15. ve 17. Yüzyıl Felsefesi Test 2

Rönesans’ın ana eğilimi otoritelerden bağımsız olmayı

istemektir. Artık insan büyük bir organizmanın bir organı

değildir, ağırlık merkezi kendinde olan bir küçük dünya,

kendine göre özelliği ile bir bireydir.

Bu açıklamadan hareketle Rönesans felsefesi için

aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

• Teoloji temelli bir felsefedir.

• Konusu insan, doğa ve evrendir.

• İnsan merkezli bir felsefedir.

• İnsanın bu dünyadaki yerinin ne olduğunu araştırır.

• İnsan düşüncesini kurcalayan her türlü sorunu ele

  almıştır.

Hobbes’a göre insan eylemlerinin biricik ve temel amacı

hayatın korunması ve sürdürülmesidir. Kişinin eylemleri

ne olursa olsun, ona iyi veya kötü diyen kişinin kendisidir.

Herkes doğa tarafından eşit yaratılmıştır. Bu eşitlikte herkesin

kendisi için iyi olanı ve haz vereni araması gayet

doğal bir durumdur. Kişi daima yararına olanı yapar.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

• Bir kişinin, eylemleri her zaman kendi iyiliği içindir.

• Her eylemde en yüksek amaç kişisel menfaatleri korumaktır.

• Ahlaki değerler iyi-kötü bağlamında kişiden bağımsız

  olamaz.

• İnsan kendini, başkalarının düşünceleri doğrultusunda

  gerçekleştirir.

• Mutlak iyi veya mutlak kötü diye bir şey söz konusu

  değildir.

Descartes’a göre hem duyularımız hem de aklımız bizi

yanıltabilir. Bu nedenle hayatımızda bir kez olsun her

şeyden şüphe etmek gerekir. Bu şüphe, kendisinden kuşku

duyulmayacak kadar apaçık bilgiye ulaşmamızı sağlayacaktır.

Kesin bilgiye ulaşınca şüphe sona erecektir.

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

• Aklımız bizi aldatabilir.

• Kendisinden şüphe edilmeyecek bir bilgi yoktur.

• Şüphe, kesin bilgiye ulaşmada bir yöntemdir.

• Duyular doğruluğun tanığı olamaz.

• Şüphe, gelip geçici bir araçtır.

Newton yaptığı çalışmalar konusunda şu sözleri söyler:

“Bilimsel öngörülerde bulunabiliyor olmamı, doğayı insanlara

tanıtabilmemi, bilimde yeni bakış açıları getirebilmemi

kısacası bunların her birini omuzlarında yükseldiğim kişilere

borçluyum.”

Newton bu sözlerinde bilimin aşağıdaki özelliklerinden

hangisini vurgulamıştır?

• Somutluk

• Nedensellik

• Birikimsellik

• Olgusallık

• Doğrulanabilirlik

Descartes’a göre doğruluk, hiçbir kuşkuya ve anlaşılmazlığa

yer vermeden, hem bize kendisini zorla kabul

ettiren, zorunlu olarak bilincine vardığımız hem de kendisini

diğer bilgilerden ayırdığımız bilginin özelliğidir.

Buna göre Descartes, bilginin doğruluğunu aşağıdakilerden hangisine dayandırmaktadır?

• Yararlı olmasına

• Açık ve seçikliğine

• Gerçeklikle uygunluğuna

• Kendi içinde tutarlı olmasına

• Çoğunluk tarafından kabul edilmesine

Felsefe tarihinde bazı düşünürlerin toplum tasarımları

kurguladıklarını görmekteyiz. Thomas More’un

“Ütopya”sı, Campanella’nın “Güneş Ülkesi” yeryüzünde

gerçekleşmesi mümkün olmayan devlet tasarımları üzerine yazılmış eserlerdir.

Filozofları bu tarz bir toplum tasarımına iten düşünce

aşağıdakilerden hangisi olabilir?

