İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı-Geçiş Dönemi Çıkmış Sorular

Günlerden bir gün Çinliler kendi aralarında konuştular. "Hatun Dağı’nın tüm varlığı, bütün mutluluğu Kutlu Dağ denilen bir kaya parçasına bağlıdır. Eğer Türkleri zayıflatarak yıkmak istiyorsak bu kayayı onların elinden almamız gerekir." dediler. Bu konuşmadan kısa süre sonra bir Çin prensesini Uygur hakanıyla evlendirdiler ve bunun karşılığında o kayanın kendilerine verilmesini istediler. Genç Uygur hakanı bu isteği düşünmeden kabul etti. İşte ne olduysa o zamandan sonra oldu. Halk bir daha hiç rahat yüzü görmedi. Nehirler kurudu, göllerin suları buharlaşıp gitti. Topraklar çoraklaştı, ürün vermez oldu. Aradan günler geçti. Sonunda bütün yurtta canlı cansız, evcil yaban, çoluk çocuk kim varsa hepsi bir ağızdan "Göç! Göç!" diye bağrışmaya başladı. Yollara koyularak yuvalarını geride bıraktılar. Hiç bilmedikleri ülkelere doğru göç etmeye başladılar. Uygurların başlarına gelen bu hadisenin acısı dilden dile dolaştı. Yeri geldi ozanların kopuzunda hayat buldu, yeri geldi kalem ehli kimselerin kitaplarında silinmemek üzere kâğıda işlendi.
1. Bu parçada destanın oluşumuyla ilgili aşağıdaki "gerekli şart ve safhalardan" hangisi hakkında bilgi yoktur? (2022)

• A) Çekirdek dönem

• B) Sözlü gelenek

• C) Kahramanın ortaya çıkışı

• D) Destan anlatıcısı

• E) Yazıya geçirilme

Türk kültür tarihinin sözlü ve yazılı kaynaklarından bir bölümünü de masallar oluşturmaktadır. Bu masallardan bazıları eski Türk metinlerinden veya başka dillerden günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Bu çerçevede Türk edebiyatında Uygur Dönemi eseri olan ---- masal özelliği gösteren ilk eserlerdendir. Arap ve İran kaynaklı ---- adlı eser ise Türk edebiyatının farklı dönemlerinde birçok şair ve yazara ilham vermiştir.  

2. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisi sırasıyla getirilmelidir? (2021)

• A) Kalyanamkara ve Papamkara - Binbir Gece Masalları  

• B) Kelile ve Dimne - Billur Köşk  

• C) Kalyanamkara ve Papamkara - Pançatantra  

• D) Kelile ve Dimne - Pançatantra  

• E) Billur Köşk - Binbir Gece Masalları

3. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk destanlarından biridir? (2020)

• A) Cengiz Han Destanı 

• B) Köroğlu Destanı 

• C) Satuk Buğra Han Destanı 

• D) Danişmend Gazi Destanı 

• E) Bozkurt Destanı 

Yine günlerden bir gün Ay Kağan’ın gözü parladı. Doğum sancıları başladı ve bir erkek çocuğu oldu. Bu çocuğun yüzü gök, ağzı ateş gibi kızıl, gözleri ela, saçları ve kaşları kara idi. Perilerden daha güzeldi. Bu çocuk anasının göğsünden ilk sütü emdi ve bir daha emmedi. Çiğ et ve çorba istedi. Dile gelmeye başladı. Kırk gün sonra büyüdü, yürüdü ve oynadı. Ayağı öküz ayağı gibi, beli kurt beli gibi...
4. Oğuz Kağan Destanı’ndan alınan bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (2019 AYT)

• A) Kahramanı ruhsal derinlikleriyle tasvir edilmiştir.

• B) Gerçek ve hayalî unsurlar bir arada verilmiştir.

• C) Tasvirlerde tabiat unsurlarına başvurulmuştur.

• D) Zamanla ilgili unsurlar gerçeküstüdür.

• E) Kahramanı olağanüstü özellikler taşımaktadır.

