Untitled Flashcards

Front

Câu 1: Trình bày các quan điểm về đạo đức ngành y?

Back

- Các quan điểm đạo đức ngành Y: 

* Quan điểm phương Đông:

+ Tâm lý đạo đức của phương Đông cá nhân coi trọng sự đánh giá của người khác và căn cứ vào khả năng của người khác để thiết kế hành vi của mình, hành vi cá nhân cũng là tự giác.

+ Quan điểm này cũng được thể hiện rõ trong đạo đức hành nghề y qua các nền văn minh:

+ Nền văn minh Lưỡng Hà: toàn thể dân chúng là thầy thuốc…kẻ đi đường có bổn phận thăm hỏi bệnh nhân và không được làm thin, lẳng lặng bỏ đi.

+ Nền văn minh Ai Cập: đức tính chủ yếu của thầy thuốc là đức tin, phương pháp điều trị cơ bản là cầu xin.

+ Phật giáo cho rằng:  thiện là tiêu chuẩn đạo đức của người thầy thuốc mà không phải lúc nào cũng đạt được.  

+ Y học Trung Quốc đòi hỏi người thầy thuốc phải nắm vững Kinh Dịch. Trong kinh dịch có 64 quẻ,quẻ tổn nghĩa là thiệt mình lợi người, quên mình vì người. 

* Quan điểm phương Tây:

+ Ở Hy Lạp: thần Apollo sáng lập ra thuật chữa bệnh . Hình ảnh  Asclepios với cây gậy hình con rắn quấn quanh đến ngày nay vẫn còn

+ Hippocrates là thầy thuốc vĩ đại ảnh hưởng đến nền y học phương Tây:

+ Ông đã tách y học khỏi thần học thành một khoa học độc lập , tách việc chữa bệnh khỏi việc thờ cúng, tách nơi chữa bệnh ra khỏi đền thờ.

+ Ông đã đặt nền móng cho việc xây dựng tiêu chuẩn đạo đức nghề y về cơ bản là đúng cho đến ngày nay

+ Hippocrates có lời thề: lấy bệnh nhân làm trung tâm “ Tôi sẽ tránh không làm tổn hại đến họ . Khi đến bất cứ gia đình nào tôi sẽ đến với mục đích giúp đỡ những kẻ đau ốm . Tôi sẽ giữ bí mật bất cứ điều gì tôi nhìn thấy hoặc nghe được … Tôi suốt đời hành nghề trong sự vô tư và thân thiết ”

=> Đòi hỏi xây dựng đội ngũ thầy thuốc có bản lĩnh hành nghề bằng lương tâm của mình.

Front

Câu 2: Trình bày tư tưởng Hồ Chí Minh về y tế và đạo đức người thầy thuốc ?

Back

Tư tưởng HCM về y đức được thể hiện thông qua những bài nói, bài viết và thư gửi các hội nghị y tế toàn quốc, nổi bật ở một số nội dung cơ bản:

* Ngành y tế cũng như thầy thuốc VN phải chú trọng kết hợp Đông, Tây y và hết lòng yêu thương, chăm sóc người bệnh.

+ Người cho rằng: Phòng bệnh cũng cần thiết như trị bệnh, để làm tròn nhiệm vụ ấy, cán bộ y tế cần phải thương yêu người bệnh như anh em ruột thịt, tận tâm, tận lực phục vụ nhân dân

+ Yêu cầu đối với đội ngũ thầy thuốc, về chuyên môn cần thường xuyên “học tập nghiên cứu để luôn tiến bộ

+ Các thầy thuốc phải có lương tâm, nghĩa vụ cao cả như của người mẹ hiền đối với bệnh nhân

+ Người cán bộ y tế cần quán triệt nguyên tắc khoa học dân tộc và đại chúng

+ Người thầy thuốc phải coi trọng việc phòng bệnh cũng cần thiết như chữa bệnh

* Ngành y tế nói chung, các thầy thuốc nói riêng phia “thật thà đoàn kết”

+ Người thầy thuốc phải học và biết cách phối hợp trí tuệ, tài năng và hành động một cách kịp thời, chính xác để cứu chữa người bệnh sao cho được hiệu quả cao nhất.

+ Đoàn kết trong y đức là mối quan hệ đồng nghiệp, giữa cán bộ cũ và cán bộ mới, giữ những nhân viên trong ngành y tế cùng nhắm tới mục đích vì sức khỏe con người.

+ Đoàn kết trong ngành y là yêu cầu cần thiết để tạo nên sức mạnh, vượt qua khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn.

