TANZİMAT EDEBİYATI ÇIKMIŞ SORULAR

Tanzimat sanatçıları arasında daha çok şiirleriyle tanınmıştır. Manzum hatta mensur tiyatro eserlerinde bile şairane bir üslubu vardır. Çoğu uzun şiir olan şiir kitapları ile manzum tiyatrolarında aynı şairane üslubu kullanmıştır. Şiirlerindeki kelime kadrosu, söz ve anlam sanatları, ifade çeşitleri nesirlerinde de görülür. Nazife, Tezer, Eşber, Sardanapal, İlhan, Turhan aruz vezniyle yazılmış oyunlarıdır. Edebiyat çevrelerinde bu eserlerle ilgili sahnelenmek için değil, okunmak için yazıldığı kanaati yaygındır.

1) Bu parçada söz edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? (2022)

• A) Namık Kemal

• B) Recaizade Mahmut Ekrem

• C) Ahmet Mithat Efendi

• 
  D) Abdülhak Hamit Tarhan

• 
  E) Şemsettin Sami

Dilber, küçük yaşta Asaf Paşa’nın konağına esir olarak verilmiştir. Asaf Paşa’nın Paris’teki resim tahsilinden dönen oğlu Celal Bey, onu tabloları için model olarak kullanır. Celal Bey’in kendisini bir araç gibi görmesinden derin ızdırap duyan Dilber’in yapabildiği tek şey ağlamaktır. Celal Bey, bu gözyaşları karşısında onun bir esir olarak neler hissedebileceğini anlamaya başlar. Dilber’in ağlaması iki gencin hayatında bir dönüm noktası olur. Sadece sanatına âşık olduğunu tekrarlayan Celal Bey’in nazarında Dilber, artık bir “oyuncak” değil, bir sevgilidir. 

 

2) Bu parçada söz edilen eser aşağıdakilerin hangisidir? (2021)

 

• A) Müşahedat  

• B) Esaret  

• C) Zehra  

• D) Sergüzeşt 

• E) Gülnihal

XIX. yüzyılın ikinci yarısından sonra Türk edebiyatında Batılılaşma çabasındaki züppe tipiyle karşılaşırız. Bunların en meşhurlarından biri olan —-, roman boyunca kendini bilmez tavırlarıyla Periveş’in peşinden koşarken çevresindekiler tarafından kandırılıp dolandırılır. —- ise II. Meşrutiyet sonrasındaki siyasi belirsizlik ortamında kurnazca yükselmeye çabalayan bir tiptir. Bu bakımdan ilki kendini bilmezlikle gülünç duruma düşerken diğeri II. Meşrutiyet ilanının puslu havasından yararlanmaya çalışan bir kurnazdır. 

 

3) Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisi sırasıyla getirilmelidir?  (2021)

 

• A) Bihruz Bey – Efruz Bey  

• B) Bihruz Bey – Ali Bey  

• C) Ali Bey – Rakım Efendi  

• D) Rakım Efendi – Efruz Bey 

• E) Felatun Bey – Efruz Bey

4) Aşağıdaki dizelerin hangisinde Felâtun Bey ile Râkım Efendi adlı eserde de dile getirilen dönemin yaygın sosyal sorunu eleştirilmektedir? (2020)

• A) Ey vatan ver elini bir sıkayım! 
  Elimizden gidiyorsun adiyö… 
  Çeşm-i şefkat ile baktıkça sana 
  Beni mahzun ediyorsun adiyö. 

• B) Yorgan döşek demez satar 
  Tiyatroda loca tutar 
  Gider evde yerde yatar 
  Şık beylerde olan hâlet 
  Kabul olunmaz rezalet 

• C) Hür olmak ister isen olma cihanın 
  Zevkinde safasında gamında kederinde 
  Canan gide rindan dağıla mey ola rîzan 
  Böyle gecenin hayr umulur mu seherinde 

• D) En ummadığın keşfeder esrar-ı derunun 
  Sen herkesi kör âlemi sersem mi sanırsın 
  Bir gün gelecek sen de perişan olacaksın 
  Ey gonca bu cemiyyeti her-dem mi sanırsın 

• E) Bir damla inciydi kirpiklerinde, 
  Aşkın ıztırabla dolu rüyası 
  Bir başka güzellik var kederinde 
  Bir başka âlem ki ruhunun yası, 
  Sessiz incileşir kirpiklerinde. 

