Thực hành tiếng việt: Nói mỉa và nghịch ngữ

Đoạn trích dưới đây (trích từ Số đỏ của Vũ Trọng Phụng) đã sử dụng biện pháp nói mỉa:

“Thành phố này chỉ toàn là nơi của những kẻ giả tạo, nơi mà lời nói đều được khoe khoang chứ chẳng có chút chân thành.”

Biện pháp “nói mỉa” trong đoạn trích trên nhằm mục đích:

• Ca ngợi vẻ đẹp và sự hiện đại của thành phố

• Phê phán thái độ giả tạo, hư cấu của xã hội

• Khen ngợi những phẩm chất của con người thành phố

• Thể hiện niềm tự hào về truyền thống văn hóa

Đoạn trích:

“Người ta hay nói rằng ‘Thành công của anh chỉ toàn nhờ may mắn’, nhưng anh mỉa mai đáp: ‘May mắn à, thì chẳng khác gì những điều bình thường của kẻ không có duyên’.” (Số Đỏ - Vũ Trọng Phụng)

Lời nói mỉa của nhân vật trong đoạn trích trên nhằm mục đích:

• Tán dương tài năng và vận may của bản thân

• Phản bác lời nhận xét cho rằng thành công chỉ là do may mắn

• Thể hiện sự tự ti về khả năng của mình

• Kêu gọi sự chia sẻ và cảm thông từ xã hội

Cho đoạn trích sau: “Lão Hạc buồn bã mỉa mai: ‘Đời người chẳng khác gì cái trại; đến đây chỉ để chứng kiến sự thay đổi không mấy ý nghĩa của định mệnh.’”. Biện pháp “nói mỉa” của Lão Hạc trong đoạn trên nhằm bộc lộ điều gì?

• Nỗi thất vọng trước số phận bất công của mình

• Sự hài hước trong hoàn cảnh nghèo khó

• Niềm tin vào sự thay đổi của xã hội

• Cảm giác tự hào về quá khứ đã qua

Cho đoạn trích sau: “Khi nghe những lời ca ngợi thái quá, nhân vật châm biếm nói: ‘Ồ, thật là anh hùng! Chỉ có thể so sánh với những vị vua hư danh thôi!’” (Số Đỏ - Vũ Trọng Phụng). Mục đích của lời nói mỉa trong đoạn trích là:

• Khen ngợi một cách chân thành

• Phản bác lời khen quá đỗi thiếu thực chất của người khác

• Thể hiện niềm tự hào về bản thân

• Dẫn dắt người nghe hướng đến suy ngẫm về lịch sử

Cho đoạn trích sau: “Khi nghe những lời hứa hẹn vụng về, Lão Hạc mỉa mai: ‘Hứa cho đến tận trời đất cũng chẳng đổi được vị đắng của cuộc đời người nghèo!’”. Hành động “nói mỉa” của Lão Hạc trong đoạn trên nhằm thể hiện:

• Sự tin tưởng vào lời hứa của người khác

• Nỗi thất vọng và châm biếm sự hão huyết, rỗng tuếch của lời hứa

• Niềm lạc quan về tương lai

• Sự hài lòng với cuộc sống hiện tại

Trong văn học Việt Nam, biện pháp “nói mỉa” thường được tác giả sử dụng để:

• Tạo ra hiệu ứng hài hước nhẹ nhàng, giải trí cho độc giả

• Thể hiện sự tôn trọng và trân trọng những giá trị truyền thống

• Châm biếm những mặt trái của xã hội và phản ánh tâm trạng bất mãn của nhân vật

• Ca ngợi những phẩm chất cao đẹp của con người

Cho đoạn trích: “Chí Phèo cười khẩy: ‘Tôi chẳng khác gì kẻ nô lệ của số phận, được mệnh lệnh bởi những bàn tay vô hình – mà chẳng ai có thể cứu vãn được số phận này!’”. Lời nói mỉa của nhân vật Chí Phèo phản ánh điều gì?

• Niềm tự hào về bản thân dù hoàn cảnh khắc nghiệt

• Lòng kiêu hãnh và tự tin vào tương lai

• Sự hài hước trong cách đối mặt với nghịch cảnh

• Sự chấp nhận bi quan về số mệnh do hoàn cảnh xã hội đè nén

Cho đoạn trích: “Khi bọn sâu bọ khoác lên mình vẻ quý phái, Dế Mèn cười mỉa: ‘Quý phái à? Chỉ là lớp vỏ bọc bề ngoài, bên trong chẳng chứa đựng gì ngoài những lời khoe khoang!’”. Tác dụng của lời nói mỉa này là:

• Phản ánh sự thật phũ phàng về thế giới côn trùng

• Ca ngợi vẻ đẹp tinh tế của các nhân vật

• Châm biếm những giá trị giả tạo và hão huyết trong cuộc sống

• Kêu gọi sự đoàn kết giữa các loài

Khi ai đó ca ngợi vẻ bề ngoài của nhân vật, Kiều mỉa: "Nhan sắc chẳng hơn một lớp bọc tạm bợ của định mệnh – đẹp chừng chỉ để che giấu những nỗi trắc trở bên trong" (Truyện Kiều). Ý nghĩa của lời nói mỉa này là:

• Phản ánh quan điểm bi quan về giá trị của nhan sắc trong số phận

• Thể hiện niềm tự hào về vẻ đẹp bề ngoài

• Khen ngợi sự rạng ngời của tài năng

• Chỉ trích sự phù phiếm trong lời ca ngợi

Cho câu sau: Khi chứng kiến những kẻ khoác lên mình danh nghĩa ‘đạo đức’ nhưng tâm hồn lại rác rưởi, Lục Vân Tiên mỉa: "Đạo đức ư? Chỉ là lớp vỏ mỏng manh che đậy tấm mặt giả tạo!" (Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu). Lời nói mỉa ở đây nhằm:

• Khen ngợi sự trung thực của nhân vật đối diện

• Thể hiện lòng thương cảm đối với con người yếu đuối

• Tán dương sự kiên định của niềm tin

• Phê phán sự giả tạo và hư hỏng trong đạo đức