3 уровень 1-13

Милет мектебінің өкілдері мен Гераклит қозғалысты заттардың пайда болуы мен жойылуы, барлық заттардың шексіз болуы деп түсінді. Бір өзенге екі рет кіру мүмкін емес, бәрі ағып, бәрі өзгереді деген атақты сөздің иесі Гераклит. Болмыстың өзгермелі табиғатына назар аудара отырып, бұл бағыттағы философтар оның тұрақтылық сәтін екінші кезекке ығыстырды. Алайда, дәл осы қозғалыссыздық, болмыстың тұрақтылығы туралы қағида Элеат мектебінің өкілдері (Ксенофан, Парменид, Зенон) тудырған қарама-қарсы ілімнің орталығы болып шықты. Парменид үшін болмыс қозғалыссыз және біртұтас шексіз.

 

1.  Ежелгі ойшылдардың қайсысы қозғалысты шексіз деп түсінді

барлық нәрсенің қалыптасуы?

А) Гераклит

B) Демокрит

C) Прокл

D) Зенон

E) Парменид

 

2      2. Қозғалысты түсіндірген философтар заттардың пайда болуы және жойылуын қандай ілімге қатысты түсіндірді?

A) Метафизика

B)Диалектика
C) Солипсизм

 D)Скептицизм
E)объективті идеализм

 

3. Милет мектебінің негізгі өкілдері болмыстың қандай қасиетін қарастырды?

A)  Тепе-теңдік
B) Үйлесімділік
C)  Қарама-қайшылығы

D) Тұрақтылық
E)  Объективтілік

• 1-С, 2-А, 3-С

• 1-А, 2-В, 3-С

• 1-D, 2-C, 3-C

• 1-С, 2-А, 3-Е

• 1-E, 2-E, 3-E

Сезімталдық" пен "ұтымды ойлауды" білетін адамның кейбір тәуелсіз, оқшауланған "қабілеттері" ретінде қарастыруға болмайды. Нақты танымда олар бірлік пен өзара әрекеттестікте. Сонымен қатар, олардың күрделі өзара әрекеттесуінде іс-әрекеттің екі түрі анықталады: біріншіден, сөздің кең мағынасында тәжірибелік қызмет, екіншіден, білімді құруға, ұғымдарды шығаруға бағытталған қызмет, яғни.теориялық қызмет ақыл-ой еңбегінің ерекше түрі ретінде. Сонымен қатар, сезім мүшелерінің табиғат пен қоғамның объектілері мен құбылыстарымен тікелей байланысы үздіксіз пайда болатын тәжірибелік іс-әрекет ойлаумен, ұғымдармен тығыз байланысты, ал теориялық іс-әрекет сенсорлық-бейнелі элементтермен еніп, мыңдаған тәжірибелік іс-әрекеттің барлық формаларымен байланысты. Сонымен, "сезімталдық" және "ойлау" проблемасы іс-әрекеттің жоғарыда аталған екі түрі мен деңгейінің ерекшелігі мен қарама-қайшы өзара әрекеттесуі туралы мәселе бар.

1 Практикалық қызмет түрлеріне мыналар жатады

А) Танымның ғылыми сызбаларының логикалық құрылысы

В) Ғылыми эксперимент

С) Ғылыми теорияларды жоққа шығару

D) Сыртқы әлемнің объектілері туралы біздің түсінігімізді өзгертуге бағытталған іс-шаралар

Е) Әлемнің шынайы бейнесін құруға бағытталған іс-әрекеттер

 

2. Рационалды білім ақиқатының өлшемі қандай?

А) Логика

В) Интуиция

С) Сенсорлық танымның нәтижелері

D) Ар - намыс

Е) Әділдік

 

3. Сенсорлық және рационалды танымның арақатынасы қандай?

А) Сезімдік таным-танымның айқындаушы түрі

  В) Сезімдік таным рационалды танымға "бағынады"

С) Сезімдік және рационалды таным өзара байланысты

 D) Рационалды білім-бұл білімнің анықтайтын түрі

Е) Бұл танымның дербес түрлері.

