тест

Тарихшы М.Х. Дулатидің «Тарихи-и-Рашиди» еңбегінде айтылғандай «Бұл ханның бүкіл Дешті Қыпшақ даласына билік жүргізгенін оның халқы санының миллионнан астам болғанын айтады. Жошыдан кейін бұл жұртта одан ұлы хан болған емес ...»

• Қасым

• Тәуекел

• Жәнібек

Саяхатшы Марко Поло жазбасынан: «Ол қандай да бір аймақты жаулап алған кезде тұрғындарды ренжітпеді, олардың меншікке құқығын бұзбады. Бағынған елдің адамдары оларды басқа көршілерден сенімді қорғап, оның елбасы ретіндегі адамгершілігіне олар оған жанымен де, тәнімен де беріліп, бұрынғы дұшпанынан оның берілген қызметшілеріне айналды. Ол бүкіл дүние жүзін жаулап алу туралы ойлай бастады».

• Шыңғысхан

• Батый

• Әмір Темір

Мәтінді оқып, берілген уақыттағы жалпыға бірден білім беру ұзақтығын анықтаңыз

• жеті жылдық

• он бір жылдық

• төрт жылдық

«Отанымызға фашистік Германияның қарақшылықпен шабуыл жасауы туралы хабарды тыңдай келіп, М.И.Калинин атындағы Ленин орденді қорғасын зауытының ұжымы үкіметіміздің Кеңес Одағына фашистік Германия шабуылына байланысты болуы мүмкін зардаптар үшін барлық жауапкершілік Германияның фашистік үкіметіне жүктелетіні туралы мәлімдемесін қуаттайды. Біз өзімізге соғысты әлсіз елдерді ішінара жеңуіне байланысты ар-ұяттан жұрдай болған Германияның қанқұмар әміршілері тобының таңып отырғанын білеміз. Біз даңқты Қызыл Армиямыздың, Әуе және Әскери-теңіз Флотымыздың асынып-тасынған агрессорға күйрете соққы беретініне күмәнданбаймыз.

Мәтінде сипатталған зауыт орналасқан қаланы анықтаңыз

• I дүниежүзілік соғыс

• Азамат соғысы

• 1916 ж ұлт-азаттық көтерілі

«Отанымызға фашистік Германияның қарақшылықпен шабуыл жасауы туралы хабарды тыңдай келіп, М.И.Калинин атындағы Ленин орденді қорғасын зауытының ұжымы үкіметіміздің Кеңес Одағына фашистік Германия шабуылына байланысты болуы мүмкін зардаптар үшін барлық жауапкершілік Германияның фашистік үкіметіне жүктелетіні туралы мәлімдемесін қуаттайды. Біз өзімізге соғысты әлсіз елдерді ішінара жеңуіне байланысты ар-ұяттан жұрдай болған Германияның қанқұмар әміршілері тобының таңып отырғанын білеміз. Біз даңқты Қызыл Армиямыздың, Әуе және Әскери-теңіз Флотымыздың асынып-тасынған агрессорға күйрете соққы беретініне күмәнданбаймыз. Біз үкіметімізді, өзіміздің Коммунистік партияны өз Отанымызды қорғауға үкіметтің кез келген тапсырмасын орындауға әзір нағыз патриоттар ретінде

Мәтінде сипатталған тарихи оқиғаны анықтаңыз

• Ұлы Отан соғысы

• 1916 ж ұлт-азаттық көтеріліс

• Кеңес-финн соғысы

«Ол Дала өлкесіндегі, сонымен қатар Семей облысындағы ең белгілі саяси жер аударылғандардың бірі. Қуғынға түскенге дейін солтүстік батыс губернияларда, Литвада қоғамдық қозғалысқа қатысқан, кейін Сібірге жер аударылды. Жан-жақты білімді … айдаудағы достары арасында табандылығы мен жеке басының мейлінше шыңдалғандығымен, парасаттылығымен ерекше көзге түсетін. ... Статистикалық комитетте жауапты қызмет атқарған. Бұл жағдай оған жергілікті халықтың әдет-ғұрпы мен заңдарымен танысуға мүмкіндік берді. Сол жұмыстың нәтижесі осы күнге шейін маңызын жоғалтпаған негізгі еңбек». Мәтін бойынша айдауда болған ғалымды анықтаңыз

