Оқу сауаттылығы 1, 2 топтар

Қауын – ыстыққа төзімді, жарықсүйгіш, шөлге шыдамды, біржылдық өсімдік. Қауын 25 – 300С температурада жақсы өседі. Қауынның құрамында: қант, А, Р, С дәрумендері, аскорбин қышқылдары, темірдің минералды тұздары, калий, натрий және фруктоза, сахароза, глюкоза көміртектері бар. Дәрумендер мен қант құрамы бойынша қауын тіпті қарбыздан да асып кетеді. Жаздың ыстық күндері шөлді жақсы басады. Қазақстанда қауынның 22 аудандастырылған сорттары егiледi. Жемістері қайта өңделген күйде кеңінен қолданылады. Қауыннан бал, цукаттар, тосап, мармелад дайындайды. Оларды кептіреді және қақтайды. Қақталған қауындарды «қауынқақ» деп атайды, олар ұзақ уақыт бойы сақталады. Дәндерінен жоғары сапалы тағамдық май өндіреді. Қауын дәндерінен не дайындайды?

• мармелад

• цукаттар

•  глюкоза

• көміртектер 

Қауын – ыстыққа төзімді, жарықсүйгіш, шөлге шыдамды, біржылдық өсімдік. Қауын 25 – 300С температурада жақсы өседі. Қауынның құрамында: қант, А, Р, С дәрумендері, аскорбин қышқылдары, темірдің минералды тұздары, калий, натрий және фруктоза, сахароза, глюкоза көміртектері бар. Дәрумендер мен қант құрамы бойынша қауын тіпті қарбыздан да асып кетеді. Жаздың ыстық күндері шөлді жақсы басады. Қазақстанда қауынның 22 аудандастырылған сорттары егiледi. Жемістері қайта өңделген күйде кеңінен қолданылады. Қауыннан бал, цукаттар, тосап, мармелад дайындайды. Оларды кептіреді және қақтайды. Қақталған қауындарды «қауынқақ» деп атайды, олар ұзақ уақыт бойы сақталады. Дәндерінен жоғары сапалы тағамдық май өндіреді. «Қауынқақ» неге ұзақ сақталады?

• дәрумендер мол болғандықтан

• дәндері болғандықтан

• қақталып кептірілгендіктен

• шөлге шыдамды болғандықтан

Бұл адам 7 рет өлім аузынан аман қалып,  кейін лотореядан миллион ұтып алған. Хорваттық музыка пәнінің мұғалімі Фране Селакты The Daily Telegraph басылымы«ең жолы болғаш адам» деп тапқан.

1962 жылы ол отырған пойыз рельстен шығып, бірнеше рет аударылып суға құлаған. 17 адам қаза тапқан. Селак сынған қолымен жағаға жүзіп шығып аман қалады. Жыл өткен соң Селак Загреб-Риека бағытына ұшатын ұшаққа мінеді. Әуеде ұшақтың есігі жұлынып,  19 адам қаза табады. Селак жиналған шөптің үстіне құлап аман қалады. 1966 жылы ол отырған автобус апатқа түседі. Төрт адам қайтыс болады. Селак жеңіл жарақат алады. 1970 жылы Селактың жүргізіп келе жатқан көлігі өртенеді. Көліктен шығып өртті сөндірмекші болғанда көлігі жарылады. Үш жылдан кейін көлігі тағы өртеніп Селак шашсыз қалады. 1995 жылы Селакты автобус қағады. Бұл жолы да ол тек жеңіл жарақат алады. Бір жылдан кейін таулы аймақта жүк көлігімен соқтығысуға аз қалғанда, көлігінен секіріп үлгеріп аман қалады. 2003 жылы Селак лотореядан  миллион доллар ұтып алған. Мәтін мазмұнына сай тақырыпты көрсетіңіз

• Миллион доллар

•  Хорваттық адам

• Өртенген көлік

• Жеңіл жарақаттар

Бұл адам 7 рет өлім аузынан аман қалып,  кейін лотореядан миллион ұтып алған. Хорваттық музыка пәнінің мұғалімі Фране Селакты The Daily Telegraph басылымы«ең жолы болғаш адам» деп тапқан.

