BASA JAWA

Gantinen nganggo aksara latin!

• Ana baya lima.

• Ana raja sanga.

• Ana dara sanga.

• Ana bocah lima.

Apa arti kata 'mangan' dalam Krama?

• Sare

• Ngagem

• Tindak

• Dhahar

Urutna pethikan dialog cekak (percakapan singkat) nganggo basa Jawa ngoko alus antara Rina lan Dito sing padha ketemu ing pasar. Ing dialog kasebut, kalebu:

• Salam pambuka,

• Pitakon babagan kahanan,

• Tujuan menyang pasar, lan

• Salam pamit.

• Dito: “Aku uga apik. Ayo bareng wae menyang pasar.”

• Rina: “Aku uga arep tuku woh-wohan. Kahananku apik, kowe piye?”

• Rina: “Ya, ayo. Matur nuwun, To.”

• Rina: “Halo, To! Kowe arep menyang endi?”

• Dito: “Halo, Rin! Aku arep menyang pasar tuku sayur.”

Owahana ukara ing ngisor iki saka basa ngoko dadi basa krama alus kanthi tembung sing trep!

1. 1. Kowe arep lunga menyang endi?

2. 2. Ibu masak sayur ing pawon.

3. 3. Aku mangan sega karo iwak.

4. 4. Dheweke turu ing kamar.

5. 5. Aku arep lunga menyang sekolah.

Soal:

Wacanen ringkesan crita rakyat ing ngisor iki, banjur tulisen panyimpulanmu nganggo basa Jawa ngoko alus!

Ringkesan Crita:
Ana sawijining desa jenenge Desa Kembangsore. Ing kono ana bocah wadon jenenge Rara Mendut sing ayu banget lan becik atine. Nanging, Rara Mendut ora gelem manut karo panguwasa sing kepengin ngawinake dheweke kanthi paksa. Dheweke tetep wani nglawan kanthi cara sing alus lan pinter, nganti pungkasane panguwasa iku kalah lan ngerti kesalahane.

Pitakon:
Apa pesan utawa panyimpulan isi saka crita rakyat “Rara Mendut” mau? Tulis nganggo basa Jawa ngoko alus.

Soal:

Delengen gambar utawa kahanan ing sakupengmu (contone: sekolah, kebon, kucing, utawa gunung). Banjur tulisen deskripsi objek kasebut nganggo basa Jawa ngoko alus!
Tulisen kanthi ngandharake:

• 1. wujud utawa rupane,

• 2. warna utawa ciri khas,

• 3. fungsi utawa sebab kok disenengi.

Soal:

Wacanen ringkesan cerita anak-anak ing ngisor iki, banjur tulisen nilai budaya sing ana ing cerita kasebut!

Ringkesan Cerita:
Ana bocah loro, jenenge Doni lan Rafi. Saben dina dheweke dolanan bebarengan. Nalika Rafi tiba lan tasé kotor, Doni ora ngguyu, nanging nulungi ngresiki lan nuntun Rafi bali menyang omah.

Pitakon:
Nilai budaya apa sing bisa digayuh saka cerita anak-anak “Doni lan Rafi” mau?
👉 Jawaban: .....................................................

Soal:

Wonten ing ngisor iki ana 5 bagian surat resmi basa Jawa sing durung tertata kanthi bener.
Tugasmu: Susun maneh supaya dadi surat resmi sing runtut lan bener!

• Mugi Bapak Kepala Sekolah kersa maringi ijin lan pangestu.

• Kanthi hormat, kula siswa kelas 5 nyuwun ijin ngadani kegiatan resik-resik lingkungan sekolah ing dinten Setu, tanggal 12 Oktober 2025.

• Banjarnegara, 8 Oktober 2025

• Ketua Kelas 5 – (tandha tangan) – Rina Ayu Lestari

• SD Negeri Kembangjati, Jl. Mawar No. 12 Kembangjati, Banjarnegara

Tembung (kata) ing ngisor iki kang kalebu kosakata khas daerah Jawa Tengah, dudu saka Jawa Barat, yaiku …

• Bade

• Punten

• Kula

• Sanes

• Nuhun

Tulisna percakapan cekak (pendek) nganggo basa Jawa ngoko alus antara dua kanca sing padha ketemu ing sekolah.
Percakapan kudu ngemot:

• 1. Salam pambuka,

• 2. Pitakon babagan kabar utawa kegiatan,

• 3. Lan salam pamit.