Белдік түрлері
1.Еркек киімі көпшілік жағдайда түймеленбейтін болғандықтан,белдік оның негізгі құрамдас бөлігі болған.Сыртқы киімдерге шапан, тон, ішік ,шидем,күпі ,шекпен т.б жатады.Ер адамдар түйме қадамай –ақ ,шалғайларын айқара қауырсынып, белге белбеу (белдік) буынып алады. Белдік (белбеу)- киімді сыртынан буынуға арналған ,бір ұшы айылбасты (1,5-2м) былғары,қайыс немесе ұзын (2-3м) шүберек. Белбеу «бел» және «бау» сөздерінен бірігіп,фонетикалық өзгеріске ұшыраған.
2.Әйелдердің белдігі жұқа әрі жіңішке болса да өте сәенді ,жұмсақ болады.Олар киімдерін ұзарып,қысқарып тұратын ілгегтер арқылы буынады. Берік маталарды да бірнеше қабат орап белбеу ретінде пайдаланады. Белбеулердің күдері белбеу, былғары белбеу,кісе белбеу,дөңбет белбеу,өрмелі белбеу,т.б түрлері бар.
3.Кісе белбеу.Кісе белбеу – былғары белбеудің өте ертеден келе жатқан алтын,күміс және жез үзбелермен безендіріп жасаған ,қалталы көне түрі немесе кіселі белдік.Әшекейдің салпыншақ қапшығы ,кісесі буынғанда оң жақ мықынының тұсында болады.Кісе белбеуді жез доғамен ,кейде әдейі жасалынатын ілгегпен буынады.Мұндай кісілердің бағасы кемінде бір жылқыға тең келеді. Кісе белбеу малшылар мен аңшылар , жол жүрген жолаушылар мен жорыққа шыққан батырлар үшін өте қолайлы болған.
4.Абай Құнанбаев көне заманның киімін суреттегенде:
Шақпағым, дәндәкуім жарқ-жұрқ етіп,
Жарғақ жастық бастырған жезді пыстан,-
дейді. Осындағы дәндәку – сырғымалы жез құрсаулы,жез қақпағы бар,ашылуы оңай қуыс ағаш. Ақсақалдар тіс шұқығышын, түтін жұлатын іскегін құлақ тазалайтын қуысқұлағын салатын ыдыс.Мылтық ататындар артық пілтесін , май шүберегін салып қоятын болған.Ол кіселі белбеудің сол жағындағы пышақ салатын қынның қасында оқшантаймен қатар тұрады.
5.Бота белбеу. Бота белбеу – белбеудің ең сапалы асыл түрі, неше түрлі көзі, бағдары, әлеміші бар күмістеген белбеу.Күмістеген бағдарлары ботаның көзіне ұқсас болғандықтан, «бота белбеу атанған» болу керек. Белбеудің бұл түрінің синонимдері - кемер белбеу, деңмент.
Үшінші азатжолдағы үйірлі баяндауыш
