§39–40. Ортағасырлық Қазақстандағы ғылымның дамуы

568 жылы келген түркі елшісі қаған атынан жазылған хат әкелген

• император Юстинианға

• император Алексей Комнинге

• император IX Константин Мономахқа

• император VIII Михаилға

• император I Андроникке

Орта ғасырларда өздеріне тән жазуларын пайдаланған түркі тайпалары мекен еткен аймаққа жатпайды

• Чуд көлі, Онеганың төменгі ағысы

• Орталық Азия

• Қазақстан

• төменгі Еділ бойы, Дон өлкесі

• Солтүстік Кавказда Хазар мемлекеті

Ежелгі түркілердің ділі мен тілі, даналығы көрініс тапқан ескерткіштер

• Тоныкөк

• Күлтегін

• Талас жазуы

• Орхон-Енисей

• Худуд әл-алам қолжазбасы

Түркі ауыз әдебиеттің алғашқы үлгілері

• «Араб-қыпшақ» сөздігі

• Йолығ-тегін мен «Тоныкөк» жазбалары

• Рузбихан деректері

• Талас жазуы

• «Монғолдың құпия шежіресінде»

VIІ ғасырдың бірінші жартысында пайда болған түркі әліпбиі ерекшелігі

• жоғарыдан төменге қарай жазылуы

• солдан оңға қарай жазылуы

• ағаш пен тасқа ойып жазуға қолайлылығы

• полихром стилімен қатар қолданылуы

• аң стилімен қатар қолданылуы

Көне түркі жазуы алғаш рет XVIII ғасырдың 20-жылдарында табылған жер

• Талас аңғары

• Енисей аңғары

• Еділ аңғары

• Ертіс аңғары

• Шу аңғары

Түркі жазуын «руналық» деп атау себебі

• Араб «арабески» жазуымен ұқсастығы

• Тасқа қашап жазылуы

• Қытай иероглифтермен ұқсастығы

• Египет иероглифтерінен бастау алуы

• Скандинавияның руналық жазуымен ұқсастығы

Түркі руна жазуларын оқудың кілтін тапқан дат ғалымы

• Т. Аткинсон

• В.Томсен

• А.Дженкинсон

• Бернштам

• Л.Гумилев

Түркілердің руналық жазулары ең әйгілілері тұрғызылған

• Бумын құрметiне қойылған ескерткiш

• Иштеми құрметiне қойылған ескерткiш

• Сұлұқ құрметiне қойылған ескерткiш

• Шегу құрметiне қойылған ескерткiш

• Білге қаған,  Күлтегін және Тоныкөк құрметіне қойылған ескерткiш

ХІ–ХІІ ғасырлардан кейін ертедегі түркілердің руна жазуының қолданыстан шығу себебі

• Ислам дінінің ықпалымен араб әліпбиінің енуі

• Византияның ықпалымен латын әліпбиінің енуі

• Ираннның ықпалымен зороастризмнің енуі

• Грекияның ықпалымен грек әліпбиінің енуі

• Киев Русінің ықпалымен кириллицаның енуі