• 1-С; 2-С; 3-D

• 1-А; 2-В;3-В

• 1-В; 2-А; 3-C

• 1-C; 2-D;3-Е

• 1-Е;2-Е; 3-А

Қандай да бір құбылыс туралы толық, дәл, жан-жақты білім абсолютті ақиқат деп аталады. Абсолютті шындыққа қол жеткізуге және тұжырымдауға бола ма деп жиі сұрайды. Агностиктер бұл сұраққа теріс жауап береді. Дәлел ретінде олар таным процесінде біз тек салыстырмалы шындықтармен айналысатынымызды айтады. Олардың әрқайсысы, уақыт өте келе, Күн жүйесіндегі мысалдағыдай дәл және толық емес деп санайды. Демек, толық білу  қол жетімсіз . Бұл немесе басқа құбылыс неғұрлым күрделі болса, яғни. ол туралы толық білім алу, абсолютті шындыққа жету соғұрлым қиын болады. Дегенмен, абсолютті ақиқат бар және оны адамның шектеулі танымы ұмтылатын мақсаты ретінде түсіну керек. Әрбір салыстырмалы шындық-бұл қадам, бізді осы мақсатқа жақындататын қадам. Сонымен, салыстырмалы және абсолютті шындық – бұл Ақиқаттың әр түрлі деңгейлері мен формалары. Біздің біліміміз әрқашан салыстырмалы, өйткені толық және нақты білім. Объективті шындықтың кейбір салыстырмалы формаларынан басқаларына ауысудың бұл тұрақты процесі таным процесінің дамуының маңызды көрінісі болып табылады. Осылайша, әрбір салыстырмалы ақиқат абсолютті үлесті қамтиды. Керісінше: абсолютті ақиқат-Бұл салыстырмалы шындықтардың шексіз тізбегінің шегі.

1. Келесі тезис шындықты түсінуде қандай ілімге жатады: "абстрактілі шындық жоқ, шындық әрқашан нақты"?

А) Скептицизм

В) Марксизм

С) Прагматизм

D) Сенсуализм

Е)  Персонализм

 

2  Шындық танымдық тақырыпқа тәуелді емес болғандықтан, ол:

А)  дерексіз

В)   субъективті

С)   объективті

D)  абсолюттік

Е) тәңірлік

3.   Гносеологиядағы «ақиқатқа» мағынасы жағынан қарама-қарсы ұғым:

А)   Елес

В)   адасу

С)   Алаңдау

D)   Пікір

Е)   Сын  

•  1-С;2-D;3-D

   

•  1-D;2-В;3-С

• 1-С;2-D;3-D

• 1-Е;2-Е;3-Е

• 1-В;2-С;3-В

Ғылыми таным табиғат объектілерін ойлау түрінде емес, тәжірибе түрінде көрсетеді. Бұл көріністің процесі зерттелетін объектінің ерекшеліктеріне ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік-мәдени сипаттағы көптеген факторларға байланысты. Ғылымды оның тарихи дамуында қарастыра отырып, мәдениеттің түрі өзгерген сайын ғылыми білімді ұсыну стандарттары, ғылымдағы шындықты көру тәсілдері, мәдениет контекстінде қалыптасатын және оның әр түрлі құбылыстарына әсер ететін ойлау стильдері өзгеретінін білуге болады. Бұл әсер нақты ғылыми білімді қалыптастыру процесіне әртүрлі әлеуметтік-мәдени факторларды қосу ретінде ұсынылуы мүмкін. Алайда, кез-келген танымдық процестегі объективті және субъективті қатынастардың көрінісі және ғылымды адамның рухани іс-әрекетінің басқа түрлерімен өзара әрекеттесуінде жан-жақты зерттеу қажеттілігі ғылым мен осы формалардың (күнделікті білім, көркемдік ойлау және т.б.) арасындағы айырмашылықтар туралы мәселені шешпейді. Олардың арасында бірінші және қажетті нәрсе-ғылыми білімнің объективтілігі

1.     1. Субъектінің өміріне енген, бірақ дәлелді күші жоқ Білім түрі осылай  аталады

А) теориялық

В) сыни

С) ғылыми

 D) құдайлық

Е)  қарапайым

2. Әр түрлі тәжірибелік және танымдық мәселелерді шешудің әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы:

