QH 10G #1.2.3

Қазіргі кезеңде Орталық Азияны саяси-географиялық аймақ ретінде қамтитын 5 мемлекет:

• Пәкстан, Иран

• Қазақстан, Қырғызстан

• Өзбекстан, Түрікменстан

• Тәжікстан

• Ауғанстан, Үндістан

Орталық Азия мен Ресейде «Орталық Азия» ұғымы қолданыла бастады:

• 1960 жылды БҰҰ «Африка жылы» деп жариялаған соң

• 1991 жылы КСРО ыдыраған соң

• 1922 жылы КСРО халықаралық субъект ретінде құрылған соң

• 1936 жылы Қазақ КСР Конституциясы қабылданған соң

Бүгінде Орталық Азия аталып отырған аймаққа қатысты КСРО кезеңінде қолғданылған ұғым: /Қазақстан «Орта Азияға» енген жоқ, өйткені ол жеке экономикалық аймақ болды/

• Орталық Азия

• Қазақстан және Орта Азия

• Қашғария

• Үлкен Түркістан

«Орта Азия» ұғымы Қазақстан мен Ауғанстан арасындағы барлық далалы жерді қамтыған атауды иеленді: /сондай-ақ Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Қазақстан аумағы да қосылды/

• Ресей империясы кезінде

• КСРО кезінде

• Қазақ хандығы кезінде

• Тәуелсіз Қазақстан кезінде

Ресей империясы кезінде «Орта Азия» ұғымымен қатар қолданылған ұғым: /осы себепті Ресей империясының Орта Азиядағы иеліктері осылай аталған/

• Мауреннахр

• Қашғария

• Түркістан

• Ферғана

Қазақстан аумағындағы әлемдік мұхитқа құймайтын ішкі ағынды өзені (дері):

• Ертіс, Лена

• Жайық, Ембі

• Пяндж, Кабул

• Сырдария, Әмудария

• Шу, Іле

«Орталық Азия» ұғымын алғаш рет ХІХ ғасырдың ортасында кеңінен қолданған неміс зерттеушісі (лері):

• Григорий Потанин

• Карл Риттер

• Арминий Вамбери

• Александр фон Гумбольдт

• Афанасий Никитин

Орталық Азияны Еуразияның «ішкі биік аудандары» деп атап, ондағы түбектер мен ойпаттарды бөлек қарастырған ғалым:

• Риттер

• Гумилев

• фон Рихтгофен

• Гумбольдт

Алтайдан оңтүстікке және Памирден шығысқа қарайғы (Қазақстанның шығысындағы Орталық Азия аймағын) аумақты Орта Азия деп атаған:

• Риттер

• Гумилев

• Гумбольдт

• фон Рихтгофен

Орталық Азияны ішкі ағынды өзендер алабымен анықтауды енгізіп, Каспий мен Арал теңізін қоспаған неміс географы:

• Риттер

• Гумилев

• фон Рихтгофен

• Гумбольдт