Front

Câu 3: Trình bày khái niệm dược phẩm, thuốc mới và vị trí vai trò của dược phẩm?

Back

- Dược phẩm:Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), dược phẩm được định nghĩa là các sản phẩm bao gồm hai thành phần chính là thuốc tân dược và thuốc y học cổ truyền với công dụng cụ thể và các chỉ định rõ ràng về thành phần. Dược phẩm là những sản phẩm dùng cho người với mục đích phòng bệnh, chữa bệnh hoặc điều chỉnh chức năng sinh lý của cơ thể, có công dụng thành phần chỉ định, chống chỉ định rõ ràng. Dược phẩm bao gồm thành phẩm và nguyên liệu sản xuất thuốc, vắc xin,, sinh phẩm y tế.

- Thuốc mới: là thuốc có công thức bào chế có hoạt chất mới, thuốc có sự kết hợp mới của các hoạt chất hoặc thuốc có dạng bào chế mới, chỉ định mới, đường dùng mới

- Vị trí, vai trò của dược phẩm: 

Từ xa xưa cho đến nay, sử dụng thuốc trong phòng, chữa bệnh và tăng cường sức khoẻ đã trở thành một nhu cầu tất yếu quan trọng đối với đời sống con người. Ngày nay thuốc đã trở thành một vũ khí quan trọng không thể thiếu trong cuộc đấu tranh của con người nhằm chống lại bệnh tật tăng cường sức khoẻ và kéo dài tuổi thọ.

Nghiên cứu sử dụng thuốc có hiệu quả và sản xuất các loại thuốc mới đã và đang trở thành một lĩnh vực đặc biệt thu hút sự áp dụng những thành tựu khoa học mới nhất nhằm mục đích giúp con người tìm ra các liệu pháp chống lại sự phát triển của bệnh tật có xu hướng ngày càng phức tạp và nguy hiểm. Đặc biệt trong những năm gần đây, vai trò của thuốc trong chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân không những đã được các nhà hoạch định chính sách y tế quan tâm, mà còn được đông đảo người bệnh và cộng đồng nhân dân nói chung đặc biệt chú ý.

Bên cạnh đó, vấn đề đảm bảo thuốc chăm sóc bảo vệ sức khoẻ nhân dân còn là một trong những tiêu chuẩn quan trọng trong hệ thống các tiêu chuẩn thế giới đánh giá về mức sống của một quốc gia. Việc đảm bảo thuốc chữa bệnh trong nhiều trường hợp gắn liền với việc cứu sống hoặc tử vong của con người. Việc thiếu hụt thuốc men có thể gây nên tâm lí lo lắng, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống chính trị - xã hội, bởi vậy vẫn đề đảm bảo thuốc còn là vấn đề xã hội nhạy cảm mà lãnh đạo của bất kì quốc gia nào đều quan tâm.

Front

Câu 4: Trình bày điều kiện đối với sản xuất thuốc: chứng chỉ hành nghề và giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh?

Back

* Chứng chỉ hành nghề dược:

- Điều kiện cấp Chứng chỉ hành nghề Dược đối với cơ sở sản xuất thuốc:

1. Người được cấp chứng chỉ hành nghề Dược phải có văn bằng, chứng chỉ chuyên môn phù hợp với yêu cầu của cơ sở sản xuất thuốc, cụ thể là:

+ Người quản lý chuyên môn về dược của doanh nghiệp sản xuất thuốc phải có Bằng tốt nghiệp đại học dược và có thời gian thực hành ít nhất 5 năm tại cơ sở dược hợp pháp.

+ Người quản lý chuyên môn về dược của doanh nghiệp sản xuất vắc xin, sinh phẩm y tế phải có bằng tốt nghiệp đại học dược hoặc bằng tốt nghiệp đại học y hoặc bằng tốt nghiệp đại học chuyên ngành sinh học và có thời gian thực hành ít nhất 5 năm tại cơ sở dược hợp pháp.

+ Người quản lý chuyên môn về dược của hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể sản xuất dược liệu, thuốc đông y, thuốc từ dược liệu phải có thời gian thực hành ít nhất 2 năm tại cơ sở dược hợp pháp và phải có một trong các văn bằng sau đây: 

   a) Bằng tốt nghiệp đại học dược;

   b) Bằng tốt nghiệp trung học Dược;

   c) Bằng tốt nghiệp đại học hoặc trung học về y học cổ truyền;

   d) Các loại văn bằng về lương y, lương dược, giấy chứng nhận bài thuốc gia truyền và trình độ chuyên môn y dược cổ truyền

2. Có đạo đức nghề nghiệp

3. Có đủ sức khỏe để hành nghề dược.

* Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh:

1. Người quản lý chuyên môn về dược phải có Chứng chỉ hành nghề  dược phù hợp với từng hình thức tổ chức tổ chức kinh doanh của cơ sở sản xuất thuốc.