А) Дамыту

В) Әдістеме

С) Шеберлік

D) Механизмі

Е) Үдеріс

3 Философиядағы таным теориясы қалай аталады

А) онтология

В) гносеология

С) Этика

D) аксиология

Е)  герменевтика         

• 1-D;2-Е;3-Е

• 1-Е;2-В;3-В

• 1-В;2-С;3-D

• 1-С;2-D);3-D

• 1-А;2-А;3-А

Білімді қалыптастыру мен дамытудың қызметі белгілі бір тәсілдер мен әдістерді басшылыққа ала отырып, нормалар мен ережелерін реттейді. Ғылыми білімді қалыптастыру және дамыту жөніндегі қызметті бақылау, реттеу аппаратынан басқа ештеңе болып табылмайтын осындай нормаларды, ережелерді, әдістерді анықтау және әзірлеу ғылыми танымның логикасы мен әдіснамасының пәнін құрайды. Сонымен қатар, "логика" термині дәстүрлі түрде кейбір білімді басқаларынан алу ережелерін, ежелгі дәуірден бастап формальды логика пәнін құрайтын ұғымдарды анықтауға ережелерін тұжырымдауға байланысты. Қазіргі уақытта ғылым тілінің сөйлемдері мен терминдерімен жұмыс істеу ережелері ретінде ойлаудың, дәлелдеудің және анықтаманың логикалық нормаларын әзірлеу қазіргі математикалық логикасы негізінде жүзеге асырылады. Ғылым әдіснамасының пәні, бұл әдіснамалық талдау және ғылыми зерттеудің әртүрлі әдістерінің, оның нормалары мен бағыттарын, сондай-ақ ғылыми білімді ұйымдастыру формаларын қамтитынын кеңірек түсіндірді. Қазіргі заманғы ғылым әдістемесі ғылым тарихының материалын қарқынды қолданады, ол адамды, қоғам мен мәдениетті зерттейтін ғылымдардың барлық кешенімен тығыз байланысты.

1. Философия мен ғылымдағы таным әдісі, ой жалпы ережелерден жеке тұжырымдарға ауысады:

А) Индукция

В) Дедукция

С) Синтез

D) Анализ

Е)Эксперимент

2. Индукцияны таным әдісі ретінде кім зерттеді:

А) Р.Декарт

В) Ф.Бэкон

С) Дж. Локк

D) И.Кант

Е) Г.Гегель

3. Ғылыми білімнің басқа білімдерден айырмашылығы:

А) Эмоционалдылық

В) Қарапайымдылық

С) Жарамдылық

D) оның ерекше эстетикалық құндылығы

Е) Түйсік

• 1-D; 2-D; 3-D

• 1-В;2-В;3-С

• 1-Е;2-Е;3-Е

• 1-С;2-С;3-В

• 1-А;2-С;3-А

Үстемдік пен үйлестірудің бүкіл жүйесін қамтыған технологиялық прогресс өмір сүру формаларын (және билікті) құрайды, олар жүйеге қарсы күштерді ымыраластырады, бірақ іс жүзінде кез-келген наразылықты ауыр жұмыс пен үстемдіктен бостандықтың тарихи перспективасы үшін алып тастайды. Қазіргі қоғамның сапалы әлеуметтік өзгерістерді тежеу мүмкіндігі бар екені анық, нәтижесінде жаңа институттар, өндіріс процесінің жаңа бағыты және адам өмірінің жаңа формалары айтарлықтай орнықтырылуы мүмкін. Бұл қабілетте дамыған индустриалды қоғамның ерекше жетістігі болуы мүмкін; ұлттық мақсатты жалпы мақұлдау, екіжақты саясат, плюрализмнің құлдырауы, мықты мемлекет шеңберіндегі бизнес пен еңбек арасындағы келісім қарама-қайшылықтардың бірігуін көрсетеді, бұл осы жетістіктің нәтижесі де, алғышарты да" (Герберт Маркуз "бір өлшемді адам")

1. Диалектикадан басқа қандай әдіс бар?

 А)       анализ

В)        метафизика

С)        индукция

Д)        синтез

Е)        дедукция

 2. Қоғам дегеніміз не?

