หน่วยที่ 7 โลกและการเปลี่ยนแปลง

กระบวนการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาบนผิวโลกใดบ้างที่มีความเกี่ยวข้องกับกระบวนการเปลี่ยนแปลงในวัฏจักรหิน

• การกร่อน

• การผุพังอยู่กับที่

• การนำพาและการสะสมตัวของตะกอน

• ถูกทุกข้อ

Answer explanation

เพราะวัฏจักรหินเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงของหินจากประเภทหนึ่งไปเป็นอีกประเภทหนึ่งโดยอาศัย กระบวนการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาต่าง ๆ เช่น การเย็นตัวและการตกผลึกของแมกมาและการเย็นตัว และตกผลึก หรือการเย็นตัวและแข็งตัวของลาวากลายเป็นหินอัคนี การแปรสภาพของหินเนื่องจากความ ร้อน ความดันและปฏิกิริยาเคมี การผุพังอยู่กับที่ การกร่อน การสะสมตัวของตะกอน การเชื่อมประสาน ตะกอนและการแข็งตัวกลายเป็นหินตะกอน การผุพังอยู่กับที่ทั้งทางกายภาพและทางเคมีของหินทุก ประเภทที่อยู่บนผิวโลกจะทำให้หินกลายเป็นเศษหินหรือตะกอนขนาดต่าง ๆ เช่น การผุพังอยู่กับที่ของหิน เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิอากาศจะทำให้หินแตกหลุดออกจากกัน หรือการอาศัยการกร่อน ของหินบนผิวโลกให้กลายเป็นตะกอนขนาดต่าง ๆ ขณะที่ถูกนำพามากับกระแสน้ำในแม่น้ำ ในทะเล หรือ ในแหล่งน้ำต่าง ๆ ตะกอนจะมีการกระแทกหรือขัดสีกันเองหรือมีการครูดถูไปกับตลิ่ง ไปกับท้องน้ำ ซึ่งจะ ทำให้ตะกอนมีขนาดเล็กลงไปจากเดิม รวมถึงการอาศัยการสะสมตัวของตะกอนลงในแอ่งสะสมตะกอน ต่าง ๆ และเมื่อตะกอนดังกล่าวสะสมตัวกันมากขึ้นเป็นเวลานาน ตะกอนดังกล่าวจะแข็งตัวกลายเป็นหิน ตะกอนชนิดต่าง ๆ ต่อไป การผุพังอยู่กับที่ การกร่อน และการสะสมตัวของตะกอน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ กระบวนการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาในวัฏจักรหินนั้น ต้องอาศัยตัวนำพาและปัจจัยต่าง ๆ ตาม ธรรมชาติ เช่น น้ำ ลม ธารน้ำแข็ง แรงโน้มถ่วงของโลก ชนิดของดิน หิน แร่ ตะกอน ภูมิประเทศ สิ่งมีชีวิต สภาพอากาศ ปฏิกิริยาเคมี เป็นต้น

การผุพังอยู่กับที่จะเกิดขึ้นเร็วในอุณหภูมิอากาศและภูมิอากาศแบบใด

• อุณหภูมิสูง ภูมิอากาศดิบชื้น

• อุณหภูมิต่ำ ภูมิอากาศดิบชื้น

• อุณหภูมิสูง ภูมิอากาศแห้งแล้ง

• อุณหภูมิต่ำ ภูมิอากาศแห้งแล้ง

Answer explanation

เพราะการผุพังอยู่กับที่ทั้งทางกายภาพและทางเคมีเกิดขึ้นเนื่องจากตัวนำพาและปัจจัยต่าง ๆ เช่น น้ำ สิ่งมีชีวิต สภาพอากาศ อุณหภูมิ ปฏิกิริยาเคมี บริเวณที่มีอุณหภูมิอากาศสูงจะมีผลต่อการระเหยของน้ำ ซึ่ง จะมีผลต่อปริมาณไอน้ำอิ่มตัว รวมถึงบริเวณที่อยู่ในเขตภูมิอากาศแบบดิบชื้นก็จะมีปริมาณไอน้ำในอากาศ ค่อนข้างมาก ปริมาณไอน้ำในบรรยากาศมีผลโดยตรงต่อการก่อตัวของเมฆและฝน ซึ่งเมื่อแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ในอากาศทำปฏิกิริยาเคมีกับฝนจะเกิดกรดคาร์บอนิก เมื่อสัมผัสกับหินบางชนิดสามารถทำให้หินผุพังอยู่กับ ที่ทางเคมีได้ รวมถึงเมื่อฝนตกลงมากลายเป็นน้ำผิวดิน น้ำผิวดินจะกัดเซาะผิวโลก และกร่อนเศษหินหรือ ตะกอนต่าง ๆ ทำให้หินและตะกอนมีขนาดเล็กลง ซึ่งจะส่งผลทำให้หินเกิดการผุพังอยู่กับที่ทางกายภาพได้

ถ้านักเรียนจะปลูกบ้านริมแม่น้ำ นักเรียนควรเลือกปลูกบ้าน ณ ตำแหน่งใด

• ก. และ ข.