2. Quy định về nhân sự và đào tạo:

- Cơ sở phải có đủ nhân viên có trình độ để thực hiện các công việc thuộc phạm vi trách nhiệm của nhà sản xuất. Phải xác định rõ trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm này phải được các cá nhân có liên quan hiểu rõ và được ghi trong bản mô tả công việc của cơ sở.

- Nhân sự:

   + Cơ sở phải có đủ nhân viên có trình độ và kinh nghiệm phù hợp cho các bộ phận sản xuất và phù hợp với quy mô sản xuất tại cơ sở. Có sự phân tách rõ ràng nhân sự trong sản xuất, kiểm nghiệm và bộ phận bảo quản thuốc.

   + Nhân sự phải được đào tạo chuyên môn và kinh nghiệm thực tế trong sản xuất thuốc và thuốc từ dược liệu.

   + Phụ trách các bộ phận sản xuất, kiểm tra chất lượng, kho bảo quản phải có kiến thức, chuyên môn về dược và được đào tạo chuyên môn về dược liệu.

- Đào tạo:

   + Cơ sở sản xuất phải tổ chức đào tạo theo một chương trình bằng văn bản cho tất cả các nhân viên có nhiệm vụ trong bộ phận sản xuất, kiểm tra chất lượng thuốc, bảo quản thuốc (Kể cả nhân viên làm kỹ thuật, bảo dưỡng và làm vệ sinh) và những nhân viên khác nếu cần.

   + Cơ sở phải có chương trình đào tạo định kỳ, hàng năm được phê duyệt bởi người có thẩm quyền tại cơ sở và phải lưu giữ hồ sơ về đào tạo.

3. Quy định về nhà xưởng, thiết bị

- Nhà xưởng của cơ sở phải có vị trí, được thiết kế, xây dựng, sửa chữa và bảo dưỡng phù hợp với các thao tác trong quá trình sản xuất và phù hợp với quy mô sản xuất tại cơ sở.

- Khu vực bảo quản:

   + Khu vực bảo quản phải đủ rộng, phù hợp với quy mô sản xuất, có sự phân biệt và cách ly phù hợp đối với nguyên liệu ban đầu, nguyên liệu bao gói, sản phẩm trung gian, bán thành phẩm và thành phẩm, sản phẩm biệt trữ, sản phẩm được phép xuất xưởng, bị loại bỏ, bị trả về hay sản phẩm bị thu hồi

   + Khu vực bảo quản phải được thiết kế hoặc điều chỉnh để đảm bảo điều kiện bảo quản tốt, phòng chống được sự xâm nhập của côn trùng, các loài gặm nhấm và các động vật khác, phải có biện pháp ngăn ngừa khả năng lan truyền các VSV theo vào cùng dược liệu và ngăn ngừa sự nhiễm chéo. Khu vực bảo quản phải sạch sẽ, khô ráo, đủ ánh sáng  và duy trì ở nhiệt độ phù hợp với đối tượng bảo quản hoặc theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Cần có đủ dụng cụ hoặc thiết bị theo dõi độ ẩm, nhiệt độ và phải có hồ sơ ghi chép theo dõi hàng ngày.

Front

Câu 5: Trình bày khu vực bảo quản và kiểm soát, quản lý hàng lưu kho trong sản xuất thuốc?

Back

* Khu vực bảo quản

+ Khu vực bảo quản cần đủ rộng để bảo quản có trật tự các chủng loại nguyên vật liệu khác nhau và sản phẩm, ví dụ như nguyên liệu ban đầu, bao bì đóng gói, sản phẩm trung gian, bán thành phẩm chờ đóng gói và thành phẩm, sản phẩm đang biệt trữ, đó được duyệt, bị loại, bị trả lại hay thu hồi.

+ Khu vực bảo quản cần được thiết kế và lắp đặt để đảm bảo điều kiện bảo quản tốt. Khu vực bảo quản phải sạch sẽ, khô ráo và được bảo dưỡng tốt. Khi cần có các điều kiện bảo quản đặc biệt (nhiệt độ, độ ẩm), thì cần đảm bảo điều kiện đó và kiểm tra, giám sát thường xuyên.

+ Khu vực nhận và xuất hàng phải có khả năng bảo vệ nguyên vật liệu và sản phẩm không bị ảnh hưởng của thời tiết. Khu vực tiếp nhận cần được thiết kế và trang bị máy móc để có thể làm vệ sinh bao bì cho hàng nhận được trước khi đưa vào kho bảo quản.

