§52. Жерде тіршіліктің қалыптасу кезеңдері

Жердегі тіршілік неше эрадан тұрады

• 5

• 4

• 3

• 2

Ең ежелгі – 1 млрд жылға созылды; Өсімдіктер де, жануарлар да болмады Органикалық заттардың синтезі және алғашқы прокариоттар пайда болды

• Архей

• Протерозой

• Палеозой

Ең ұзақ эра – 2 млрд жылдан артық; Басым болды: Біржасушалылар Фотосинтездеушілер пайда болып, Оттек бөліп Озан қабаты қалыптасты Тіршілік тек мұхитта болды

• Протерозой

• Архей

• Палеозой

Тірі ағзаларыдң құрлыққа шығуы ✓ Топырақ ✓ Сүйек қаңқасы ✓ Таскөмір, мұнай, табиғи газ түзілді Климат: Жылы әрі Ылғал

• Палеозой

• Протерозой

• Архей

Динозаврлар эрасы Климат: Құрғақ әрі жылы

• Мезозой

• Кайнозой

• Палеозой

Заманауи эра Мұз басу жүрді Климат: Суық Басым болды: Гүлді өсімдіктер, Бунақденелілер Құстар, Сүтқоректілер Мамонттар, Жүнді мүйізтұмсықтар жойылып кетті

• Кайнозой

• Мезозой

• Палеозой

Архей эрасында пайда болады

• ➢ Біржасушалы прокариоттар ➢ Тірі ағзаның негізгі қасиеттері ( өсу, көбею, тұқымқуалаушылық) ➢ Фотосинтез ➢ Гликолиз ➢ Ашу, тыныс алу

• ➢ Көпжасушалы эукариоттар ➢ Омытқасыздардың барлық типі ➢ Балдырлар ➢ Цианобактериялар ➢ Озон қабаты

• Жоғары сатыдағы өсімдіктер ➢ Споралылар: ✓ мүк, қырықбуын ✓ Плаун, Қырықжапарық ➢ Ашықтұқымдылар ➢ Өрмекшітәрізділер ➢ Бунақденеділер ➢ Омыртқалылар: ✓ Балықтар ✓ Қосмекенділер ✓ Жорғалаушылар

Протерозой эрасында пайда болады

• ➢ Көпжасушалы эукариоттар ➢ Омытқасыздардың барлық типі ➢ Балдырлар ➢ Цианобактериялар ➢ Озон қабаты

• ➢ Біржасушалы прокариоттар ➢ Тірі ағзаның негізгі қасиеттері ( өсу, көбею, тұқымқуалаушылық) ➢ Фотосинтез ➢ Гликолиз ➢ Ашу, тыныс алу

• Жоғары сатыдағы өсімдіктер ➢ Споралылар: ✓ мүк, қырықбуын ✓ Плаун, Қырықжапарық ➢ Ашықтұқымдылар ➢ Өрмекшітәрізділер ➢ Бунақденеділер ➢ Омыртқалылар: ✓ Балықтар ✓ Қосмекенділер ✓ Жорғалаушылар

Палеозой эрасында пайда болды .

• ➢ Жоғары сатыдағы өсімдіктер ➢ Споралылар: ✓ мүк, қырықбуын ✓ Плаун, Қырықжапарық ➢ Ашықтұқымдылар ➢ Өрмекшітәрізділер ➢ Бунақденеділер ➢ Омыртқалылар: ✓ Балықтар ✓ Қосмекенділер ✓ Жорғалаушылар

• Көпжасушалы эукариоттар ➢ Омытқасыздардың барлық типі ➢ Балдырлар ➢ Цианобактериялар ➢ Озон қабаты

• Біржасушалы прокариоттар ➢ Тірі ағзаның негізгі қасиеттері ( өсу, көбею, тұқымқуалаушылық) ➢ Фотосинтез ➢ Гликолиз ➢ Ашу, тыныс алу

Мезозой эрасында пайда болды

• ➢ Омыртқалылар: ✓ Құстар ✓ Сүтқоректілер ➢ Жабықтұқымдылар ➢ Гүлді өсімдіктер

• ➢ Приматтар ➢ Адам

• Жоғары сатыдағы өсімдіктер ➢ Споралылар: ✓ мүк, қырықбуын ✓ Плаун, Қырықжапарық ➢ Ашықтұқымдылар ➢ Өрмекшітәрізділер ➢ Бунақденеділер ➢ Омыртқалылар: ✓ Балықтар ✓ Қосмекенділер ✓ Жорғалаушылар