Hece ölçüsüyle söylenir.
Dinsel sürgün avları ile şölen veya toy denen ziyafetlerde söylenir.
Aşk, doğa sevgisi ve yiğitlik gibi çeşitli konular işlenir.
aaab, cccb şeklinde kafiyelenir.
5. Bazı özellikleri verilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir? (2015 LYS)

• A) Koşuk  

• B) Sagu 

• C) Semai 

• D) Varsağı 

• E) Türkü

Türk tarihinin akışına uygun olarak İslamiyet'ten önceki Türk destanları; Eski Türk, Hun, Göktürk ve Uygur destanları olmak üzere dört bölümde toplanabilir.
6. Aşağıdaki destanlardan hangisi, bu parçada dile getirilen bölümlerden birine dâhil edilemez? (2014 LYS)
  

• A) Alp Er Tunga

• B) Ergenekon  

• C) Şu  

• D) Manas  

• E) Türeyiş

(I) Destanları meydana getiren ve kuşaktan kuşağa aktaran destancılara, geçmişte “ozan” adı verilmiştir. (II) Ellerinde sazlarıyla diyar diyar dolaşan “âşık”ların aksine onlar, orduları galeyana getirmek, önemli olayları toplumun hafızasına yerleştirmek için kahramanlık destanları terennüm etmişlerdir. (III) Atlı göçebe hayat tarzını benimseyen bu sanatçılar sadece şiirle uğraşmışlar, yönetimden ve yöneticilerden olabildiğince uzak durmuşlardır. (IV) Ozanlık geleneğinin bir devamı olarak değerlendirebileceğimiz âşıklık geleneği ise tekke kaynağından da beslenerek daha çok köy, kasaba insanına seslenmiştir. (V) Arap ve Fars öykücülük geleneklerinden beslenen, temsilcileri âşıklara nazaran daha eğitimli ve şehirli olan kıssahanlık veya meddahlık geleneği ise daha çok şehirlerde kendisine yer bulmuştur.
7. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? (2013 LYS)
         

• A) I.

• B) II.

• C) III. 

• D) IV. 

•   E) V.

8. İslamiyet’in kabulünden önceki Türk edebiyatıyla ilgili aşağıdaki yargıların hangisinde bilgi yanlışı vardır? (2012 LYS)

• A) Sürgün avlarına sığır, kurban törenlerine şölen, yas törenlerine yuğ denirdi.

• B) İlk ürünleri arasında koşuk ve sagu ile atasözü özelliği taşıyan savlar yer alıyordu.

• C) Şiirler hece ölçüsüyle yazılır, nazım birimi beyittir; uyak düzeni bakımından ise halk edebiyatındaki koşmaya benzer.

• D) Koşuklarda doğa güzellikleri, günlük yaşam, av eğlenceleri anlatılır; ölen bir kişinin arkasından söylenen yas şiirlerine ise sagu denirdi.

• E) Ozanlar şiirlerinde, içinde yaşadıkları toplumun çeşitli gerçeklerini, inançlarını, görüşlerini değişik biçimlerde dile getirirlerdi.

I. Demir
II. Altın Yay
III. Işık
IV. Ağaç
9. Yukarıdaki mitolojik ögelerden Türk destanlarında yer alanlar aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir? (2012 LYS)
     

• A) I ve II 

• B) I ve IV 

• C) II ve III 

• D) I, II ve IV 

•    E) I, II, III ve IV

Kutadgu Bilig, kendilerine sembolik isimler verilen dört temel kavram arasında olağanüstü bir soyutlama ve kişileştirme tekniğiyle hazırlanmıştır. Bu dört kavram: adalet, saadet, akıl ve akıbet. Eserde adalet, hakan rolündedir ve ---- adıyla yer alır. Saadet, vezir rolündedir ve ona ---- adı verilmiştir. Aklı temsil eden ve saadetten türeyen ---- ise bir bilge danışman rolündedir. ---- adı verilen akıbet, resmî görev alması konusunda hakanın ısrarlı tekliflerini sürekli geri çevirir.

10) Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

• A) Kün Togdı - Odgurmış - Ay Toldı - Ögdülmiş

• B) Kün Togdı - Ay Toldı - Ögdülmiş - Odgurmış

• C) Odgurmış - Ögdülmiş - Ay Toldı - Kün Togdı

• D) Odgurmış - Ögdülmiş - Kün Togdı - Ay Toldı

• E) Kün Togdı - Ay Toldı - Odgurmış - Ögdülmiş