• ค. และ ง.

• ก. และ ง.

• ข. และ ค.

Answer explanation

เพราะควรเลือกปลูกบ้าน ณ ตำแหน่ง ก. และ ง. เพราะเป็นบริเวณที่ไม่ถูกปะทะจากกระแสน้ำโดยตรง อัตราเร็วของกระแสน้ำบริเวณดังกล่าวจะต่ำกว่าบริเวณฝั่งตรงข้าม ทำให้ตะกอนขนาดต่าง ๆ บางส่วนที่ถูก นำพามากับกระแสน้ำมีการตกตะกอนสะสมตัวอยู่ตรงบริเวณนี้มากขึ้น ๆ ตามลำดับ

ถ้าแม่น้ำสายนี้ยังคงไหลอย่างต่อเนื่อง ข้อใดไม่ใช่การเปลี่ยนแปลงของแม่น้ำสายนี้

• เกิดทะเลสาบรูปแอก

• แม่น้ำจะโค้งตวัดมากขึ้นเรื่อย ๆ

• มีขนาดและลักษณะรูปร่างเปลี่ยนแปลงไป

• แม่น้ำจะกัดเซาะในแนวลึกมากกว่าในแนวระดับ

Answer explanation

เพราะการที่แม่น้ำสายหนึ่งยังคงไหลอย่างต่อเนื่อง แม่น้ำจะมีการเปลี่ยนแปลงทั้งขนาดและลักษณะรูปร่าง ไปจากเดิม รวมถึงทำให้เกิดภูมิลักษณ์ตามช่วงต่าง ๆ ของแม่น้ำขึ้น กล่าวคือ จากภาพแม่น้ำสายนี้เกิดอยู่ใน บริเวณพื้นที่ราบ การกัดเซาะของน้ำจะเกิดในแนวระดับมากกว่าในแนวลึก บริเวณ ข. และ ค. จะถูกกัด เซาะโดยตรงจากกระแสน้ำ และบริเวณ ก. และ ง. จะมีการสะสมตัวของตะกอนที่ถูกนำพามากับกระแสน้ำ มากขึ้น ๆ การเปลี่ยนแปลงนี้เมื่อผ่านไปเป็นเวลานานแม่น้ำจะโค้งตวัดมากขึ้น ๆ จนแนวโค้งของแม่น้ำ ประชิดกัน และอาจถูกตัดขาดให้กลายเป็นทะเลสาบรูปแอกได้

จากภาพ จงเรียงลำดับกระบวนการเกิดดินตามลำดับ

• 1, 2, 3 และ 4

• 3, 4, 2 และ 1

• 1, 4, 2 และ 3

• 2, 1, 4 และ 3

Answer explanation

เพราะกระบวนการเกิดดินจะเริ่มจากหินในพื้นที่ (ภาพ 3) มีการผุพังอยู่กับที่ทั้งทางกายภาพและทางเคมี ทำให้หินบางส่วนแตกหัก แตกหลุด ออกจากกัน จนเกิดเป็นตะกอนขนาดต่าง ๆ กระบวนการนี้อาศัย ตัวนำพาและปัจจัยต่าง ๆ ตามธรรมชาติ เช่น น้ำ สิ่งมีชีวิต ซึ่งจะเกิดขึ้นพร้อมกับการสลายตัวของซากพืช และซากสัตว์ตรงบริเวณผิวดินทำให้เกิดอินทรียวัตถุ และตะกอนจะมีขนาดเล็กลงเรื่อย ๆ ตามระยะเวลาที่ เกิดการผุพังอยู่กับที่ (ภาพ 4) การผสมคลุกเคล้าระหว่างตะกอนขนาดต่าง ๆ กับอินทรียวัตถุทำให้เกิดดิน และพัฒนาเกิดเป็นชั้นดินขึ้น (ภาพ 2) เมื่อเวลาผ่านไปเริ่มมีชั้นดินเพิ่มขึ้นตามลำดับ (ภาพ 1)

ชั้นดินต่อไปนี้ ชั้นดินใดที่มีลักษณะทางกายภาพคล้ายกับชั้นหินแข็งที่ยังไม่มีการผุพังอยู่กับที่มากที่สุด

• ชั้น A

• ชั้น B

• ชั้น C

• ชั้น E

Answer explanation

เพราะชั้น C เป็นชั้นดินที่มีลักษณะทางกายภาพคล้ายกับชั้นหินแข็งที่ยังไม่มีการผุพังอยู่กับที่มากที่สุด เพราะเป็นชั้นที่ประกอบด้วยหินที่ผุพังอยู่กับที่มาจากชั้นหินแข็งซึ่งเป็นชั้นที่อยู่ด้านล่างสุด และเมื่อ ระยะเวลาในการเกิดดินนานขึ้น ชั้น C จะมีลักษณะทางกายภาพแตกต่างไปจากชั้นหินแข็งมากขึ้น ตามลำดับ

จากภาพ ดินชั้นใดเป็นชั้นวัตถุต้นกำเนิดดิน

• ชั้น ก.

