Синтаксис бойынша сұрақтар

Морфологияны оқытуды зерттеген әдіскер-ғалым:

• М.Нұрғалиева

• Б.Кәтембаева

• Т.Жанұзақов

• Н.Оралбаева

• Е.Көшербаев

Орта мектеп оқушыларына оқытылатын қазақ тілінің синтаксис материалдарының салалары:

• құрмалас сөйлем синтаксисі

• сөз тіркесі синтаксисі

• зат есімнің синтаксисі

• есімдердің синтаксисі

• жай сөйлем синтаксисі

Мектепте синтаксисті оқытуда қойылатын міндеттер:

• синтаксистің салыстырмалы грамматикамен байланысын түсіндіру

• оқушылардың синтаксис туралы түсінігін қалыптастыру

• синтаксистік ережелер мен заңдылықтардың негізінде оқушыға тілдің синтаксистік құрылысы туралы жүйелі білім беру

• cөздің синтаксистік қызметін айқындай алуға үйрету

• әдеби тіл нормасын жетілдіру

Х.Арғынов ұсынған синтаксистен оқушыларға білім беру әдістері:

• байқау әдісі

• педагогикалық баяндау

• түсіндіру әдісі

• әңгіме әдісі

• зертхана жұмыстары

Мектепте оқылатын синтаксистік жүйенің ішкі құраушылары:

• Морфема

• Фонема

• Жай сөйлем

• Сөз тіркесі

• Құрмалас сөйлем

Синтаксистік қатынастың түрлері:

• морфологиялық қатынас

• пысықтауыштық қатынас

• грамматикалық қатынас

• толықтауыштық қатынас

• анықтауыштық қатынас

Оқушыларға синтаксистен орындатуға тиімді жұмыстар:

• Жай сөйлемді жайылмаға айналдыру

• Сөйлемнің түрін ажырату

• Сөз тіркесін пайдаландыру

• Сөйлем құрату, талдау

• Зат, құбылыс атауларымен таныстыру

Синтаксисті оқытуда бір-бірімен салыстыру әдісі жиі қолданылатын тақырыптар:

• Сөздердің байланысу формалары

• Құрмаластың түрлерін

• Ыңғайлас салаласты оқытуда

• Шырай түрлерін оқытуда

• Сөйлем мүшелерін

Бөгде сөзді, оның түрлері мен тыныс белгілерін оқытуда тиімді қолдануға болатын әдіс:

• Перфокарта

• Топтастыру

• Интеракив тақта

• Кестелі плакаттар

• Тірек сызбалары

Синтаксисті оқытуда оқушыда қалыптасатын машық-дағды түрлері:

• Түбір мен қосымшаны ажырату

• Сөйлем мүшелерін талдау

• Сөз тіркесінің байланысу тәсілдерін көрсету

• Жай сөйлем мен құрмалас сөйлемді ажырату

• Сөздерді тұлғасына қарай және құрамына қарай айыра білу