+ Khu vực bảo quản biệt trữ cần được phân định rõ ràng.

+ Trong mọi trường hợp có thể, cần có khu vực lấy mẫu nguyên liệu ban đầu riêng để tránh tạp nhiễm.

+ Các nguyên vật liệu độc hại phải được bảo quản an toàn và trong điều kiện an ninh tốt.

* Kiểm soát và quản lý hàng lưu kho

a. Nhận hàng

+ Khi tiếp nhận, mỗi chuyến hàng cần được kiểm tra đối chiếu với các tài liệu liên quan đồng thời cần kiểm tra bằng mắt về nhãn mác, chủng loại và số lượng hàng.

+ Cần kiểm tra chặt chẽ các chuyến hàng nhận được để phát hiện những lỗi và hư hại của sản phẩm. Cần lưu hồ sơ về mỗi chuyến hàng nhận được.

b. Kiểm soát

+ Cần lưu giữ hồ sơ trong đó có tất cả các chứng từ nhập và xuất hàng.

+ Việc xuất hàng cần tuân thủ nguyên tắc quay vòng kho (nhập trước - xuất trước).

+ Không được làm thay đổi, rách hay thay nhãn mác và bao bì sản phẩm.

Front

Câu 6: Trình bày khái niệm kinh doanh dược phẩm, thông tin thuốc, quảng cáo thuốc, hội thảo giới thiệu thuốc?

Back

* Kinh doanh dược phẩm: Là việc thực hiện một, một số hoặc tất các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu dùng sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ liên quan đến thuốc và nguyên liệu làm thuốc trên thị trường nhằm mục đích sinh lời.

* Thông tin thuốc: Là việc thu nhập và/ hoặc cung cấp các thông tin có liên quan đến thuốc như chỉ định, chống chỉ định, liều dùng, cách dùng, phản ứng có hại của thuốc, phòng ngừa khi dùng thuốc cho những nhóm người đặc biệt (Trẻ em, phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú, người cao tuổi và các đối tượng khác) của đơn vị, cá nhân có trách nhiệm thông tin thuốc nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của các đơn vị, cá nhân đang trực tiếp hành nghề y, dược hoặc người sử dụng thuốc.

* Quảng cáo thuốc: Là hoạt động giới thiệu thuốc do đơn vị kinh doanh thuốc trực tiếp tiến hành hoặc phối hợp, hoặc tài trợ, ủy quyền cho một đơn vị khác tiến hành để thúc đẩy việc kê đơn, cung ứng, bán và/ hoặc sử dụng thuốc trên cơ sở sử dụng thuốc hợp lý, an toàn và hiệu quả.

* Hội thảo giới thiệu thuốc: Là các buổi giới thiệu sản phẩm thuốc hoặc thảo luận chuyên đề khoa học cho cán bộ y tế có liên quan đến thuốc do các đơn vị kinh doanh thuốc tổ chức

Front

Câu 7. Trình bày cấu trúc và quy trình cuộc thảo luận giữa bệnh nhân và dược sĩ?

Back

* Cấu trúc của cuộc thảo luận

       Thiết lập một mối quan hệ với bệnh nhân là điều thiết yếu để thu nhận tốt thông tin vì chỉ đọc một danh sách các câu hỏi có thể tạo ra khoảng cách với BN và phản tác dụng

+ Phương pháp với 4 câu hỏi:

Ai - Bệnh nhân là ai và các triệu chứng là gì?

Khi nào - Các triệu chứng này đã xuất hiện khi nào?

Làm gì - Các hành động xử lý nào đã được thực hiện?

Thuốc gì - Các thuốc nào đang được dùng?

         Ai: Xác định ai là bệnh nhân: Người ghé quầy thuốc có thể chỉ mua hộ thuốc cho người khác. Cần xác định chính xác các triệu chứng: những bệnh nhân thường tự chẩn đoán bệnh tật cho mình và dược sĩ không được mặc định chấp nhận chúng mà không xác minh lại.

          Bao lâu: thời gian tồn tại của các triệu chứng có thể là một chỉ điểm quan trọng cho việc có cần thiết phải khuyên bệnh nhân khám bác sĩ hay không. Nói chung, quãng thời gian này càng dài, khả năng càng cao đó là một trường hợp nghiêm trọng. Đa số những trường hợp nhẹ thường tự giới hạn và tự hết trong vài ngày.

