4- сынып тест

Мәтінді мұқият оқып, сұрақтарға жауап бер.

                                    Балықтар

            Балықтар осыдан 450 миллион жыл бұрын, тіпті динозаврлардан бұрын пайда болған делінеді. Ғалымдардың айтуы бойынша әлемде 250 мыңға жуық балық бар. Оның 15 мыңға таяуы әлі зерттелмеген. Сүтқоректілердің, бауырымен жорғалаушылардың, суда да, құрлықта да тіршілік ететін қосмекенділердің санын қоссаңыз балықтардың санына жетпейді екен.

            Әлемдегі ең үлкен балық – кит акуласы. Оның ұзындығы 20 метр, салмағы 34 тоннаға тең. Барлық акула секілді акуланың қаңқасы тұтастай шеміршектен тұрады. Алып акуланың 4 мыңға жуық тісі болады.

            Балықтар да адамдар секілді, құстар секілді ауруды сезіне алады.

            Ең жылдам балық – қылыш-балық. Оның жылдамдығы – сағатына 130-140 км.Теңіз атбалықтары басқа балықтардан көлденең жүзетіндігімен ерекшеленеді. Олар өте жай жүзеді. Шамамен есептегенде 1 сағатта 1,5 метрге ғана жылжиды екен. Қорқынышты әрі тұңғиық тереңде жүзетін балықтар ешқашан жарықты көрмейді. Олар әлемдегі ең терең Мариана шұңғымасында тіршілік етеді.

Қаңқасы шеміршектен тұратын балық?

 

• кит акуласы               

• барлық балық             

• теңіз балықтары       

• атбалық

Мәтінді мұқият оқып, сұрақтарға жауап бер.

Балықтар

         Балықтар осыдан 450 миллион жыл бұрын, тіпті динозаврлардан бұрын пайда болған делінеді. Ғалымдардың айтуы бойынша әлемде 250 мыңға жуық балық бар. Оның 15 мыңға таяуы әлі зерттелмеген. Сүтқоректілердің, бауырымен жорғалаушылардың, суда да, құрлықта да тіршілік ететін қосмекенділердің санын қоссаңыз балықтардың санына жетпейді екен.

         Әлемдегі ең үлкен балық – кит акуласы. Оның ұзындығы 20 метр, салмағы 34 тоннаға тең. Барлық акула секілді акуланың қаңқасы тұтастай шеміршектен тұрады. Алып акуланың 4 мыңға жуық тісі болады.

         Балықтар да адамдар секілді, құстар секілді ауруды сезіне алады.

         Ең жылдам балық – қылыш-балық. Оның жылдамдығы – сағатына 130-140 км.Теңіз атбалықтары басқа балықтардан көлденең жүзетіндігімен ерекшеленеді. Олар өте жай жүзеді. Шамамен есептегенде 1 сағатта 1,5 метрге ғана жылжиды екен. Қорқынышты әрі тұңғиық тереңде жүзетін балықтар ешқашан жарықты көрмейді. Олар әлемдегі ең терең Мариана шұңғымасында тіршілік етеді.

Ең жылдам балық?

• акула

• сазан

• итбалық

• қылыш-балық

Мәтінді мұқият оқып, сұрақтарға жауап бер.

Балықтар

         Балықтар осыдан 450 миллион жыл бұрын, тіпті динозаврлардан бұрын пайда болған делінеді. Ғалымдардың айтуы бойынша әлемде 250 мыңға жуық балық бар. Оның 15 мыңға таяуы әлі зерттелмеген. Сүтқоректілердің, бауырымен жорғалаушылардың, суда да, құрлықта да тіршілік ететін қосмекенділердің санын қоссаңыз балықтардың санына жетпейді екен.

         Әлемдегі ең үлкен балық – кит акуласы. Оның ұзындығы 20 метр, салмағы 34 тоннаға тең. Барлық акула секілді акуланың қаңқасы тұтастай шеміршектен тұрады. Алып акуланың 4 мыңға жуық тісі болады.

         Балықтар да адамдар секілді, құстар секілді ауруды сезіне алады.

         Ең жылдам балық – қылыш-балық. Оның жылдамдығы – сағатына 130-140 км.Теңіз атбалықтары басқа балықтардан көлденең жүзетіндігімен ерекшеленеді. Олар өте жай жүзеді. Шамамен есептегенде 1 сағатта 1,5 метрге ғана жылжиды екен. Қорқынышты әрі тұңғиық тереңде жүзетін балықтар ешқашан жарықты көрмейді. Олар әлемдегі ең терең Мариана шұңғымасында тіршілік етеді.

Жарықты көрмейтін балықтар қайда тіршілік етеді?

• Исландия аралында       

• Мариана шұңғымасында             

• Үнді мұхитында           

• Каспий теңізінде

   

Мәтінді мұқият оқып, сұрақтарға жауап бер.

Балықтар

         Балықтар осыдан 450 миллион жыл бұрын, тіпті динозаврлардан бұрын пайда болған делінеді. Ғалымдардың айтуы бойынша әлемде 250 мыңға жуық балық бар. Оның 15 мыңға таяуы әлі зерттелмеген. Сүтқоректілердің, бауырымен жорғалаушылардың, суда да, құрлықта да тіршілік ететін қосмекенділердің санын қоссаңыз балықтардың санына жетпейді екен.

