Фикрия

Болжанатын құбылыстың масштабы мен көлем топтары:

• ғаламдық

• аймақтық

• ұлттық

• жергілікті

• локальді

Белгілі бір аумақтарда жер қыртысында кейбір элементтердің жетіспеуі немесе көп болуы, соның нәтижесінде тірі ағзаларда патологиялық өзгерістердің пайда болуы:

• биогеохимиялық провинция

• транслокация

• транслокациям

• экологиялық апат

• экологиялық апат

Заттардың биогеохимиялық айналымы қамтамасыз ететін экологиялың жүйелердің негізгі құраушылары:

• биота

• экологиялық құрамбөліктер

• флора

• фауна

• биогеоценоз

1972 ж. Стокгольм мәжілісінде құрылған жүйе:

• қоршаған орта туралы БҰҰ Ғаламдық экология жүйесі

• Дүниежүзілік  денсаулық сақтау ұйымы

• биосфералық-геосфералық бағдарлама

• трансшекаралық қалдықтарды тасымалдау конвенциясы

• «ХХІ ғасырыдң күн тәртібі»

ТМД елдерінде атмосфералық ауаның ластануын

• 3343 станция ішкі су қоймаларын бақылайды

• 15100 станция торлары бақылайды

• 1500 станция теңіз ластануын бақылайды

• 2000 посттар топырақ ластануын бақылайды

• жер асты су көздерін бақылайтын станциялар

Ғаламдық мониторингтің құрамдас бөлігі – осы мониторинг ауа райы құбылыстарын адамзат қоғамында практикалық қызметте оқып-білуге, оның құбылыстары мен тербелістерін түсінуге кемектеседі:

• климаттық (ауа райылық) мониторинг

• су көздерінің мониторингі

• атмосфералық ауа мониторингі

• тірі ағзалардың мониторингі

• суперэкотоксиканттардың мониторингі

Ұлттық бақылау мониторинг жүйесі бірнеше деңгейден тұрады:

• алғашқы (төменгі), екінші және үшінші (жоғары) деңгейлер

• жедел хабар (экстремалды)

• шұғыл (оперативтік) хабар

• режимдік хабар

• стихиялық құбылыс

Бақылау жүргізіліп, белгілі бір мәліметтерді талдайтын және қорытатын бекеттер ұлттық бақылау мониторинг жүйесінің осы деңгейі болып табылады:

• алғашқы (төменгі) деңгей

• екінші деңгей

• үшінші (жоғары) деңгей

• жедел хабар (экстремалды)

• шұғыл (оперативтік), режимдік хабар

Алынған материалды талдау, анализдеу, сонымен қатар, бұл орталықтар аумағына жергілікті болжам жасайтын аумақтык, орталық ұлттық бақылау мониторинг жүйесінің осы деңгейі болып табылады:

• алғашқы (төменгі) деңгей

• екінші деңгей

• үшінші (жоғары) деңгей

• жедел хабар (экстремалды)

• шұғыл (оперативтік), режимдік хабар

Қоршаған ортаға ұлттық көлемде болжам мен баға беретін Казгидромет ұлттық бақылау мониторинг жүйесінің осы деңгейі болып табылады:

• алғашқы (төменгі) деңгей

• екінші деңгей

• үшінші (жоғары) деңгей

• жедел хабар (экстремалды)

• шұғыл (оперативтік) хабар