• İnsanların yaşam standardını yükseltme isteği

• İnsanlar arasındaki çatışmanın giderilmesi düşüncesi

• İdeal bir toplum düzeni kurma hayali

• İnsana verilen değerin artması düşüncesi

• İnsanların özgür olma isteği

İdeal toplum düzeni arayışı siyaset felsefesini her dönem

meşgul etmeyi başarmıştır. Bu arayışla üretilen ütopyalar

insanlığı ideal topluma ulaştırma amacını taşırken, yönetim

biçimlerinin tahlilleri üzerinden ilerlemiştir. Bunu ilk

kez sistemli biçimde yapan Platon, devletini matematik

ve akıl üzerine kurmuş, insanlığa mutlu bir gelecek sunmak

istemiştir. Sonraki ütopyalarla birlikte “Mükemmel

yaşam içinde mutlulukla özgürlük eşit öneme sahip olabilir

mi? ...” gibi sorular ortaya çıkmıştır. İdeal düzen arayışı

ile ütopyaların yarattığı belirsizliklerden ortaya çıkan “distopyalar”

ise bu soruların olumsuz cevaplarını ve oluşan

korkutucu sonuçlarını göstermek için yazılmıştır.

Bu parçadan yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisine

ulaşılabilir?

• Distopyalar, ütopyalardan daha çok ilgi görmüştür.

• Ütopyalar, matematiksel yapıya dayalı bir bilimsel

  mantıkla kurgulanmalıdır.

• Ütopyaların gerçekleşmesi, yöneticilerin bilgili ve yetenekli

  olmasına bağlıdır.

• Ütopyalar, bugünkü var olan siyasi devlet mekanizmalarını

  ortaya çıkarmıştır.

• İdeal yönetim biçimi arayışı sonucunda ütopya ve distopya

  ortaya çıkmıştır.

Machiavelli, bireyin mutluluğu için uğraşmaz. Bu öncelik

onun umurunda bile değildir. Bütün amacı aslında sadece

devletin bekası ve mutluluğudur. İnsanlar da bunun için

vardır. Ona göre insan bir doğa gücüdür, canlı bir enerji

kaynağıdır. Bu yüzden Hıristiyanlığın çizmiş olduğu mütevazı,

alçakgönüllü insan tipine karşıdır. Onun özlemini

çektiği insan tipi İlk Çağ insanı gibi atılgan ve üretken

olanlardır. İnsan gerekirse ulvi bir amaç için devletin varlığını,

kendi varlığına tercih edebilmelidir. Machiavelli’ye

göre iki tür insan vardır: Tarihi yaşayanlar ile tarihi yapanlar.

Malzeme olanlar ile mimar olanlar. Onun gönlü

şüphesiz ikincisinden yanadır.

Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine

ulaşılamaz?

• İnsanın ontolojik varlığı ve iradesi üzerinde hiçbir otorite olamaz.

• Cesareti ve mücadele azmiyle birey, kapasitesini sonuna kadar kullanmalıdır.

• Birey ve devlet ilişkisinde, tercih bireysel olandan

  yana yapılmamalıdır.

• Siyaset anlayışında devletin bütünselliği ön planda

  tutulmalıdır.

• Bireyler, devletin devamı için kendisini feda edebilmelidir.

Bazı düşünürler, toplumsal düzen bireyin gereksinimlerini

karşılayamaz hâle geldiğinde, haksızlıkları giderecek, sorunları

ortadan kaldıracak ideal toplum düzenleri tasarlamışlardır.

Düşünürlerin adalet, eşitlik, özgürlük gibi kavramlar üzerine

tasarladıkları bu devlet düzenine ütopya adı verilir.

Buna göre ütopyalar için aşağıdakilerden hangisi

söylenebilir?

• Var olan devlet anlayışlarına ilişkindirler.

• Ahlaki değerlere daha çok önem verirler.

• Devlet düzenini reddeden anlayışa sahiptirler.

• Zaman içinde gerçekleşmeleri umut edilir.

• İleri teknolojiye hakim yönetimlerin oluşumu amaçlanır.

Hobbes’a göre insan, doğası gereği bencil bir varlıktır ve

tüm eylemlerinin temelinde ben sevgisi vardır. İnsanın yaşamdaki

amacı kendini korumak ve kendi çıkarlarını gerçekleştirmektir.

Bunun için başkalarının çıkarlarını görmezden

gelerek yalnızca kendi iyiliği ve mutluluğu için davranır.

Hobbes’un bu görüşlerinden hareketle aşağıdaki

yargılardan hangisine ulaşılabilir?

• Evrensel bir ahlak yasası yoktur.

• İnsan özgürlüğü evrensel bir değerdir.

• Ahlaki değerler insandan ve toplumdan bağımsız

  olarak vardır.

• Bir eylemin değerini en çok sayıda insanın en çok

  yararı belirler.

• İnsanlar herkesin iyiliğini gerçekleştirmek için vardır.