CÜMLENİN ÖGELERİ 2

Sait Faik'in hikâyelerinde insanların ve çevrenin, herhangi bir kurala bağlı kalmadan özgürce ele alınmasını yazarın yaşayış biçimine bağlayabiliriz.

Yukarıdaki altı çilli bölüm cümlenin hangi ögesidir? (1992)

• Özne

• Nesne

• Durum bildiren zarf tümleci

• Yer bildiren zarf tümleci

• Dolaylı tümleç

Ozan, düşünceyi duygu haline dönüştürünceye kadar yoğurur.

Aşağıdakilerin hangisinde, ögelerin sıralanışı bu cümledekiyle aynıdır? (2001)

• Eleştirmenler, dilciler, şiirde sözcüklerin gerçek anlamlarından çok, yan anlamlarının kullanıldığını söylerler.

• Şiir, duyguları etkileyerek akıl gücünü baskı altına alır.

• Şiir, duyular aracılığıyla dünyayı okura tanıtır.

• Her çağ, kendi şiirini, ikinci bir dil yaratarak oluşturur.

• Şairler, sözcüklerin anlam alanını genişletmeye çalışırlar.

Ünlü yazar, söyleşimiz sırasında, —

2Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanırsa, cümlenin ögeleri sırasıyla özne, zarf tümleci, dolaylı tümleç, nesne ve yüklemden oluşur? (2002)

• son yapıtının ayrı bir değer taşıdığını söyledi

• yitirdiğimiz sanatçılardan söz ederken çok duygulandı

• topluma yapıtlarıyla ışık tutmaya çalıştığına değindi

• bana bugünlere nasıl geldiğini anlattı

• sanatçıların örnek alınması gereken kişiler olduğunu ayrıntılı bir biçimde açıkladı

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik temel cümleciğin belirtili nesnesidir? (2002)

• Havaların düzelmesini dört gözle bekliyorlarmış.

• Sonunda, istedikleri gibi güzel ve ucuz bir eve taşınmışlar.

• Toplantı salonunda bir köşeye çekilip uzun uzun konuşmuşlardı.

• Okullar açılınca yine Ankara'ya geleceklermiş.

• Tatillerinin bir bölümünü yaylada geçirmeye karar vermişler.

(I) Telefonda sesini işitmiştik ama yüzünü görmemiştik. (II) İşte, karşımızdaydı. (III) Sarıldık, kucaklaştık kırk yıllık dostlar gibi. (IV) Karac'oğlan'ın hemşehrisidir o. (V) İyilik ve esenlik dağıtır Toros insanlarına, bu gül ile nar ülkesinde, Gülnar'da.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (2002)

• I. devrik cümledir.

• II. ad cümlesidir.

• III. nün yüklemleri türemiş fiildir.

• IV. yüklem ve özneden oluşmuştur.

• V. nin üç dolaylı tümleci vardır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde, birden çok dolaylı tümleç vardır?

• Hafta sonunda geziye gitmek istediğini babasına söyledi.

• Geçen hafta okulda bu kitabı ben Arman'a vermiştim.

• Annesinin getirdiği yemekten sadece bir iki kaşık aldı.

• Ahmet'in nereye gittiğini sadece babasından öğrenebiliriz.

• Çocuğun anlattıklarına ilk anda kimse inanmadı.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde öğelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır?

• Mağaradan uzaklaşan sal / gölün ortasına doğru / ilerliyordu.

• Dün sabah gezerken / şelalenin yakınında / rengârenk çiçeklere / rastladım.

• Yaşamım boyunca / bu yabanıl güzelliği / unutabileceğimi / sanmıyorum.

• Şelale / yüz elli metre yüksekten / havuz gibi doğal bir çanağa / dökülüyor.

• Göğe püsküren su zerrecikleri / pırıl pırıl bir bulut yumağı / oluşturuyor.

"Güzel sanatlardan hiçbirinin kullandığı malzeme, edebiyatın anlatım aracı olan söz kadar değişiklik geçirmemiştir."

Bu cümlenin öğeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru sıralanmıştır?

• Nesne – zarf tümleci – yüklem

• Özne – zarf tümleci – nesne – yüklem

• Özne – nesne – zarf tümleci – yüklem

• Nesne – dolaylı tümleç – özne – yüklem

• Özne – zarf tümleci – yüklem

Aşağıdakilerden hangisi iki öğeli bir cümledir?

• Zenginlik, ona sahip olanın zihninde değer kazanır.

• Yapmayı öğrenmek zorunda olduğumuz her şeyi yaparak öğreniriz.

• Öğretilen şeyler unutulduktan sonra geriye kalan eğitimdir.

• Yanlış yolda olan, başkasına doğru yolu gösterir.

• İyi insanlar, kendilerini sürekli güçlendirirler.

Aşağıdaki dizelerden hangisinde isim tamlaması cümlenin farklı bir öğesi olarak kullanılmıştır?

• Ben zamanı gördüm, / Şimşek gibi bir anın uçurumunda

• Onlar tanır bizi, / Akşamın durgun sularından

• Sokma güneşle arana, / İmkansızın parıltısını

• Çaresiz, zavallı sinekler, / Tozlu camlarında günlerin, sessiz kanat çırpar.

• Gece ile gündüz arasında, / Yalnız sen varsın.