А) жабық жүйе

В) өздігінен дамитын жүйе

С) жеке тұлғалар жүйесі

Д) табиғаттың бөлігі

Е) зиялы қауым

3. Сенімді білім алу үшін қолданылатын әдістер, тәсілдер мен ережелер жүйесі қалай аталады?

А) заңда

В)теориямен

С)зерттеу әдісімен

Д)парадигмамен

Е)синтезбен

• 1 – Д, 2 – Е, 3 - В

• 1 – А, 2 – Е, 3 - Д

• 1 – Д, 2 – А, 3 - В

• 1 – Д, 2 – А, 3 - С

• 1 – В, 2 – В, 3 - С

Адамның ойы неғұрлым терең енсе оның зерттеу пәні

шындықтың әртүрлі салаларының, соғұрлым күрделі және таусылмайтыны

көрсетіледі. Соңғы ғасырларда ғылыми жаңалықтар бірнеше рет адам мен оның әлемдегі орны туралы басым идеяларды батыл қайта қарауға мәжбүр етті. Сонымен, ХVI ғасырда Коперник Птолемей жүйесін жоққа шығарды, бұл жер мен ондағы адам - ғаламның орталығы емес, бірақ оның барлық бөліктерімен байланысты және оларға тәуелді екенін көрсетті.  ХІХ ғасырда Дарвин Биологиялық эволюцияны ашып, Жердегі адам Құдайдың жаратылысы емес екенін көрсетті, бірақ "табиғи іріктеудің" ықтималды процестерінің нәтижесі Карл Маркс сана мен білімнің әлеуметтік-экономикалық жағдайын ашты, бұл адам әлеуметтік құрылымдардың абсолютті орталығы емес екенін және оларды түсіндірудің бастапқы қағидасы екенін көрсетті.бұл принцип адам санасынан тыс, белгілі бір тарихи дәуірдің әлеуметтік-экономикалық қатынастарында жатыр.         Әлемдегі адамды біртіндеп "орталықсыздандырудың" бұл процесі, яғни танылатын әлемге біртіндеп тереңдеп тану және ондағы жаңа заңдылықтарды ашу процесі алдымен жаратылыстану ғылымы саласына әсер етті "(Мишель Фуконың"сөздер мен заттар" кітабының алғы сөзі)

 1. Ғылымдардың алғашқы классификациясын кім берді

A)        Ф. Бэкон

B)        Б. Рассел

C)        Платон

D)        Демокрит

E)        Аристотель

2. Ағылшын физигі, астроном, математик, классикалық механиканың негізін қалаушы.

A) Августин

B) Аристотель

C) Кузанский

D) Платон

E) Ньютон

3. Танымның 4 идолын кім ұсынды?

А) Ф. Бэкон "Жаңа органонда"

B)Р. Декарт  "Әдіс туралы пайымдау"

C) Дж Локк "ақыл туралы" шығармасында

D) Г. Лейбниц монадологияда

E) Г.Гегель "Логика туралы ғылым"

• 1 – А, 2 – Е, 3 - Д

• 1 – Д, 2 – Е, 3 - В

• 1 – В, 2 – В, 3 - С

• 1 – Д, 2 – А, 3 - В

• 1 – Е, 2 – Е, 3 - А

Қозғалыс мәселесі ежелгі грек философиясында аса өзекті болды. Анаксимен, Анаксимандр, Фалес барлық заттардың пайда болу, жойылу және қалыптасуын қозғалыс ретінде қарастырды. Гераклит қозғалысты мәңгілік, барлық өзгерістердің себебі деп есептеді. Парменид пен Элейлік Зенон қозғалысты негізінен жоққа шығарды, олар қозғалыстың бар екендігіне күмән келтірмесе де, оның ақиқаттығына, қозғалыс пен тыныштық арасындағы айырмашылыққа күмән келтірді. Материя қозғалысының негізгі формаларын – механикалық, физикалық, химиялық, биологиялық және әлеуметтік деп жіктеу қолға алынды. Қозғалыс материяның негізгі қасиеті болып саналады. Қозғалыс – абсолютті, тыныштық – салыстырмалы. Даму категориясы қозғалыспен байланысты. Даму бағытталған, қайтымсыз өзгерістер. Даму прогрессивті және регрессивті болуы мүмкін.