1962 жылы ол отырған пойыз рельстен шығып, бірнеше рет аударылып суға құлаған. 17 адам қаза тапқан. Селак сынған қолымен жағаға жүзіп шығып аман қалады. Жыл өткен соң Селак Загреб-Риека бағытына ұшатын ұшаққа мінеді. Әуеде ұшақтың есігі жұлынып,  19 адам қаза табады. Селак жиналған шөптің үстіне құлап аман қалады. 1966 жылы ол отырған автобус апатқа түседі. Төрт адам қайтыс болады. Селак жеңіл жарақат алады. 1970 жылы Селактың жүргізіп келе жатқан көлігі өртенеді. Көліктен шығып өртті сөндірмекші болғанда көлігі жарылады. Үш жылдан кейін көлігі тағы өртеніп Селак шашсыз қалады. 1995 жылы Селакты автобус қағады. Бұл жолы да ол тек жеңіл жарақат алады. Бір жылдан кейін таулы аймақта жүк көлігімен соқтығысуға аз қалғанда, көлігінен секіріп үлгеріп аман қалады. 2003 жылы Селак лотореядан  миллион доллар ұтып алған. «Өлу» сөзінің эвфемизімін көрсетіңіз

• жан тәсілім етті

• жаны рахатқа кенелді

• бақидан қайтты

• жаны жай тапты

Answer explanation

Эвфемизм - грек тілінен аударғанда "жақсы айтамын" деген мағына білдіреді, яғни жағымсыз, дөрекі, қатты естілетін сөздерді сыпайы жеткізу.

Бұл адам 7 рет өлім аузынан аман қалып,  кейін лотореядан миллион ұтып алған. Хорваттық музыка пәнінің мұғалімі Фране Селакты The Daily Telegraph басылымы«ең жолы болғаш адам» деп тапқан.

1962 жылы ол отырған пойыз рельстен шығып, бірнеше рет аударылып суға құлаған. 17 адам қаза тапқан. Селак сынған қолымен жағаға жүзіп шығып аман қалады. Жыл өткен соң Селак Загреб-Риека бағытына ұшатын ұшаққа мінеді. Әуеде ұшақтың есігі жұлынып,  19 адам қаза табады. Селак жиналған шөптің үстіне құлап аман қалады. 1966 жылы ол отырған автобус апатқа түседі. Төрт адам қайтыс болады. Селак жеңіл жарақат алады. 1970 жылы Селактың жүргізіп келе жатқан көлігі өртенеді. Көліктен шығып өртті сөндірмекші болғанда көлігі жарылады. Үш жылдан кейін көлігі тағы өртеніп Селак шашсыз қалады. 1995 жылы Селакты автобус қағады. Бұл жолы да ол тек жеңіл жарақат алады. Бір жылдан кейін таулы аймақта жүк көлігімен соқтығысуға аз қалғанда, көлігінен секіріп үлгеріп аман қалады. 2003 жылы Селак лотореядан  миллион доллар ұтып алған. Мәтін мазмұнына сай келетін мақал- мәтелді көрсетіңіз

