HƠI THỞ ĐẬP VÀO (Ý MÔN) NHƯ THẾ NÀO?

Hơi thở đi vào và đi ra khỏi thân qua lỗ mũi. Một số hành giả cố gắng cảm giác sự xúc chạm ở lỗ mũi hay ở môi trên. Nhưng thật ra, hơi thở không phải là ........ (cảnh xúc). Đối với các hành giả niệm hơi thở, điều quan trọng là biết rằng, hơi thở (hơi thở khái niệm) là một trong vô số các khái niệm (Paññātti) vốn chỉ đập vào (hay chỉ xuất hiện ở) ý môn (chứ không ở bất cứ căn môn nào khác). Do vậy, hơi thở khái niệm chỉ được nhận biết bằng tâm thông qua ý môn mà thôi (không phải bằng cảm thọ qua....... và ý môn).

tâm khi đang nhận biết đối tượng xúc chạm (cảnh xúc) thì không thể nhận biết được đối tượng ........, và ngược lại. Sở dĩ như vậy là vì tâm .......... Kiến thức này thật quan trọng đối với người hành thiền Ānāpānasati dù có cố ý hay vô tình bắt được các đối tượng xúc chạm xung quanh lỗ mũi hay môi trên (chẳng hạn, nóng, lạnh, kéo, đẩy, rung động, cứng, tê tê, v.v.). Thật không dễ dàng gì đối với những hành giả sơ cơ để có thể tập trung vào một đối tượng duy nhất là ..... mà không phải chú ý đến những cảm giác xúc chạm (cảnh xúc).

Khi kỹ năng và định tâm tiến triển, hành giả sẽ có thể tập trung nhận biết được vị trí của hơi thở khái niệm cũng như chính đối tượng hơi thở khái niệm (khối hơi thở). Điều này có nghĩa là, ngay khi một hành giả thiện xảo tác ý đến khái niệm của hơi thở, họ nhận biết được ...... và ..... của nó.

Khi chú ý vào sự chuyển động của hơi thở thực, họ có thể phân biệt giữa hơi thở vào và hơi thở ra. Trong khoảnh khắc ấy, tâm họ chỉ phân biệt và chú ý vào hơi thở vào và hơi thở ra, họ không thể nhận biết được...... (hơi thở tĩnh hay hơi thở khái niệm) một cách rõ ràng ở ......

Có ba loại tâm khác biệt: một tâm bắt hơi thở vào (do chuyển động vào của hơi thở) làm đối tượng, một tâm khác bắt hơi thở ra (do chuyển động ra của hơi thở) làm đối tượng, và một tâm khác nữa bắt khối hơi thở (hơi thở tĩnh) hay khái niệm của hơi thở làm đối tượng.

Chúng ta nên biết rằng, loại tâm bắt lấy khối hơi thở (hơi thở tĩnh hay Hơi thở khái niệm) làm đối tượng mới có giá trị hơn những tâm khác. Điều này là bởi vì sự định tâm trên Hơi thở khái niệm có thể tiến đến sự chứng đắc định thâm sâu [an chỉ định hơi thở (appana-jhāna)], trong khi sự định tâm chỉ trên hơi thở thực (hơi thở chuyển động vào và ra) hay trên sự xúc chạm (của hơi thở) thì không thể phát triển được định thâm sâu.

SỰ XÚC CHẠM CÀNG RÕ, HƠI THỞ CÀNG YẾU; SỰ XÚC CHẠM CÀNG YẾU, HƠI THỞ CÀNG RÕ