          Làm gì: mọi hành động bệnh nhân đã thực hiện đều cần được xác minh, bao gồm cả việc tự sử dụng thuốc để điều trị. Trung bình một trong hai bệnh nhân đã từng thử ít nhất một liệu pháp điều trị trước khi đến gặp dược sĩ xin lời khuyên. Nếu bệnh nhân đã dùng một hay nhiều liệu pháp có vẻ thích hợp mà vẫn không cải thiện, nên khuyên BN đi khám bác sĩ.

         Thuốc gì: Việc xác định những thuốc mà bệnh nhân thường xuyên sử dụng là quan trọng bởi có thể tương tác thuốc với các liệu pháp khác mà dược sĩ đề nghị, các tương tác có thể xảy ra và có các tác dụng không mong muốn tiềm ẩn. Khi dược sĩ nghi ngờ một phản ứng có hại là do một thuốc được kê đơn, dược sĩ nên thảo luận với bác sĩ những việc nên thực hiện (có thể thực hiện báo cáo Thẻ Vàng cho Ủy ban về Thuốc dùng cho người, có thể được thực hiện bởi dược sĩ hoặc bệnh nhân) và bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân cần tái khám để có thể xem xét lại việc điều trị.

* Quy trình cuộc thảo luận giữa bệnh nhân và dược sĩ

Phát triển kỹ năng thảo luận

       Các kỹ năng thảo luận hiệu quả là chìa khóa để xác định điều bệnh nhân mong muốn và quyết định xem bạn có thể kiểm soát các triệu chứng hay không, hay cần tư vấn bệnh nhân đi khám bác sĩ. Một khung các yếu tố cần xem xét để cải thiện các kỹ năng thảo luận của bạn được soạn thảo bởi Roger Neighbour

+ Tự đánh giá bản thân:

· Là lúc mà dược sĩ tự nhìn nhận lại bản thân và các phản ứng của mình trong cuộc thảo luận vừa qua. Nó có thể thông qua một cuộc trò chuyện ngắn với một đồng nghiệp, hoặc ít nhất là một vài phút tự nhận thức về bản thân, về những ảnh hưởng mà cuộc thảo luận vừa qua đã mang lại.

Front

Câu 8. Trình bày phương pháp ASMETHOD của Derek Balon trong tư vấn sử dụng thuốc cho bệnh nhân?

Back

· Phương pháp  ASMETHOD: Phương pháp này được phát triển bởi Derek Balon, một dược sĩ cộng đồng ở - London:

A: tuổi và bề ngoài

S: bệnh nhân tự mua thuốc hay mua thuốc cho người khác

M: thuốc đang dùng

E: thuốc bổ sung

T: thời gian tồn tại triệu chứng

H: Bệnh sử

O: các triệu chứng khác

D: các triệu chứng nguy hiểm

· A: Tuổi và biểu hiện bên ngoài

         Biểu hiện bên ngoài của bệnh nhân có thể là một chỉ điểm hữu dụng xác định liệu các triệu chứng liên quan đến một tình trạng nhẹ hay nghiêm trọng của bệnh. Nếu bệnh nhân trông có vẻ yếu, ví dụ như, xanh xao, ẩm ướt, gương mặt nóng đỏ hoặc xám, dược sĩ nên xem xét việc chuyển bệnh nhân cho bác sĩ. Đối với trẻ nhỏ, vẻ bề ngoài cũng quan trọng nhưng thêm vào đó dược sĩ có thể hỏi bố mẹ trẻ liệu trẻ thường có khỏe không. Một đứa trẻ vui vẻ và năng động thì khả năng cao đang gặp một vấn đề không nghiêm trọng, nhưng nếu bé im lặng và thụ động hoặc dễ bị tổn thương dễ cáu gắt và đang bị sốt, có thể cần được bác sĩ tư vấn.

       Độ tuổi của bệnh nhân là một yếu tố quan trọng vì một số triệu chứng có tiềm năng nghiêm trọng hơn theo các độ tuổi khác nhau. Ví dụ: Nhiễm khuẩn miệng thường gặp ở trẻ sơ sinh, trong khi ít gặp hơn ở trẻ lớn và người trưởng thành; quyết định của dược sĩ về điều trị hay chuyển bệnh do đó có thể bị ảnh hưởng tùy theo độ tuổi mà triệu chứng xuất hiện.