• Өлмегенге өлі балық

• Көрмегенге көсеу таң

• Салы суға кетті

• Байтал түгіл бас қайғы

Бұл адам 7 рет өлім аузынан аман қалып,  кейін лотореядан миллион ұтып алған. Хорваттық музыка пәнінің мұғалімі Фране Селакты The Daily Telegraph басылымы«ең жолы болғаш адам» деп тапқан. 1962 жылы ол отырған пойыз рельстен шығып, бірнеше рет аударылып суға құлаған. 17 адам қаза тапқан. Селак сынған қолымен жағаға жүзіп шығып аман қалады. Жыл өткен соң Селак Загреб-Риека бағытына ұшатын ұшаққа мінеді. Әуеде ұшақтың есігі жұлынып,  19 адам қаза табады. Селак жиналған шөптің үстіне құлап аман қалады. 1966 жылы ол отырған автобус апатқа түседі. Төрт адам қайтыс болады. Селак жеңіл жарақат алады. 1970 жылы Селактың жүргізіп келе жатқан көлігі өртенеді. Көліктен шығып өртті сөндірмекші болғанда көлігі жарылады. Үш жылдан кейін көлігі тағы өртеніп Селак шашсыз қалады. 1995 жылы Селакты автобус қағады. Бұл жолы да ол тек жеңіл жарақат алады. Бір жылдан кейін таулы аймақта жүк көлігімен соқтығысуға аз қалғанда, көлігінен секіріп үлгеріп аман қалады. 2003 жылы Селак лотореядан  миллион доллар ұтып алған. Селак ұшыраған апаттардағы көлік түрлері қандай?

• су көлігі- темір жол көлігі

•  әуе көлігі- су көлігі

• әуе көлігі- темір жол көлігі

• жүк көлігі- су көлігі

АҚШ-та жасалған зерттеуде пластикалық ыдыстарды көп тұтынатындарда бауыр ферменттерінің көбейіп, қарын майлануы артқандығы анықталған. Кофе және шай секілді ыстық сусындар үшін қолданылатын пластикалық стакандар кансероген заты ретінде белгілі бензолдан жасалуда.

Қоршаған ортаны ең ластаушы зат ретінде қаралатын пластиктер тамағымыздан бастап қалқанша безі, қарын жақтағы ұйқы безі, әйелдерде аналық безі, еркектерде (жыныстық без) түбегейлі әсер етуде және бедеулікке себеп болуда.

Сәбидің сүт бөтелкелерін де бұл зиянды заттар болуы мүмкін. Бұл зиянды заттар баланың бүкіл генетикалық құрылымын өзгертуі мүмкін. Осы себепті пластикалық ыдыстарды өмір салтымыздан мүмкіндігінше ұзақ ұстаған жөн. Бұлардың орнына шыны, болат секілді ыдыстарды тұтыну керек.

Пластикалық ыдыстардың ішінде ешнәрсені мұздатпау және ысытпау керек. Сондай-ақ қышқылды және тұзды тағамдар пластикалық ыдыстың құрамын бұзып бисфенолдың азыққа араласуына себеп болуда. Қысқа сақтау үшін тосап, қызанақ секілді азық дайындауда да пластикалық ыдыстарды мүлдем жолатпау қажет.   Мәтіннің тақырыбына лайықтысын белгілеңіз

• Пластикалық сүт бөтелкелері

• Пластикалық ыдыстың пайдасы

• Пластикалық ыдыстардың зияны

• Пластикалық ыдыстың құрамы   

АҚШ-та жасалған зерттеуде пластикалық ыдыстарды көп тұтынатындарда бауыр ферменттерінің көбейіп, қарын майлануы артқандығы анықталған. Кофе және шай секілді ыстық сусындар үшін қолданылатын пластикалық стакандар кансероген заты ретінде белгілі бензолдан жасалуда.

Қоршаған ортаны ең ластаушы зат ретінде қаралатын пластиктер тамағымыздан бастап қалқанша безі, қарын жақтағы ұйқы безі, әйелдерде аналық безі, еркектерде (жыныстық без) түбегейлі әсер етуде және бедеулікке себеп болуда.

Сәбидің сүт бөтелкелерін де бұл зиянды заттар болуы мүмкін. Бұл зиянды заттар баланың бүкіл генетикалық құрылымын өзгертуі мүмкін. Осы себепті пластикалық ыдыстарды өмір салтымыздан мүмкіндігінше ұзақ ұстаған жөн. Бұлардың орнына шыны, болат секілді ыдыстарды тұтыну керек.