• ชั้น ข.

• ชั้น ค.

• ชั้น ง.

Answer explanation

เพราะจากภาพ ช่วงของชั้น ค. เป็นตัวแทนของชั้นวัตถุต้นกำเนิดดิน ซึ่งเป็นชั้นที่ประกอบด้วยหินที่ผุพังอยู่กับที่มาจากชั้นหินแข็งที่อยู่ด้านล่างสุดของชั้นหน้าตัดดิน

จากภาพชั้นดิน ข. เป็นชั้นดินที่มีการสะสมตัวของดินเหนียว ซึ่งมีการซึมชะมาจากดินชั้นบน ดินชั้น ข. นี้เป็นชั้นดินใด

• ชั้น A

• ชั้น E

• ชั้น B

• ชั้น C

Answer explanation

เพราะในชั้นหน้าตัดดินหนึ่ง ๆ ชั้นดินที่มีการสะสมตัวของวัตถุต่าง ๆ ซึ่งมีการซึมชะมาจากดินชั้นบน คือ ชั้นบี ซึ่งวัตถุที่มาสะสมตัวในชั้นนี้จะมีอนุภาคเล็กละเอียดกว่าที่พบในชั้นอี ชั้นเอ หรือชั้นดินที่อยู่เหนือชั้นบี ขึ้นไป

จากภาพ ข้อใดต่อไปนี้มีผลกระทบต่อดินชั้น ก.

• ระยะเวลาในการเกิดดิน

• ปริมาณซากพืชและซากสัตว์

• ปริมาณน้ำที่ไหลซึมผ่านชั้นดิน

• ถูกทุกข้อ

Answer explanation

เพราะจากภาพ ชั้นดินบริเวณ ก. เป็นดินที่รวมชั้น O และชั้น A ไว้ บริเวณนี้ประกอบด้วยตะกอนขนาดต่าง ๆ รวมถึงมีอินทรียวัตถุทั้งที่ยังไม่สลายตัวและสลายตัวแล้วคลุกเคล้าผสมอยู่ เมื่อระยะเวลาในการเกิดดินมากขึ้น การผุพังของหินจะมากขึ้นส่งผลให้ขนาดของตะกอนจะมีขนาดเล็กลง ปริมาณซากพืชซากสัตว์ที่สะสมไว้ เป็นเวลานานก็จะส่งผลต่อการเพิ่มขึ้นของอินทรียวัตถุในดิน รวมถึงปริมาณน้ำที่ไหลซึมผ่านชั้นดินถ้ามี ปริมาณมากก็จะเป็นตัวนำพาในการช่วยหมุนเวียนสารในกระบวนการเกิดดินได้มากขึ้น ทำให้หินผุพังได้ รวดเร็วยิ่งขึ้น

ชั้นดิน ณ บริเวณหนึ่งแสดงดังภาพ ข้อใดคือปัจจัยสำคัญและกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาที่ทำให้ ชั้นดินดังภาพมีความหนาแตกต่างกัน

• วัตถุต้นกำเนิดดิน, การผุพังอยู่กับที่

• อุณหภูมิอากาศ, การผุพังอยู่กับที่

• ระยะเวลาในการเกิดดิน, การกร่อนและการสะสมตัวของตะกอน

• ภูมิประเทศ, การกร่อนและการสะสมตัวของตะกอน

Answer explanation

เพราะจากภาพเป็นบริเวณที่มีวัตถุต้นกำเนิดดินและอุณหภูมิอากาศเหมือนกัน และมีระยะเวลาในการเกิดดิน เท่ากัน จึงไม่ส่งผลทำให้ชั้นดินที่ปรากฏในตำแหน่งต่าง ๆ มีความหนาแตกต่างกัน แต่จากภาพพบว่า ภูมิประเทศของพื้นที่มีความลาดชันต่างกันซึ่งจะส่งผลต่อการผุพังอยู่กับที่ การกร่อนและการสะสมตัวของ ตะกอน กล่าวคือ บริเวณที่มีความลาดชันมากกว่าการเกิดชั้นดินจะเกิดขึ้นได้น้อยหรือเกิดขึ้นไม่ต่อเนื่อง เพราะ จะถูกน้ำหรือลมกร่อนวัตถุต้นกำเนิดดินออกไปอยู่ตลอดเวลา ทำให้การสะสมตัวของตะกอนที่ผุพังมาจากวัตถุ ต้นกำเนิดดินเกิดขึ้นได้น้อย ทำให้ชั้นดินมีความหนาน้อย ส่วนบริเวณที่มีความลาดชันต่ำหรือบริเวณที่ราบ การเกิดชั้นดินจะเกิดขึ้นได้มากหรือเกิดขึ้นได้อย่างต่อเนื่อง จะมีการสะสมตัวของตะกอนที่ผุพังมาจากวัตถุ ต้นกำเนิดดินได้มาก ทำให้ชั้นดินมีความหนามากกว่า