§44. ХАҚНАЗАР ХАН (1538–1580 жылдар) ТҰСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫ

Тарихшылардың еңбектерiнде аталған «қазақтар мен ноғайлардың ханы» және «қазақ пен қырғыз ханы»:

•     Абылай хан

• Есiм хан

•     Хақназар хан

•     Тәуке хан

•    Шығай хан

XVI ғ. ортасында Хақназар хан жасасқан «достық және әскери одақ туралы ант берiскен келiсiм» мақсаты:

•    Мәскеу мемлекетімен қатынастарды дамыту

•     Ташкент билеушісі Баба сұлтанға қарсы күрес

•     Қытаймен сауда байланыстарын дамыту

•   Моғол ханы Саид сұлтанға қарсы күрес

•    Қазақ хандығының солтүстік шекараларын нығайту

Хақназар билiгiнiң соңына қарай Қазақ хандығының батыстағы шегарасы өткен аймақ:

•     Арал теңізі

•   Жайық бойы

•   Каспий теңізі

• Едiл өзені

•   Есiл өзені

XVI ғасырда Хақназар ханның кезінде Қазақ хандығымен саяси қақтығысқа түскен елдер:  

•    Орыс мемлекеті, Қазан хандығы, Қырым хандығы

•     Цинь империясы, Монғол хандығы

•    Хиуа хандығы, Осман Империясы

•    Иран, Ауғанстан

•    Өзбек хандығы, Моғолстан, Сібір хандығы

Хақназар ханмен елшілік қарым-қатынас орнатқан Мәскеу билеушiсi:

•    Борис Годунов

•    Александр Невский

•   Дмитрий Донской

•   Ярослав Мудрый

•   Иван Грозный

Хақназар хан өлімінен кейін, «оның ұрпағы бұдан былай хандық етпедi», – деп атап өткен тарихшы:

•    Мұхамед Хайдар Дулати

•   Жүсіп Баласағұни

•    Қадырғали Жалайыри

•    Махмұд Қашғари

•     Әбілғазы

Ташкенттiк билеушi Баба сұлтанмен күресте Хақназардың  Қазақ хандығына қосып алған қалалары:

• Бұқара, Сайрам

•   Ташкент, Ош

•    Сауран, Жанкент

•    Шымкент, Осбаникент

•     Түркiстан, Сауран

XVI ғасырда Хақназар ханмен саяси қатынас жасаған өзбек билеушілері:

•     Жүніс, Абд ар-Рашид

•   Темір, Ұбайдаллах

•    Хасан, Акбар

•     Ұлықбек, Әбілғазы

•    Абдаллах, Баба сұлтан

Хақназар ханның әкесі:

•   Қасым

•     Бұрындық

•   Жәнібек

•     Шығай

•     Керей

Хақназар ханның тұсында:

•     Хандық аумағы қалпына келтiрiлiп, кеңейтiлдi

•     Жайық бойын маңғыттар мен башқұрттар бағындырды

•     Ертіс бойы Ресей қол астына өтті

•   Хиуалықтар Түркістан қаласын жаулап алды

•     Шыңғыс тұқымдары арасында алауыздық өрши түсті