Şifanur Okuma test

1. Hikâyede “ihtiyar çilingir”i anlatmak/tanıtmak için kullanılan kelime ve kelime gruplarını belirleyiniz. Buradan hareketle anlatıcının “ihtiyar çilingir”e bakış açısını ve okura ne şekilde tanıtmak istediğini tartışınız.

Answer explanation

Hikâyede “ihtiyar çilingir”i anlatmak/tanıtmak için “İhtiyar çilingir, ihtiyarlamış, küçülmüş, ak sakallı, küçük yüzlü bir adam, gözünde çifte gözlük, usta, adamcık, yaptığı işi seven, emeği kutsal sayan, saygıdeğer, demirci, sanatını en iyi şekilde yapan, para için işlemediğini iddia eden bu fakir ihtiyar, sanatının âşığı, para âşıklısı olmayan, ustalarının izinden giden ve sanatına saygı duyan” gibi kelime ve kelime grupları kullanılmıştır. Buradan hareketle anlatıcının “ihtiyar çilingir”e bakış açısının olumlu ve yüceltici olduğunu söylemek mümkündür. Anlatıcı, “ihtiyar çilingir”i olumlu ve yüceltici özelliklerle tanıtırken doğal olarak okuyucu üzerinde de “ihtiyar çilingir”e dair olumlu duygular/düşünceler, sevgi ve saygı uyandırmak istemiş; okuyucuyu, genç adamla (müşteriyle) yaşadığı çatışmada “ihtiyar çilingir”in tarafını tutmaya yönlendirmiştir

Hikâyede, “Demirci anladı, ses çıkarmadı” cümlesiyle ne anlatılmak istenmiş olabilir? Açıklayınız.

Answer explanation

İhtiyar çilingir, değneğine halkalar taktıran genç adamın (müşterinin), yaptırdığı değnekle, her sabah akşam bağa giderken eşeği dürteceğini, dolayısıyla da hayvana kötü davranacağını aklından geçirmiştir. İhtiyar çilingirin genç adama bu nedenle sinirlendiği, içinden kızdığı ancak sesini çıkarmadığı söylenebilir. Ses çıkarmamasında ise aklından geçirdiklerinin yanlış olabileceği ihtimalini göz önünde bulundurması, genç adamla tartışmaya girmek istememesi, kendisinden hizmet talep eden bir müşteriyi geri çevirmenin yaptığı işe saygısızlık olabileceğini düşünmesi gibi çeşitli nedenler etkili olabilir.

“Şüphesiz, eski binalarda gördüğümüz o süslü parçalar, böyle dükkânlarda, bu nezaketle, bu ihtimamla, yaptığı işi seven, emeği kutsal sayan saygıdeğer ustalarca yapılırdı. Sanata böyle dindarca bir bağlılık vardı. Hiçbir şeyi önemsemeyen, hayatın içindeki küçük güzellikleri yok sayan bu zaman gelmemiş olsaydı, şüphesiz bu güzel şeyler sönüp gitmeyecekti”. Metinden alınan yukarıdaki parçadan hareketle “anlatıcı”nın, içinde bulunduğu döneme ve geçmiş dönemlere dair bakış açısı hakkında neler söylenebilir? Tartışınız.

Answer explanation

Anlatıcı, içinde bulunduğu dönem ile geçmiş dönemleri sanata, el sanatlarına ve yapılan işin niteliğine önem vermek bakımından karşılaştırmaktadır. Bu bağlamda, anlatıcının geçmiş dönemlere bakış açısı olumlu iken içinde bulunduğu döneme bakış açısı olumsuzdur. Geçmiş dönemlerde insanların yaptıkları işe dindarca bir bağlılık ve saygı gösterdiği, eski binalardaki pek çok güzel ve süslü parçanın özenle yapılan işçiliğin ürünü olduğu, hayatın içinde kullanılan pek çok nesne ve eşyanın emeği kutsal sayan saygıdeğer ustaların elinden en güzel şekliyle çıktığı, bu ustaların işlerini en iyi şekilde yaparken güzelliğe de değer verdikleri, böylece hayata değer ve güzellik kattıkları, bu güzelliklerin de insanlarca önemsendiği ve hayata güzellikle bakıldığı vurgulanmaktadır. Diğer taraftan, içinde bulunulan dönemde ise ustalık, el sanatları, yaptığı işe saygı duyma, her işte güzel olanı yaratma ve güzel olanı arama, yaşamın güzel taraflarını görme ve bunlara değer verme gibi kavramların önemsenmediği ve yok olduğu; el sanatlarıyla yaşama taşınan ve renk katan ustalıkların, güzelliklerin, değerlerin umursanmadığı, hayatın içindeki ayrıntılarda yatan güzellikleri gören gözlerin olmadığı ifade edilmektedir. Dolayısıyla anlatıcının geçmiş dönemler ile içinde bulunduğu dönemi tam bir karşıtlık içerisinde gördüğünü ve içinde bulunduğu dönemden şikâyet ederken geçmiş dönemlere özlem duyduğunu söylemek mümkündür.