          Độ tuổi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định liệu pháp điều trị bởi dược sĩ. Một số thuốc hoàn toàn không được khuyến cáo cho trẻ dưới 12 tuổi, như loperamide, Hydrocortisone dạng kem hoặc thuốc mỡ không nên được đề nghị cho trẻ dưới 16 tuổi; thuốc xịt vùng miệng corticoid và omeprazole không nên được đề nghị cho người dưới 18 tuổi. Những thuốc khác phải được dùng giảm liều hoặc theo một công thức liều dành cho nhi khoa và dược sĩ do đó phải xem xét cẩn thận trước khi đưa ra lời khuyên. Các thuốc OTC khác có một độ tuổi tối thiểu nhất định để được phép dùng mà không cần kê đơn, ví dụ, 16 tuổi cho biện pháp hormon tránh thai khẩn cấp, 12 tuổi cho liệu pháp thay thế nicotine và 18 tuổi cho các liệu pháp trị nấm âm đạo. Các dược sĩ thường quen với việc phán đoán độ tuổi của bệnh nhân và không thường dò hỏi đúng tuổi của họ, trừ khi có một lý do đặc biệt để làm việc đó.

· S, M, E, T, H

S: xác định rõ ai là bệnh nhân thuốc thường dùng, kể cả thuốc kê đơn và OTC

M: Các tồn tại của triệu chứng

E: Những liệu pháp khác được thử dùng để chữa các triệu chứng hiện có

T: Thời gian tồn tại của triệu chứng 

H: Bệnh sử

          Có hai quan niệm về khái niệm “bệnh sử” liên quan đến việc giải quyết triệu chứng: thứ nhất là tình huống khi triệu chứng xuất hiện và thứ hai là tiền sử các bệnh trước đây. Ví dụ bệnh nhân có bị tiểu đường, cao huyết áp hay hơn suyễn hay không? Các hồ sơ thuốc của bệnh nhân tại quầy thuốc nên được dùng để ghi nhận lại các tình trạng bệnh liên quan cùng tồn tại.

          Truy vấn về bệnh sử của một tình trạng có thể hữu ích, vấn đề xuất hiện khi nào và như thế nào, nó diễn biến như thế nào. Nếu bệnh nhân đã từng gặp vấn đề này trước đây, những trường hợp trước nên được tìm hiểu để xác định bệnh nhân đã dùng liệu pháp nào và mức độ thành công của nó. Ví dụ với các vết loét vùng họng tái phát, những vết loét hiện tại có giống với các vết loét trước đây hay không, bệnh nhân có đi khám bác sĩ hoặc nha sĩ hay không, bệnh nhân có được kê đơn hay mua thuốc OTC hay không, và nếu có, chúng có hiệu quả không?

          Khi hỏi về bệnh sử, thời điểm của các triệu chứng cụ thể có thể cho những căn cứ có giá trị về những nguyên nhân có thể. Các cơn ợ nóng xuất hiện sau khi đi ngủ hay khi gập người hoặc khi cúi xuống thì rất có khả năng liên quan đến trào ngược, trong khi các cơn xuất hiện khi gắng sức như tập thể dục hoặc làm việc nặng thì không.

          Tìm hiểu bệnh sử là đặc biệt quan trọng khi đánh giá bệnh da liễu. Dược sĩ thường nghĩ một cách sai lầm rằng nhận diện qua biểu hiện bên ngoài của bệnh da liễu là yếu tố quan trọng nhất để xử trí những triệu chứng này. Thực tế, nhiều bác sĩ da liệu đã tin rằng việc nắm bắt bệnh sử là quan trọng hơn bởi vì một số bệnh da có biểu hiện tương đồng. Thêm vào đó, biểu hiện da có thể thay đổi trong quá trình bệnh. Như việc sử dụng không hợp lý corticosteroid dùng ngoài trên da nhiễm khuẩn hoặc nhiễm ký sinh trùng có thể thay đổi rất nhiều biểu hiện của da; dị ứng với các thành phần như của thuốc tê tại chỗ có thể tạo một vấn đề mới thêm vào triệu chứng có sẵn. Dược sĩ do đó phải biết được những loại kem nào, thuốc mỡ nào, lotio nào đã được sử dụng.

· O: Các triệu chứng khác

          Nhìn chung, bệnh nhân có xu hướng than phiền về những triệu chứng làm họ khó chịu nhất. Dược sĩ nên hỏi thăm liệu bệnh nhân có nhận thấy các triệu chứng khác hay bất kỳ thay đổi nào so với bình thường hay không; vì, do nhiều nguyên nhân, bệnh nhân có thể không chủ động trình bày tất cả các thông tin quan trọng. Lo lắng, bối rối có thể là một triệu chứng như thế tuy nhiên bệnh nhân đang trải qua xuất huyết đại tràng có thể chỉ lưu ý rằng họ bị trĩ hoặc táo bón.

