10,11-СЫНЫП. ТАБИҒАТТЫ ПАЙДАЛАНУ

Адамзат қоғамы өзінің өмір сүруіне қажетті əлемдегі бүкі материалдық-энергетикалық, ақпарттық жəне əртүрлі табиғат байлықтар мен табиғат құбылыстарының жиынтығын өз қажетіне қолдану мүмкіншілігі:

• А.ресурстарды пайдалану

• В.табиғатты пайдалану

• С.табиғи фактор

• Д.геоэкологиялық фактор

Н.Ф.Реймерстің табиғатты пайдалау жолдарын жіктеуі:

• А.мәдени-ландшафтыларды қалыптастыру, шикізатты толықтай, қалдықсыз өңдеуге мүмкіндік беретін озық технология түрлерін пайдалану, қалдықтарды қайта өңдеуден өткізу, қорғауға алынатын аумақтарды барынша ұлғайту, флора мен фаунаны сақтауды қамтамасыз ету

• В.табиғат ресурстарын өндіру, оларды бліп алу, қайта өңдеуден өткізху, оларды қорғау шаралары; адамның тіршілік ортасындағы табиғи шарттарды пайдалнуы және қорғау шаралары; табиғи жүйелердің тепе-теңдігін тиімді өзгерту, қайта қалпына келтіру және сақтау шаралары; адам саны мен адамның табиғи өсімін реттеу шаралары

• С.флора мен фаунаны сақтауды қамтамасыз ету,табиғи өсімін реттеу шаралары

• Д.қалдықтарды қайта өңдеуден өткізу, қорғауға алынатын аумақтарды барынша ұлғайту,

Табиғат пен қоғам күрделі жүйесінің бір бөлігі

• А.мәдениет

• В.өркениет

• С.өнеркәсіп

• Д.адам

Табиғатты пайдалану бөлінеді:

• А.жеке және дара

• В.тиімді және тиімсіз

• С.тимімсіз және жанама

• Д.айрықша және жанама

Табиғи жүйелердің ластануы, экологиялық тепе-теңдік жəне экожүйелердің бұзылуымен қатар жүретін құбылыс:

• А.табиғатты тиімсіз пайдалану

• В.табиғатты тиімді пайдалану

• С.табиғатты тікелей пайдалану

• Д.табиғатты жанама пайдалану

Табиғатты тиімді пайдалану шаралары:

• А.мәдени-ландшафтыларды қалыптастыру, шикізатты толықтай, қалдықсыз өңдеуге мүмкіндік беретін озық технология түрлерін пайдалану, қалдықтарды қайта өңдеуден өткізу, қорғауға алынатын аумақтарды барынша ұлғайту, флора мен фаунаны сақтауды қамтамасыз ету

• В.табиғат ресурстарын мейлінше көп өндіру, оларды бліп алу, қайта өңдеуден өткізу,қайта қалпына келтіре алмау және сақтау шаралары; адам санынығ көбеюі мен адамның табиғи өсімін реттеу шаралары, флора мен фаунаны сақтауды қамтамасыз ете алмауы

• С.қайта қалпына келтіре алмау және сақтау шаралары; адам санынығ көбеюі мен адамның табиғи өсімін реттеу шаралары

• Д.табиғат ресурстарын мейлінше көп өндіру, оларды бліп алу, қайта өңдеуден өткізу

Орманның ең алғашқы жойылуы байқалған аудандар:

• А.Еуропалық аудандар

• В.Жерорта теңізі жағалауы, Үндістан, Қытайдың шығыс бөлігі

• С. Филиппин, Малайзия,Индонезия, Бразилия

• Д.Орталық Азия аймақтары

Орман аумағының екінші қысқаруы байқалған аудандар:

• А.Еуропалық аудандарды (орта ғасырларда)

• В.Жерорта теңізі жағалауы, Үндістан, Қытайдың шығыс бөлігі

• С.Еуропалықтардың Жаңа дүниені игеруі

• Д. Филиппин, Малайзия,Индонезия, Бразилия

Орманның үшінші жойылуына себепші болған:

• А. Жерорта теңізі жағалауы, Үндістан, Қытайдың шығыс бөлігін игеруі

• В.Еуропалық аудандарды (орта ғасырларда)жаулап алуы

• С.Еуропалықтардың Жаңа дүниені игеруі

• Д.Филиппин, Малайзия,Индонезия, Бразилияны игеруі

Қазіргі заманғы орманның төртінші қысқару кезеңі басталған ғасыр:

• А.20-ғасырдың басынан

• В.20-ғасырдың соңынан

• С.20-ғасырдың ортасынан

• Д.21-ғасырдың басынан