Пластикалық ыдыстардың ішінде ешнәрсені мұздатпау және ысытпау керек. Сондай-ақ қышқылды және тұзды тағамдар пластикалық ыдыстың құрамын бұзып бисфенолдың азыққа араласуына себеп болуда. Қысқа сақтау үшін тосап, қызанақ секілді азық дайындауда да пластикалық ыдыстарды мүлдем жолатпау қажет. АҚШ неге платикалық ыдыстарға зерттеу жасаған деп ойлайсыз?

АҚШ-та жасалған зерттеуде пластикалық ыдыстарды көп тұтынатындарда бауыр ферменттерінің көбейіп, қарын майлануы артқандығы анықталған. Кофе және шай секілді ыстық сусындар үшін қолданылатын пластикалық стакандар кансероген заты ретінде белгілі бензолдан жасалуда.

Қоршаған ортаны ең ластаушы зат ретінде қаралатын пластиктер тамағымыздан бастап қалқанша безі, қарын жақтағы ұйқы безі, әйелдерде аналық безі, еркектерде (жыныстық без) түбегейлі әсер етуде және бедеулікке себеп болуда.

Сәбидің сүт бөтелкелерін де бұл зиянды заттар болуы мүмкін. Бұл зиянды заттар баланың бүкіл генетикалық құрылымын өзгертуі мүмкін. Осы себепті пластикалық ыдыстарды өмір салтымыздан мүмкіндігінше ұзақ ұстаған жөн. Бұлардың орнына шыны, болат секілді ыдыстарды тұтыну керек.

Пластикалық ыдыстардың ішінде ешнәрсені мұздатпау және ысытпау керек. Сондай-ақ қышқылды және тұзды тағамдар пластикалық ыдыстың құрамын бұзып бисфенолдың азыққа араласуына себеп болуда. Қысқа сақтау үшін тосап, қызанақ секілді азық дайындауда да пластикалық ыдыстарды мүлдем жолатпау қажет. Мәтіннің жазылу стилін анықтаңыз

• Ғылыми стиль

• Іс қағаздар стилі

• Ресми стиль

• Көркем әдебиет стилі

АҚШ-та жасалған зерттеуде пластикалық ыдыстарды көп тұтынатындарда бауыр ферменттерінің көбейіп, қарын майлануы артқандығы анықталған. Кофе және шай секілді ыстық сусындар үшін қолданылатын пластикалық стакандар кансероген заты ретінде белгілі бензолдан жасалуда.

Қоршаған ортаны ең ластаушы зат ретінде қаралатын пластиктер тамағымыздан бастап қалқанша безі, қарын жақтағы ұйқы безі, әйелдерде аналық безі, еркектерде (жыныстық без) түбегейлі әсер етуде және бедеулікке себеп болуда.

Сәбидің сүт бөтелкелерін де бұл зиянды заттар болуы мүмкін. Бұл зиянды заттар баланың бүкіл генетикалық құрылымын өзгертуі мүмкін. Осы себепті пластикалық ыдыстарды өмір салтымыздан мүмкіндігінше ұзақ ұстаған жөн. Бұлардың орнына шыны, болат секілді ыдыстарды тұтыну керек.

Пластикалық ыдыстардың ішінде ешнәрсені мұздатпау және ысытпау керек. Сондай-ақ қышқылды және тұзды тағамдар пластикалық ыдыстың құрамын бұзып бисфенолдың азыққа араласуына себеп болуда. Қысқа сақтау үшін тосап, қызанақ секілді азық дайындауда да пластикалық ыдыстарды мүлдем жолатпау қажет. Мәтіннің мазмұнын ашатын мақал- мәтелді көрсетіңіз

• Әуелгі байлық- денсаулық

• Сақтықта қорлық жоқ.

• Сырты- бүтін, іші- түтін

• Пайда ойлама, ар ойла.