Гегель бірінші болып болмыстың диалектикасын, диалектиканың негізгі принциптері мен заңдарын тұжырымдады. Даму және өзара байланыс принципі гегельдік диалектиканың кілті болып табылады. Ол сондай-ақ диалектиканың мынадай негізгі заңдылықтарын тұжырымдады: 1) қарама-қайшылықтардың бірлігі мен күресінің заңы; 2) сандық өзгерістердің сапаға өту заңы; 3) терістеуді терістеу заңы. Даму процесінің мәні осы заңдарда көрсетілген.

Аристотель кез келген өзгеріс – қозғалыс деген қорытындыға бірінші болып келді. Ол қозғалыс формаларының алғашқы классификациясын жүргізді. Философия мен ғылымда ұзақ уақыт бойы кеңістік заттар орналастырылатын вакуумның бір түрі болып саналды. Бірте-бірте кеңістік те қозғалыс сияқты материяның негізгі қасиеті деген сенім қалыптасады. Кеңістіктен тыс қозғалатын материя жоқ, бірақ қозғалатын материясыз кеңістікті елестету мүмкін емес. Абсолютті вакуум жоқ. Уақыт ұғымы кеңістік категориясымен тығыз байланысты. Кеңістікте қозғалатын материя әрқашан уақыт ішінде болады. Уақыттан тыс бұл мүмкін емес. Бірақ кеңістікте материя қозғалысынсыз уақытты елестету мүмкін емес.

1. Төменнен жоғарыға, өсуге қарай даму қалай аталады?

A) Пpoгpecc

B) Регресс

C) Қозғалыс

D) Уақыт

E) Заң

2. Философиядағы аргументация әдісі, сондай-ақ осы ойлаудың болжамды мазмұнында кездесетін қайшылықтарды рефлексиялық тұрғыда зерттейтін теориялық ойлаудың нысаны мен әдісі қалай аталады:

A) Ғарыш

B)Абсолют

C)Диалектика

D)Қозғалыс

E)Уақыт

3. Бар нәрсенің бір-біріне қарама-қарсы күресте және табиғаты бір болғанымен бір-бірін дамытуда бірлесетін заң қалай аталады?

A) Сандық өзгерістердің сапаға өту заңы

B) Қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресінің заңы

C) Терістеуді терістеу заңы

D) Заттың негізгі қасиеттерінің заңы

E) Теориялық ойлау заңы

• 1-C, 2-A, 3-D

• 1-A, 2-E, 3-С

• 1-Е, 2-С, 3-А

• 1-D, 2-B, 3-E

• 1- A, 2-C, 3- B

Философия дүниетанымның негізгі және ежелгі түрлерінің бірі болып табылады. Философияның негізгі функциялары деп оны әртүрлі мақсаттар мен міндеттерді жүзеге асыру үшін қолдануға мүмкіндік беретін ғылымның ең маңызды бағыттары түсініледі Философияда адамның өзі өмір сүріп жатқан дүниенің мәнін және өз болмысының мәнін түсінуге көтерілу қабілеті зерделенеді. Дүниенің мәні мен болмысын, адамның дүниедегі орнын, өмірдің мәнін ұғыну даналық ұғымын құрайды. Философиялық мәселелер шеңбері адамның танымдық қабілетімен байланысты. Философияның негізгі функциялары деп оны әртүрлі мақсаттар мен міндеттерді жүзеге асыру үшін қолдануға мүмкіндік беретін ең маңызды ғылыми бағыттары түсініледі. Философияның негізгі қызметі қоршаған дүниенің құбылыстары мен объектілерін қалыптасқан құндылықтар жүйесіне қатысты бағалайды, мысалы, этикалық, моральдық, әлеуметтік, идеологиялық. Қоғамдағы философияның құндылық функциясының негізгі мақсаты – дамудың осы кезеңінде пайдалы болатынын ғана өткізіп, дамуға кедергі болатын және қажетсіз нәрселерден арылу. Қоғам философиясы адамдар арасындағы объективті әлеуметтік байланыстар мен қатынастарды ойша ашуға, олардың заттар мен құбылыстар әлеміндегі орны мен рөлін түсінуге, сондай-ақ олардың арасында дамитын жаңа байланыстар мен қатынастарды анықтауға ұмтылады.. Философияның бұл қызметі адамға қоғамның пайда болуы мен дамуының себептерін түсінуге, сонымен қатар қоғамдағы ең маңызды қозғаушы күштерді анықтауға, қайшылықтарды жоюға және қоғамды және ондағы адамды одан әрі жетілдірудің бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді.

