10. SINIF FELSEFE - VARLIK, BİLGİ, AHLAK

“Bir eylemin ahlaki olmasından söz edilebilmesi için onun iyi ve kötü arasında yapılan bir tercih sonucunda gerçekleşmesi gerekir"

Bu parçaya göre bir eylemin ahlaki olarak nitelendirilmesinin koşulu nedir?

• Olgusal olması

• Kişiye fayda sağlaması

• Kişiye haz vermesi

• Evrensel olması

• Özgür iradeyle gerçekleştirilmesi

Felsefe öğretmeni ahlak felsefesi dersinde sınıfa bir soru yöneltmiş ve öğrencilerden aşağıdaki cevapları almıştır.

1 - Ahlak insanın ortaya koyduğu bir ürün değildir. Doğaüstü bir güç tarafından belirlenmiştir.

2 - Bence ahlak insan zihninin bir ürünüdür.

Bu cevaplara göre öğretmenin sorusunun aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

• Ahlakın kaynağı nedir?

• Ahlaki eylemlerin amacı nedir?

• Evrensel ahlak yasaları mümkün müdür?

• İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür?

• Bütün insanlar için ortak bir iyi ve kötü var mıdır?

Bebekler dünyaya geldiğinde bilgiye sahip değildir. Sonradan çevresini tanır. Bu tanımayla bilgi ortaya çıkar ve bu bilgilerden de yeni bilgiler üretilir. İnsan bilme yeteneği ile donatılmıştır.

Parçadan aşağıdaki ifadelerden hangisi çıkarılamaz?

• İnsan bilgi edinebilme becerisiyle dünyaya gelir.

• Bilgi duyusal temellidir

• Bilgi yaşantılar sonucu elde edilir

• İnsan çevresiyle girdiği etkileşim sonrasında bilgiye ulaşır.

• İnsanın elde ettiği bilginin kaynağı akıldır

• Varlığın niceliği nedir?

• Varlığın niteliği nedir?

• Varlık var mıdır?

• Gördüklerimiz gerçek midir?

Bu sorularla aşağıdaki seçeneklerde verilen cevaplar eşleştirildiğinde hangisi açıkta kalır?

• Varlık birbirine denk iki özden oluşur

• Varlık ilk kez Aristoteles tarafından tanımlanmıştır

• Varlık dış dünyada gördüklerimizden ibarettir.

• Var olan her şeyin özü maddedir

• Varlık esasen yoktur.

Felsefenin ele aldığı “varlık” kavramı ile bilimin kullandığı “varlık” kavramı aynı anlama gelmez. Felsefe için varlık, her şeyden önce bir şüphe konusudur. Oysa bilim için varlık, gündelik yaşam dilinin ifade ettiği her bir somut nesneden başka bir şey değildir.

Buna göre bilimin varlığa yaklaşımı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

• Varlığın nasıl olması gerektiğini araştırır

• Yeni varlık türleri tasarlar.

• Varlığı maddi olarak görür ve inceler

• Varlıkları düşünsel ve gerçek olarak sınıflar.

• Varlıkları değerli ve değersiz olarak ayırır

Bir yargı ya da önerme gerçeklikle uyuşuyorsa ya da ifade ettiği bilgi, gerçekliğe denk düşüyorsa o bilgi doğrudur. Örneğin “‘Bu kapı demirdendir.” önermesi ancak ve ancak o kapının demirden olması durumunda doğrudur.

Verilen açıklama aşağıdaki sorulardan hangisine cevap niteliğindedir?

• Doğru bilgi mümkün müdür?

• Doğru bilginin ölçütü nedir?

• Bilgilerimizin kaynağı nedir?

• Doğru bilginin sınırları var mıdır?

• Doğruluk ve gerçeklik arasındaki fark nedir?

Filozoflar öne sürdükleri görüşleri itibariyle empirizmi, kritisizmi veya rasyonalizmi savunabilir.

Bu üç görüşün ortak kabulü aşağıdakilerden hangisidir?

• Bilginin kaynağı akıldır

• Bilgiler sezgilere bağlıdır

• Doğru bilgi mümkündür

• Bilgi sınırlıdır

• Var olan şeylerin tam bilgisi mümkündür

Aşağıdakilerden hangisi ahlak felsefesinin kavramlarından değildir?

• Hakikat

• İyi

• Erdem

• Özgürlük

• Sorumluluk

"Su 100 °C'de kaynar, 0 °C'de donar" önermesi aşağıdaki felsefe disiplinlerinden hangisiyle ilgilidir?

• Bilgi Felsefesi

• Sanat Felsefesi

• Varlık Felsefesi

• Din Felsefesi

• Siyaset Felsefesi

Aşağıdakilerden hangisi bilgi felsefesinin sorularından değildir?

• Bilgi nasıl oluşur?

• Bilgi mümkün müdür?

• Doğru bilginin kaynağı nedir?

• Bilimsel bilginin aşamaları nelerdir?

• Neyi bilebiliriz?