         Әлемдегі ең үлкен балық – кит акуласы. Оның ұзындығы 20 метр, салмағы 34 тоннаға тең. Барлық акула секілді акуланың қаңқасы тұтастай шеміршектен тұрады. Алып акуланың 4 мыңға жуық тісі болады.

         Балықтар да адамдар секілді, құстар секілді ауруды сезіне алады.

         Ең жылдам балық – қылыш-балық. Оның жылдамдығы – сағатына 130-140 км.Теңіз атбалықтары басқа балықтардан көлденең жүзетіндігімен ерекшеленеді. Олар өте жай жүзеді. Шамамен есептегенде 1 сағатта 1,5 метрге ғана жылжиды екен. Қорқынышты әрі тұңғиық тереңде жүзетін балықтар ешқашан жарықты көрмейді. Олар әлемдегі ең терең Мариана шұңғымасында тіршілік етеді.

Теңіз атбалықтарының ерекшеліктері неде?

• жылдам жүзетіндігінде    

• баяу жүзетіндігінде             

• шапшаң жүзетіндігінде     

• көлденең жүзетіндігінде

   

   Ермен

   Ел жайлаудан қайтып, етекке түскен кез. Қыр –қырға егілген астыққа орақ салынған. Орақшылардың артында  текше-текше  дестелер тізбектеліп, баулар сап түзеп қалып жатыр. Баулар   астықты   қырманға  тасуға қолайлы.

    Пішен шабындықтары  шөмеле  болып үйіліп  жатыр. Жер бетінің  сары бояуы басым. Боз  жусан, ақшыл ебелек, бойшаң ермен  өскен өңірлердің  түсі бозғылт.

   Бір күні  әкем  жұнттай  семіз нән  серкені  ұстап әкелді де, бата жасап бауыздап, етін тай қазанға бұзбай салдырды.

   Ешкілер күзде ерменді көп жейді. Ешкі етінің  емдік қуаттылығы  осы ерменге тойған кез. "Ерменді жерде ер өлмес", «Ешкінің еті - жел, сергештің еті – ем»  деген ұғым  халық   арасына   кең  тараған. Ермен  дәмі сіңген  ешкінің  етін   ем  санаған  қазақ  баласы   азынаған  аязға ықпайды, сықырлаған  суыққа  тоңбайды, шілденің қайнаған ыстығына күймейді

                                                               ( Қ. Толыбаев)

Шығармадағы негізгі ой

• астық туралы

   

• орақшылар туралы      

• ермен шөбі туралы       

• ешкі еті туралы

   Ермен

   Ел жайлаудан қайтып, етекке түскен кез. Қыр –қырға егілген астыққа орақ салынған. Орақшылардың артында  текше-текше  дестелер тізбектеліп, баулар сап түзеп қалып жатыр. Баулар   астықты   қырманға  тасуға қолайлы.

    Пішен шабындықтары  шөмеле  болып үйіліп  жатыр. Жер бетінің  сары бояуы басым. Боз  жусан, ақшыл ебелек, бойшаң ермен  өскен өңірлердің  түсі бозғылт.

   Бір күні  әкем  жұнттай  семіз нән  серкені  ұстап әкелді де, бата жасап бауыздап, етін тай қазанға бұзбай салдырды.

   Ешкілер күзде ерменді көп жейді. Ешкі етінің  емдік қуаттылығы  осы ерменге тойған кез. "Ерменді жерде ер өлмес", «Ешкінің еті - жел, сергештің еті – ем»  деген ұғым  халық   арасына   кең  тараған. Ермен  дәмі сіңген  ешкінің  етін   ем  санаған  қазақ  баласы   азынаған  аязға ықпайды, сықырлаған  суыққа  тоңбайды, шілденің қайнаған ыстығына күймейді

                                                               ( Қ. Толыбаев)

Ермен шөбінің емдік қуаттылығына жатпайтын қасиеті

• азынаған аязға ықпайды    

• сықырлаған  суыққа  тоңбайды

• шілденің қайнаған ыстығына күймейді

• дененің қызуын көтереді

   Ермен

   Ел жайлаудан қайтып, етекке түскен кез. Қыр –қырға егілген астыққа орақ салынған. Орақшылардың артында  текше-текше  дестелер тізбектеліп, баулар сап түзеп қалып жатыр. Баулар   астықты   қырманға  тасуға қолайлы.

    Пішен шабындықтары  шөмеле  болып үйіліп  жатыр. Жер бетінің  сары бояуы басым. Боз  жусан, ақшыл ебелек, бойшаң ермен  өскен өңірлердің  түсі бозғылт.

   Бір күні  әкем  жұнттай  семіз нән  серкені  ұстап әкелді де, бата жасап бауыздап, етін тай қазанға бұзбай салдырды.