          Bệnh nhân có thể không nhận định được tính quan trọng hoặc nghiêm trọng của triệu chứng, như những bệnh nhân bị táo bón do tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm ba vòng có thể sẽ không quan tâm đến chứng khô miệng vì họ cảm thấy không có mối liên kết giữa hai triệu chứng này.

· D: các triệu chứng nghiêm trọng

          Đây là những triệu chứng hoặc tổng hợp các triệu chứng báo động cho các dược sĩ cần chuyển bệnh nhân cho bác sĩ. Máu trong đảm, chất nôn, nước tiểu hoặc phân là những ví dụ cho nhóm triệu chứng này, cũng như chứng sụt cân không rõ lý do. Những triệu chứng nguy hiểm đã được đề cập và thảo luận trong từng mục của quyển sách này giúp dược sĩ có thể hiểu được tầm quan trọng của chúng

Front

Câu 9: Trình bày khái niệm chung và nguyên tắc cơ bản của đạo đức trong nghiên cứu y sinh học?

Back

* Khái niệm chung về đạo đức trong nghiên cứu y sinh học:

+ Đạo đức trong nghiên cứu sinh học là các nguyên tắc, các chuẩn mực đạo đức áp dụng trong các nghiên cứu y sinh học liên quan đến đối tượng nghiên cứu là con người.

+ Hoạt động của nghiên cứu khoa học y học đem lại những tiến  bộ to lớn trong y học, tuy nhiên trong các nghiên cứu y sinh học, do đặc điểm của đối tượng nghiên cứu là con người, trong quá trình tham gia nghiên cứu có thể xảy ra rủi ro đối với đối tượng nghiên cứu. Vì những lý do trên các chuẩn mực đạo đức cần được đặt ra.

+ Cần xem xét và đánh giá nhằm bảo vệ sự an toàn, sức khỏe và các quyền của đối tượng nghiên cứu.

* Nguyên tắc cơ bản của đạo đức trong nghiên cứu y sinh học: 

+ Tôn trọng quyền con người: Bao gồm tôn trọng quyền Tự nguyện lựa chọn tham gia nghiên cứu của đối tượng có đủ năng lực đưa ra việc tự quyết định và bảo vệ những đối tượng không có khả năng tự quyết định có thể tham gia nghiên cứu hay không, bảo vệ những đối tượng bị phụ thuộc hoặc dễ bị tổn thương khỏi những điều gây hại và lệ thuộc. Đảm bảo cho đối tượng có quyền từ chối tham gia hay rút lui khỏi nghiên cứu.

+ Hướng thiện, không ác ý: Nội dung của nguyên tắc này là tối đa hóa lợi ích và tối thiểu hóa các điều gây hại. Nghiên cứu được dự kiến mang lại những lợi ích , tránh gây hại cho người tham gia nghiên cứu, hoặc nếu có nguy cơ gây hại nào đó thì phải ở mức chấp nhận được và lợi ích dự kiến phải vượt trội so với nguy cơ gây hại. Đối tượng cần được đảm bảo an toàn cũng như được điều trị một cách tốt nhất những biến cố bất lợi do nghiên cứu  gây ra. Điều này đòi hỏi thiết kế nghiên cứu nghiên cứu hợp lý và người thực hiện nghiên cứu phải có năng lực chuyên môn, chú trọng bảo vệ đối tượng nghiên cứu.

+ Công bằng: Nguyên tắc này đòi hỏi sự công bằng trong phân bổ, nghĩa là phân bổ công bằng cả lợi ích và nguy cơ rủi ro cho những đối tượng tham gia nghiên cứu, cũng như những chăm sóc mà đối tượng tham gia nghiên cứu được hưởng. Nghĩa vụ của người thực hiện nghiên cứu là phải đối xử với mọi đối tượng nghiên cứu một cách đúng đắn và phù hợp về mặt đạo đức, đảm bảo mỗi cá nhân tham gia vào nghiên cứu nhận được tất cả những gì mà họ có quyền được hưởng.

Front

Câu 10: Trình bày những thông tin cần có trong phiếu chấp thuận tham gia nghiên cứu?

Back

* Nghiên cứu viên cần cung cấp các thông tin đầy đủ cho đối tượng tham gia về nghiên cứu bằng cách nói hoặc viết để đối tượng đọc và phải sử dụng ngôn ngữ thông thường phù hợp với trình độ hiểu biết của đối tượng để trình bày.

* Những thông tin cần cung cấp cho đối thượng bao gồm: 

- Đối tượng được mời tham gia nghiên cứu, các lý do cho việc xem xét thấy cá nhân đó phù hợp với nghiên cứu và sự tham gia này hoàn toàn là tự nguyện.

