PORMATIBO: Pagsuri sa Pektus at Pag-unawa sa Retorika

Ang sining ng retorika ay nagtutulak sa mga manonood o mambabasa na maging sensitibo sa mga kuwentong buhay na matutuklasan sa isang midya o teksto.

• Tama

• Mali

Sa maikling pelikula ni Isabel Quesada na “Pektus” ay naipapamalas ang konteksto ng ilang mamamayan pagdating sa pagtatrabaho o pamumuhay sa lipunan.

• Tama

• Mali

Sa maikling pelikula, ano ang direktang pagpapahiwatig pagdating sa kakulangan ng pagiging sensitibo (lack of sensitivity) ng ibang tao na umikot sa mga kuwento ng buhay nina Yong at Chino? Piliin ang angkop na pagpapatunay. DALAWA ang tamang sagot.

• A. Makikita ito sa pagtanggi ng isang babae sa life plan na inaalok ng isang pangunahing tauhan.

• B. Makikita ito sa pagpapahayag na maghanap ng ibang trabaho kung hindi masaya sa kasulukuyang pamumuhay.

• C. Makikita ito sa pagtaas ng waiter ng presyo ng ibinebenta ni Chino para kumita ng pera.

• D. Makikita ito sa pagkuwestiyon sa kakayahan ng isang tauhan na magkaroon ng maayos na trabaho o pamumuhay para buhayin ang kanyang pamilya.

Answer explanation

Pagnilayan para sa B at D (mga tamang sgaot):

1. Kung ikokonsidera ang sosyo-ekonomikong katayuan ng mga karakter sa ating lipunan, ang pagsabi ni Smith kay Yong na maghanap ng ibang trabaho kung hindi siya masaya ay hindi sensitibo dahil hindi madali ang paghahanap ng trabaho, lalo na sa Pilipinas. Madalas itong nakakalimutan tuwing pumapasok ang usapin ng socioeconomic opportunities for all.

2. Madaling maglapat ng estereotipo sa mga tao na may malaking impluwensiya sa direksyon ng buhay nating lahat na walang kasiguraduhan kung positibo at negatibo. Sa buhay na walang kasiguraduhan, akma lang ang pagkaramdam ng galit o takot ng kapatid ng kasintahan ni Chino. Ang pagkaramdam nito ay maaaring magpatungo sa pagmamaliit ng kapwa at makikita iyon sa pagkakakausap niya kay Chino.

Pagnilayan para sa A at C (maling sagot):

1. Ang pangungusap ay nakatuon sa pagtanggi (reject) ng babae sa simula ng maikling pelikula sa life plan na inaalok ni Yong. Walang naganap na pagtanggi. Maliban dito, hindi niya obligasyon na bumili nito mula kay Yong.

2. Walang pagsagot si Chino na hindi siya sumasang-ayon sa pagtaas ng waiter ng presyo sa ibebenta nilang baril. Wala rin sa kanyang ekspresyon o tono na nakabahala ito sa kanya. Sa katunayan, kung pag-iisipang mabuti, ang waiter ay tumutulong pa kay Chino. May nahanap siyang bibili ng baril ni Chino at siya ang nakikipag-ugnayan para rito. Ang kalagayan ni Chino ay makapagdudulot din ng hangarin na makatanggap pa ng mas malaking kikitain.

Sa pag-unawa kina Yong at Chino, kung sinusuri ang ugat o mga dahilan sa reaksyon sa mga pangyayari sa buhay, alin sa mga kasangkapang panretorika ang pinakaangkop na gamitin?

• A. Pagtatambis

• B. Pabuod

• C. Sanhi-bunga

• D. Pagtutulad

Answer explanation

Muli, ano ang ibig sabihin ng sanhi at bunga sa Ingles? Ito ang cause and effect. Pagnilayan ang nilalaman ng tanong:

1. Ano ba ang nag-cause o nagdulot ng tiyak na reaksyon nina Yong at Chino sa mga pangyayari sa kanilang buhay?

2. Nabanggit ko ang salitang "ugat (root)" sa klase pagdating sa konseptong ito dahil may pinag-uugatan lagi ang pagharap ng mga tao sa iba't ibang situwasyon.

Kung ang retorika ay naglalayon na unawain ang pakikipag-ugnayan ng mga tao sa isa’t isa, ano-ano ang dapat suriin para unawain ang mga desisyon ng mga pangunahing tauhan sa maikling pelikula?

• A. Paraan ng pakikitungo sa mga customer sa karinderya

• B. Nabuong pananaw pagdating sa pagbibisyo

• C. Pananaw pagdating sa trabaho o paghahanap ng pagkakakitaan

• D. Pagsasaaalang-alang ng epekto ng mga desisyon sa buhay ng iba

Answer explanation

Bakit hindi maaaring sagot ang A at B:

1. Kung nasa panauhan (POV) ni Yong, pakikisama lang naman ang pinakamakikita sa ugnayan niya kay Smith. Para naman sa waiter, init lang ng ulo ang naipakita na walang kinalaman sa pagdedesisyon niya sa buhay.

2. Kung nasa panauhan (POV) naman ng waiter, tandaan na ang tanong ay nakapokus sa mga pangunahing tauhan na sina Yong at Chino.

3. Bahagi lang ang pagbibisyo sa ilang eksena at hindi gaanong nagdulot ng impluwensiya sa kuwentuong buhay ng mga pangunahing tauhan. Maganda lang itong mapag-usapan dahil may isang eksena na maaaring simulan ng diskusyon ang tungkol dito na wala nang kinalaman sa dalawang pangunahing tauhan.

Kung dapat munang makabuo ng panimulang kabatiran ukol sa isang tao o pangyayari batay sa mga naobserbahan, ano ang pinakaangkop na kasangkapang panretorika na dapat gamitin? Isulat sa patlang.

Answer explanation

PAGBIBIGAY-HALIMBAWA/PAG-IISA-ISA/PABUOD

Sabihin nating naglalarawan kayo ng isang karakter, si Yong man o Chino, iisa-isahin ninyo ang mga katangian o naobserbahan sa kaniya, tama? Sumunod ay babalikan ninyo ang mga nakita o narinig mula sa pelikula na nagpapatunay nito sa paraang nagbibigay kayo ng halimbawa, senaryo, o kaso. Kailangan muna ng mga tiyak na patunay sa mga obserbasyon ninyo sa kaniya bago ang pagsusuri tungo sa pag-unawa ng iba pang bagay tulad ng kaniyang pagdedesisyon, pakikitungo sa kapwa, pagsasalita, atbp. Hindi ninyo mauunawaan o masusuri nang malalim ang saysay ng mga pangyayari sa kuwento kung hindi ninyo lubos na nauunawaan muna ang mga maaaring humugis sa karakter na nagpapadaloy ng kuwento. Paalala rin na ang paggamit ng Pabuod ay inductive reasoning sa Ingles kung saan bubuo muna kayo ng hinuha o konklusyon batay lamang sa mga naoobserba mo.