Ғылыми танымның негізгі элементтері:

• фактілер, теориялар, заңдылықтар, әлемнің ғылыми бейнесі, әдістер.

• жоспар мен қорытынды.

• гипотеза, тұжырымдар, пайымдар.

• зерттеудің мақсаты мен міндеттері.

• обьекті және пәні.

Ғылыми зерттеу дегеніміз:

• ғылыми білім алумен байланысты зерттеу, эксперимент, концептуализация, теорияны зерттеу үдерісі.

• проблеманы қою кезеңі.

• мақсатты іске асыру жобасы.

• жалпылаулар мен қорытындылар.

• өзіндік идеяларды насихаттау.

Грек тілінен аударғанда «әдіс» деген:

• таным немесе зерттеу жолы.

• түсіндіру технологиясы.

• жаттығу технологиясы.

• абстракция.

• функциялар жүйесі.

«Әдістеме» термині нені білдіреді:

• оқытудың мақсат, мазмұн, әдіс, құралдарын, білім алу мен тәрбие амалдарын зерттейтін ғылым.

• оқытудың негізгі ережелері.

• кез келген қызмет түрі туралы ғылым.

• бір-бірімен байланысқан ұғымдар, қатаң анықталған терминдер жиынтығы.

• ғылыми-теориялық зерттеу құралы.

Әдістің негізгі қызметі қандай:

• таным процесін іштей ұйымдастыру және реттеу немесе объектіні практикалық негізде түрлендіру.

• бір-бірімен байланысқан, қатаң анықталған терминдер жиынтығын ұсыну.

• ғылыми-теориялық тезистерді қолдану бағытын анықтау.

• нәтижелері ұғымдар, заңдар, теориялар жү

Әдіснамалық білімнің көп деңгейлі концепциясына сүйене отырып, ғылыми танымның әдістерін қандай негізгі топтарға (жалпылық дәрежесі мен қолдану ауқымы бойынша) бөлуге болады:

• философиялық әдістер, жалпы ғылыми зерттеу әдістері, жеке ғылыми әдістер.

• теориялық зерттеу әдістері, эмпирикалық зерттеу әдістері.

• диалектикалық, метафизикалық.

• жүйелік, құрылымдық-функционалдық, кибернетикалық.

• арнайы әдістер.

Эмпирикалық әдістерге жатады:

• бақылау, эксперимент, сауалнама, әңгіме-сұхбат, тестілеу.

• формалдау, аксиоматикалық әдіс, гипотетикалық-дедуктивтік әдіс.

• абстракция, идеализация, жалпылау, индукция.

• экстраполяция.

• дедукция, анализ, синтез.

Бақылау дегеніміз:

• негізінен сезім мүшелерінің мәліметтеріне (сезім, қабылдау, елестету) сүйене отырып объектілерді мақсатты түрде зерттеу.

• сынақ сабақтарын бақылап, нәтижесін талдау.

• мақсатты зерттеу жобасы.

• объектінің таным немесе практикалық түрлену процесін іштей ұйымдастыру және реттеу.

• бір-бірімен байланысқан, қатаң анықталған терминдер жиынтығы.

Эксперимент дегеніміз:

• белгілі бір үдеріске белсенді араласып, арнайы құрылған және бақыланатын жағдайда гипотеза немесе теорияны қолдау, растау не теріске шығару мақсатымен өткізілетін процедура.

• объектілерді мақсатты түрде зерттеу, негізінен сезім мүшелерінің мәліметтеріне (сезім, қабылдау, елестету) негізделген әрекет-амал.

• қатаң анықталған терминдер, байланыстырылған ұғымдар жиынтығы.

• объектінің таным немесе практикалық түрлену процесін ішкі ұйымдастыру және реттеу.

• ғылыми-теориялық тұжырым.

Эксперимент қандай функцияларды атқарады:

• гипотезалар мен теорияларды тәжірибе жүзінде тексеру, жаңа ғылыми тұжырымды қалыптастыру.

• субъектілерді мақсатты түрде зерттеу, таным процесін реттеу.

• өзіндік идеяларды насихаттау, алынған нәтижелерді жалпылау.

• таным процесін іштей ұйымдастыру, идеяны алға шығару.

• зерттеудің практикалық маңыздылығын анықтау.