Namık Kemal’in tiyatrosu, bir dava tiyatrosudur. Yazar; vatanperverlik, İslam birliği, insan hakları gibi inandığı değerleri, toplumun kalkınmasına yönelik fikirlerini ve geleneğe ilişkin tenkitlerini tiyatro türünde verdiği eserlerinde de işler. XIX. yüzyılın başında bir Rumeli şehrindeki yöneticinin zulmüne karşı başlayan isyanı Gülnihal adlı oyununda; kuşatma altında bulunan bir kalenin fedakârlıklarla kurtuluşunu da —- adlı oyununda anlatır. 

5) Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2019)
                   
     

• A) Kara Bela   

•   B) Zavallı Çocuk 

• C) Akif Bey

• D) Vatan yahut Silistre 

•   E) Celâlettin Harzemşah 

Türk tiyatrosunun gelişimine önemli katkısı bulunan, tiyatro kurup bazı oyunlarda rol alan —-; başta Cimri olmak üzere Molière’in hemen hemen bütün eserlerini Türkçeye aktarmıştır. Tanzimat Dönemi’nin önemli kültür adamlarından biri olan yazar, kendine has yöntemlerle tiyatro çevirileri ve uyarlamaları yapmıştır. 

6) Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2019)
 

   

• A) Recaizade Mahmut Ekrem 

• B) Ahmet Mithat Efendi     

• C) Namık Kemal 

• D) Ahmet Vefik Paşa 

• E) Direktör Ali Bey 

Yazar, bu romanda kıskançlık konusunu ele alır. Eser, yazarın ölümünden sonra arkadaşı Mahmud Sadık tarafından Servet-i Fünûn dergisinde yayımlanmıştır. Edebiyatımızda natüralizm akımının etkilerinin görüldüğü ilk roman olarak kabul edilir. Romanın başlangıcında iki aile vardır: Eşini kaybetmiş, kızıyla beraber oturan Şevket Efendi’nin ailesi ve babasını birkaç sene evvel kaybetmiş, annesi Münire Hanım’la birlikte oturan Suphi’nin ailesi.

7) Bu parçada söz edilen yazar ve eseri aşağıdakilerden hangisidir?(2018)

• A) Namık Kemal – İntibah

• B) Recaizade Mahmut Ekrem – Araba Sevdası

• C) Ahmet Mithat Efendi – Felâtun Bey ile Râkım Efendi

• D) Sami Paşazade Sezai – Sergüzeşt

• E) Nabizade Nazım – Zehra 

8) Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı eseriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (2018) 

• A) Kişiler, eğitim düzeylerine göre konuşturulmuştur. 

• B) Gülmece yoluyla toplumsal eleştiri yapılmıştır. 

• C) Kişilerin adlarıyla sosyal ve kişisel özellikleri arasında bağ vardır. 

• D) Batılılaşmanın olumsuz yönlerini yerme amacıyla yazılmıştır. 

• E) Tipleştirmeye dayalı bir tiyatro anlayışını yansıtmaktadır.

Sürekli bir “değişme” ihtiyacı duyan …, bir düzen ve denge düşüncesinden uzaktır. Bu düzensizlik, onun mizacının ve sanatının en belirgin özelliğidir. Onun şiirlerinde hem biçim ve içerik hem de dil bakımından yenilikler dikkat çeker. O, Tanzimat Dönemi’nin en renkli şairidir. Hayal gücünün zenginliği, duygularının çeşitliliği ve tabiata duyduğu ilgi, onun Tanzimat’tan sonraki Türk edebiyatının lirik şairleri arasında anılmasını da sağlamıştır. Özellikle eşinin ölümü üzerine yazdığı şiiri, hafızalarda önemli bir yer edinmiştir.

9) Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2017)

• A) İbrahim Şinasi

• B) Namık Kemal

• C) Ziya Paşa

• D) Abdülhak Hamit Tarhan

• E) Recaizade Mahmut Ekrem

Türk edebiyatında Doğu-Batı karşıtlığı meselesinde bir senteze ulaşma çabası, 1950’lere kadar yazılan çoğu romanda dikkat çeken bir unsurdur. Bu romanlarda, modernleşmeyi yüzeysel olarak anlayan ve kökleriyle bağı keserek değerlerinden kopan “alafranga züppe tipler” gülünç ve acınası durumlara düşerler.

10) Bu parçada sözü edilen roman kişilerine aşağıdakilerden hangisi örnektir? (2017) 

• A) Çalıkuşu‘ndan Kamuran

• B) Araba Sevdası‘ndan Bihruz

• C) Ateşten Gömlek‘ten İhsan

• D) Felatun Bey ile Rakım Efendi‘den Rakım

• E) Fatih-Harbiye’den Şinasi