• С.С.Гросс

• П.П.Потанин

• Х.Х.Левшин

. «Мемлекет қалпы Россия демократиялық, федеративті республика болу. (Демократия мағынасы – мемлекетті жұрт билеу. Федерация мағынасы – құрдас мемлекеттер бірлесуі. Федеративті республикада әр мемлекеттің іргесі бөлек, ынтымағы бір болады. Әрқайсысы өз тізгінін өзі алып жүреді.) Үкімет басында Учредительное собрание мен Г. Дума қалауынша кесімді жылға сайланатын президент болу. Президент халықты министрлер арқылы 77 бағу, ол министрлер Учредительное собрание мен Г. Дума алдында жауапты болу. Депутаттар тегіс, тең, төте һәм құпия сайлаумен болады. Сайлау хұқында қан, дін, еркек-әйел талғаусыз болу. Законды жалғыз ғана Г. Дума шығару һәм Г. Дума үкімет үстінен қарап, ісін тексеру, запрос (сұрау) жасау хұқы да Г. Думада болу. Мемлекет салығы Г. Думасыз салынбау. Жергілікті бостандық. Қазақ жүрген облыстардың бәрі бір байланып, өз тізгіні өзінде болып, Россия Республикасының федерациялық бір ағзасы болу. Реті келсе, қазақ автономиясы сыбайлас жұрттармен әзірге бірлесе болу, реті келмесе, бірден-ақ өз алдына жеке болу. Қайткенде де осы күнгі земстволықты қабыл алу. Партия қазақтың би, болыс, ауылнайлары сияқты орындарында қызмет ететін адамдар жұртқа пайдалы, жұрт үшін қызмет етерге көңілді адамдар болуына тырысады. Земстволардың управаларында, милицияларында таза қызметші боларлық адамдардың атын халық қалауына салады...» Мәтінде сипатталған бағдарлама қай партияға қатысты

• «Алаш

• Бірлік»

• «Жас қазақ

«Мемлекет қалпы Россия демократиялық, федеративті республика болу. (Демократия мағынасы – мемлекетті жұрт билеу. Федерация мағынасы – құрдас мемлекеттер бірлесуі. Федеративті республикада әр мемлекеттің іргесі бөлек, ынтымағы бір болады. Әрқайсысы өз тізгінін өзі алып жүреді.) Үкімет басында Учредительное собрание мен Г. Дума қалауынша кесімді жылға сайланатын президент болу. Президент халықты министрлер арқылы бағу, ол министрлер Учредительное собрание мен Г. Дума алдында жауапты болу. Депутаттар тегіс, тең, төте һәм құпия сайлаумен болады. Сайлау хұқында қан, дін, еркек-әйел талғаусыз болу. Законды жалғыз ғана Г. Дума шығару һәм Г. Дума үкімет үстінен қарап, ісін тексеру, запрос (сұрау) жасау хұқы да Г. Думада болу. Мемлекет салығы Г. Думасыз салынбау. Жергілікті бостандық. Қазақ жүрген облыстардың бәрі бір байланып, өз тізгіні өзінде болып, Россия Республикасының федерациялық бір ағзасы болу. Реті келсе, қазақ автономиясы сыбайлас жұрттармен әзірге бірлесе болу, реті келмесе, бірден-ақ өз алдына жеке болу. Қайткенде де осы күнгі земстволықты қабыл алу. Партия қазақтың би, болыс, ауылнайлары сияқты орындарында қызмет ететін адамдар жұртқа пайдалы, жұрт үшін қызмет етерге көңілді адамдар болуына тырысады. Земстволардың управаларында, милицияларында таза қызметші боларлық адамдардың атын халық қалауына салады...» Мәтінді оқып, мемлекетті халық басқаруының ғылыми атауын табыңыз