“Düşündüm kaldım. Para için işlemediğini iddia eden bu fakir ihtiyar, şüphesiz sanatının âşığıydı. Evet, bu adam para âşıklısı değildi. O, ustalarının izinden giden ve sanatına saygı duyan bir ihtiyardı. İşlediği sanatın, yüzlerce yılın birikimi, elden ele gelen bir emanet olduğuna inanıyordu. Bu işte yetkinliği olmayan, bu sanattan anlamayan bir adamın, parayla, bu sanatı değiştirmeye ne hakkı vardı”. Metinden alınan yukarıdaki parçadan yola çıkarak hikâyede olaylar bitmesine rağmen anlatıcının anlatımına niçin devam etmiş olabileceğini tartışınız

Answer explanation

Hikâyenin tamamında anlatıcının “ihtiyar çilingir”e bakış açısı olumlu ve yücelticidir. Anlatıcı, ihtiyar çilingire karşı sevgi ve saygı beslemektedir. Okuyucuyu da bu doğrultuda yönlendirmekte, okuyucuda ihtiyar çilingire yönelik olumlu duygu ve düşünceler üzerinden bir etki yaratmak istemektedir. Bu duruma, 1. soru aracılığıyla dikkat çekilmiştir. Hikâyede olaylar bitmesine rağmen anlatıcının anlatımına devam etmesi de aynı amaçlılıkla açıklanabilir. Hikâyede olaylar bitmesine rağmen anlatıcı anlatımına devam etmiş, okuyucuyla ihtiyar çilingire ve ihtiyar çilingirin genç adamla yaşadığı çatışmaya dair duygu ve düşüncelerini paylaşmıştır. Anlatıcı, ihtiyar çilingirin genç adamla yaşadığı çatışmada ihtiyar çilingire hak vermiştir. İhtiyar çilingirin paraya düşkün olmadığını, sanatını ve yaptığı işe saygı duymayı her şeyin üstünde tuttuğunu, genç adamın haksız olduğunu, ihtiyar adamın en doğrusunu yaptığını savunmuştur. Dolayısıyla hikâyenin sonundaki bu anlatım, anlatıcının gelişen olaylarla ilgili yorumlarını okuyucuyla paylaşmak ve okuyucuyu yönlendirmek için vardır.

İhtiyar çilingir ile genç adam (müşteri) arasında ortaya çıkan çatışmanın nedenleri ve sonuçları nelerdir? Açıklayınız

Answer explanation

. İhtiyar çilingir ile genç adam (müşteri) arasında yaşanan çatışmanın nedenleri; ihtiyar çilingirin değneğe halkalar takarken genç adamın ihtiyar çilingirden, paranın zoruyla, yaptığı işin gerektirdiği standardın dışına çıkmasını istemesi; ihtiyar çilingirin yaptığı işe saygı duymasından, genç adamın tavrından, paranın zoruyla iş yaptırma isteğinden ve bu işten anlamamasına rağmen kendisini yönlendirmeye çalışmasından rahatsızlık duymasıdır. Çatışmanın sonuçları ise ihtiyar çilingirin değneğe taktığı halkaları da çıkararak genç adama hizmet vermekten vazgeçmesi ve genç adama paranın zoruyla iş yaptıramayacağını, yetkinliği olmadığı bir işe kolayca karışamayacağını göstermesidir

Metnin teması hakkında neler söylenebilir? Açıklayınız.

Answer explanation

6. İhtiyar çilingirin genç adamla yaşadığı çatışmada sergilediği tutum ve davranışlar ile genç adama söyledikleri bizleri metnin temasına götürmektedir. Ayrıca anlatıcının, ihtiyar çilingiri tanıtmak/ anlatmak amaçlı kullandığı kelime, kelime grupları ve cümleler ile hikâyenin sonunda olaylar bitmesine rağmen okuyucuyu yönlendirmek ve gelişen olaylarla ilgili duygu, düşünce ve yorumlarını paylaşmak amacıyla gerçekleştirdiği anlatım da yine metnin teması hakkında önemli ipuçları vermektedir. Bu ögelerden çıkarımla metnin temasını “yaptığın işe saygı duymak” kavramıyla ifade etmek mümkündür

İhtiyar çilingirin yerinde siz olsaydınız genç adama karşı tavrınız ne olurdu? Niçin?

Answer explanation

Öğrenci cevapları farklılık gösterecektir.