   Ешкілер күзде ерменді көп жейді. Ешкі етінің  емдік қуаттылығы  осы ерменге тойған кез. "Ерменді жерде ер өлмес", «Ешкінің еті - жел, сергештің еті – ем»  деген ұғым  халық   арасына   кең  тараған. Ермен  дәмі сіңген  ешкінің  етін   ем  санаған  қазақ  баласы   азынаған  аязға ықпайды, сықырлаған  суыққа  тоңбайды, шілденің қайнаған ыстығына күймейді

                                                               ( Қ. Толыбаев)

"Шөмеле" сөзінің мағынасы қандай?

• төбе-төбе                          

•   үлкен-үлкен        

• биік-биік

•   шөміштей

   Ермен

   Ел жайлаудан қайтып, етекке түскен кез. Қыр –қырға егілген астыққа орақ салынған. Орақшылардың артында  текше-текше  дестелер тізбектеліп, баулар сап түзеп қалып жатыр. Баулар   астықты   қырманға  тасуға қолайлы.

    Пішен шабындықтары  шөмеле  болып үйіліп  жатыр. Жер бетінің  сары бояуы басым. Боз  жусан, ақшыл ебелек, бойшаң ермен  өскен өңірлердің  түсі бозғылт.

   Бір күні  әкем  жұнттай  семіз нән  серкені  ұстап әкелді де, бата жасап бауыздап, етін тай қазанға бұзбай салдырды.

   Ешкілер күзде ерменді көп жейді. Ешкі етінің  емдік қуаттылығы  осы ерменге тойған кез. "Ерменді жерде ер өлмес", «Ешкінің еті - жел, сергештің еті – ем»  деген ұғым  халық   арасына   кең  тараған. Ермен  дәмі сіңген  ешкінің  етін   ем  санаған  қазақ  баласы   азынаған  аязға ықпайды, сықырлаған  суыққа  тоңбайды, шілденің қайнаған ыстығына күймейді

                                                               ( Қ. Толыбаев)

Мәтінде жылдың қай мезгіліліндегі еңбек туралы баяндалады?

• жаз   

• күз 

• көктем  

• қыс

   Ермен

   Ел жайлаудан қайтып, етекке түскен кез. Қыр –қырға егілген астыққа орақ салынған. Орақшылардың артында  текше-текше  дестелер тізбектеліп, баулар сап түзеп қалып жатыр. Баулар   астықты   қырманға  тасуға қолайлы.

    Пішен шабындықтары  шөмеле  болып үйіліп  жатыр. Жер бетінің  сары бояуы басым. Боз  жусан, ақшыл ебелек, бойшаң ермен  өскен өңірлердің  түсі бозғылт.

   Бір күні  әкем  жұнттай  семіз нән  серкені  ұстап әкелді де, бата жасап бауыздап, етін тай қазанға бұзбай салдырды.

   Ешкілер күзде ерменді көп жейді. Ешкі етінің  емдік қуаттылығы  осы ерменге тойған кез. "Ерменді жерде ер өлмес", «Ешкінің еті - жел, сергештің еті – ем»  деген ұғым  халық   арасына   кең  тараған. Ермен  дәмі сіңген  ешкінің  етін   ем  санаған  қазақ  баласы   азынаған  аязға ықпайды, сықырлаған  суыққа  тоңбайды, шілденің қайнаған ыстығына күймейді

                                                               ( Қ. Толыбаев)

Мәтіндегі "текше-текше   дестелер тізбектеліп, баулар сап түзеп" деген сөз тіркестерін қандай сөздермен алмастыруға болады?

• үйіліп

• бірыңғай   

• қаз - қатар         

• топтау, шоғырлау

   Ермен

   Ел жайлаудан қайтып, етекке түскен кез. Қыр –қырға егілген астыққа орақ салынған. Орақшылардың артында  текше-текше  дестелер тізбектеліп, баулар сап түзеп қалып жатыр. Баулар   астықты   қырманға  тасуға қолайлы.

    Пішен шабындықтары  шөмеле  болып үйіліп  жатыр. Жер бетінің  сары бояуы басым. Боз  жусан, ақшыл ебелек, бойшаң ермен  өскен өңірлердің  түсі бозғылт.

   Бір күні  әкем  жұнттай  семіз нән  серкені  ұстап әкелді де, бата жасап бауыздап, етін тай қазанға бұзбай салдырды.

   Ешкілер күзде ерменді көп жейді. Ешкі етінің  емдік қуаттылығы  осы ерменге тойған кез. "Ерменді жерде ер өлмес", «Ешкінің еті - жел, сергештің еті – ем»  деген ұғым  халық   арасына   кең  тараған. Ермен  дәмі сіңген  ешкінің  етін   ем  санаған  қазақ  баласы   азынаған  аязға ықпайды, сықырлаған  суыққа  тоңбайды, шілденің қайнаған ыстығына күймейді

                                                               ( Қ. Толыбаев)

Ермен шөбінің қасиетін айғақтайтын  халық  ұғымы

• "Ерменді жерде ер өлмес"           

• «Ешкінің еті - жел, сергештің еті – ем» 

• "Ешкі бақсаң, түбіті көп, мүйізі пышаққа сап"       

• «Ешкі сойып жесең – бір күндік, сауып ішсең – мың күндік»