• демократия

• партия

• федерация

Көтерілістің желеуі – соғыс майдандарындағы қара жұмысқа бұратана елдерден адам алу. Өкіметтің қара жұмысқа адам алғанда жер-жерде қолданылған шаралары мен тәртібі. Өкіметтің жер-жерде қолданған шараларын тұрғын ел өзінше ұғынды. Түркістандағы бұратана елдердің көтерілісі, Түркістандағы төңкеріс қозғалысының тарихындағы ең үлкен оқиғалардың бірі десе болады. Өйткені бұл көтерілісте тұрғын ел, 50 жылға жақын өкіметшілігін жүргізіп, дегенін істеп келген Ресей патшалығының «Ақ патшаның» әміріне (бұйрығына) бастап қарсылық көрсетті. Бұратана елдер, алдымен қарсы болып, көздегені патшаның әкімдері еді, бірақ соңында елдің мақсатына, тілегіне қарсы болған тұрғын елдің әкімдерін де аяған жоқ, көтеріліске ел алдын ала дайындалған жоқ; көтеріліс Түркістанның әр жерінде, жергілікті ұлттардың арасында біржола бір уақытта басталды. ...Патша үкіметінің соғыс министрінің Түркістанның жанарал-губернаторына телеграммен берген бұйрығы бойынша соғыс майдандарындағы жол түзету, соғыс қорғандарын жасау жұмысына Ресей мемлекетіндегі айырым 76 Түркістандағы соғыс міндетінен бұрын азат етілген бұратана елдерден, соғыс біткенше жұмыс істеуге адам алынатыны жарияланды». ...Түркістанның еліне, қара жұмысқа адам алу ойламаған жерден шыққан оқиға болды. Тұрғын ел бірден үкіметке дұшпандық көзімен қарап, қалай да болса бұйрыққа бағынбаудың әрекетіне кірісті. ...Ақырында шыдаудың шегінен шыққан ел, алды-артына қарамай көтеріліс жасады». Мәтін бойынша көтеріліс болған жыл(-дар)ды анықтаңыз:

• 1916 ж.

• 1870 ж

• 1837-1847 жж

«Көтерілістің желеуі – соғыс майдандарындағы қара жұмысқа бұратана елдерден адам алу. Өкіметтің қара жұмысқа адам алғанда жер-жерде қолданылған шаралары мен тәртібі. Өкіметтің жер-жерде қолданған шараларын тұрғын ел өзінше ұғынды. Түркістандағы бұратана елдердің көтерілісі, Түркістандағы төңкеріс қозғалысының тарихындағы ең үлкен оқиғалардың бірі десе болады. Өйткені бұл көтерілісте тұрғын ел, 50 жылға жақын өкіметшілігін жүргізіп, дегенін істеп келген Ресей патшалығының «Ақ патшаның» әміріне (бұйрығына) бастап қарсылық көрсетті. Бұратана елдер, алдымен қарсы болып, көздегені патшаның әкімдері еді, бірақ соңында елдің мақсатына, тілегіне қарсы болған тұрғын елдің әкімдерін де аяған жоқ, көтеріліске ел алдын ала дайындалған жоқ; көтеріліс Түркістанның әр жерінде, жергілікті ұлттардың арасында біржола бір уақытта басталды. ...Патша үкіметінің соғыс министрінің Түркістанның жанарал-губернаторына телеграммен берген бұйрығы бойынша соғыс майдандарындағы жол түзету, соғыс қорғандарын жасау жұмысына Ресей мемлекетіндегі айырым Түркістандағы соғыс міндетінен бұрын азат етілген бұратана елдерден, соғыс біткенше жұмыс істеуге адам алынатыны жарияланды». Мәтін бойынша көтеріліске сылтау болған жағдайды анықтаңыз:

• Қазақтарды қара жұмысқа алу

• Шаңырақ салығының күрт өсуі

• Түркістанды Ресей империясына қосу