1.Философияның танымдық қызметі қалай аталады?

A) Сыни

B) Гносеологиялық

C) Теоцентрлік

D) Әдістемелік

E) Тәрбиелік

2. Философияның құндылықтық функциясы қалай аталады?

A) Аксиологиялық

B)Теориялық

C)Әдістемелік

D)Тәрбиелік

E) Болжамдық

3. Қоғамның пайда болуы мен дамуының себептерін түсінуге мүмкіндік білдіретін философияның қызметі қалай аталады?

A)Әдістемелік

B)Болжамдық

C) Сыни

D)Аксиологиялық

E) Әлеуметтік

• 1-C, 2-A, 3-D

• 1-В, 2-Е, 3-С

• 1- B, 2-A, 3- E

• 1-Е, 2-С, 3-А

• 1-D, 2-B, 3-E

Философия – біртұтас дүние және ондағы адам туралы, адамның дүниеге қатынасы туралы, адамның қоршаған шындықты тану және практикалық меңгеру жолдары мен құралдары туралы білім. Адам өзін қоршаған дүниені рационалды құралдармен түсінуге және ондағы өз орнын анықтауға, өмірінің мақсаты мен мәнін түсінуге тырысуымен философиялық ойлау  басталады. Философия тарихында адам бүкіл дүниенің орталығында тұрады деген ілім бар. Әлемнің жаратылу себебі де адам. Яғни, бүкіл әлем адамның және оның болмысының құрметіне  тіршілік жасайды. Сонымен қатар, Құдайды абсолютті, кемел, ең жоғарғы болмыс, барлық тіршіліктің және кез келген жақсылықтың қайнар көзі ретінде түсінуге негізделген философиялық тұжырымдама болды. Сонымен бірге Құдайды қастерлеу, оған қызмет ету адамгершіліктің негізі болса, оған еліктеу, сіңісіп кету адам өмірінің ең жоғарғы мақсаты болып саналады. Бұл көзқарас әсіресе ортағасырлық философияда танымал болды. Ежелгі Грецияда философиялық көзқарастар жүйесі белгілі болды, оған сәйкес әлем әртүрлі, үйлесімді және сонымен бірге үрей тудыруға қабілетті ғалам ретінде қабылданады. Айналадағы дүниенің барлық құбылыстары ғалам призмасы арқылы қарастырылды. Ол жерді, адамды, аспан денелерін қамтиды. Ол жабық, сфералық пішінге ие және онда тұрақты айналым бар - одан бәрі пайда болады және өзгереді. Ғалам - бұл ақылды және әдемі реттелген кеңістік; сондықтан қандай да бір жоғары жаратушы, құдай немесе осындай көптеген жаратушылар болуы керек деген түсінік болды.

1. Адамды бүкіл ғаламның және ғылыми талдаудың орталығына қоятын философиялық бағыт қалай аталады?

A) Гуманизм

B) Антропоцентризм

C) Деизм

D) Космоцентризм

E) Пантеизм

 

2. Құдай бүкіл  әлемнің орталығында деп түсіндіретін философиялық таным?

A) Теоцентризм

B) Гуманизм

C)Пантеизм
 D)Антропоцентризм
 E) Космоцентризм

3. Әлемді ақылға қонымды және тамаша реттелген кеңістік, біртұтас ғалам ретінде қабылдайтын антикалық дәуірдің философиялық ілімі қалай аталады?

A) Гуманизм

B) Антропоцентризм

C) Деизм

D) Пантеизм

E) Космоцентризм

• 1-C, 2-A, 3-D

• 1-В, 2-Е, 3С

• 1- B, 2-A, 3- E

• 1-Е, 2-С, 3-А

• 1-D, 2-B, 3-E