- Cá nhân có quyền từ chối tham gia và có quyền rút lui khỏi nghiên cứu vào bất cứ lúc nào mà không bị phạt hay mất đi lợi ích được hưởng.

- Mục đích nghiên cứu, các quy trình sẽ được nghiên cứu viên thực hiện, giải thích tại sao các nghiên cứu khác với chăm sóc y tế thường quy.

- Với nghiên cứu có đối chứng, cần giải thích các đặc điểm của thiết kế nghiên cứu (VD: ngẫu nhiên, mù đôi) và nêu rõ đối tượng sẽ không được cho biết điều trị được chỉ định cho họ tới khi nghiên cứu kết thúc và được giải mù.

- Việc sử dụng placebo trong các nghiên cứu đối chứng có thể được chấp nhận khi hiện tại không có can thiệp hiệu quả đã được chứng minh, hoặc khi có các lý do thuyết phục và có cơ sở khoa học. Cần giải thích rõ cho đối tượng rằng việc sử dụng placebo không nhằm mục đích làm tăng các nguy cơ hoặc tổn hại nghiêm trọng không thể hồi phục.

- Khi nghiên cứu y học được kết hợp với điều trị y tế một cách hợp lý, NCV cần đảm bảo có người khác giải thích và lấy phiếu chấp thuận của đối tượng, không tạo áp lực hay ảnh hưởng không thích hợp tới đối tượng để tham gia nghiên cứu.

- Khoảng thời gian dự kiến của việc tham gia của đối tượng (gồm số lượng và khoảng thời gian các lần đi khám tại cơ sở y tế và tổng thời gian liên quan) và khả năng kết thúc sớm của thử nghiệm hoặc của việc tham gia vào thử nghiệm của đối tượng.

- Bất cứ nguy cơ, đau đớn, sự bất tiện hoặc phiền phức nào có thể dự đoán trước xảy ra đối với đối tượng (hoặc cho người khác) có liên quan đến việc tham gia vào nghiên cứu của đối tượng (cả nhóm chứng và nhóm thử nghiệm), bao gồm cả nguy cơ đối với sức khỏe hoặc hạnh phúc của người bạn đời của đối tượng.

- Các lợi ích trực tiếp cho đối tượng, nếu có, từ việc tham gia vào nghiên cứu.

  + Tiền hoặc các dạng khác của hàng hóa vật chất đối tượng sẽ được hưởng đền đáp cho việc tham gia vào nghiên cứu, nêu rõ loại và số lượng.

 + Sau khi nghiên cứu kết thúc, đối tượng sẽ được thông báo (nếu họ muốn) về bất cứ phát hiện nào liên quan đến tình trạng sức khỏe của mình.

+ Các lợi ích mong đợi của nghiên cứu đối với cộng đồng hoặc cho xã hội nói chung hoặc đóng góp đối với kiến thức khoa học.

+ Bất cứ can thiệp hoặc các đợt trị liệu thay thế có sẵn hiện tại Sau khi hoàn thành việc tham gia nghiên cứu, sản phẩm hoặc can thiệp được chứng mình qua nghiên cứu là an toàn và hiệu quả, liệu họ (đổi tượng tham gia) có được tiếp tục nhận sản phẩm và có phải chỉ trà cho việc nhận sản phẩm đó hay không.

+ Các điều khoản đảm bảo coi trọng sự riêng tư của đối tượng nghiên cứu và tỉnh bảo mật của các hồ sơ nhận dạng đổi tượng

+ Các giới hạn về mặt luật pháp hoặc các vấn đề liên quan khác đổi với khá năng bảo vệ tỉnh bảo mật của nghiên cứu viên, các hậu quả có thể của việc vì phạm tính bảo mật.

+ Nhà tài trợ nghiên cứu, cơ quan của nghiên cứu viên, bản chất và các nguồn tài trợ cho nghiên cứu.

+ Việc sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp các hồ sơ y tế, khả năng sử dụng trong tương lai và nơi lưu giữ cuối cùng cho các mẫu sinh phẩm.

+ Nếu các mẫu xét nghiệm thu thập được không được hủy, cần nêu rõ các mẫu này sẽ được lưu giữ khi nào, như thế nào và trong bao lâu.

+ Đối tượng nghiên cứu có quyền quyết định về việc sử dụng trong tương lai, tiếp tục lưu giữ hay hủy các mẫu xét nghiệm đã thu thập.

+ Liệu các sản phẩm thương mại có thể phát triển từ các mẫu sinh học hay không và liệu đối tượng nghiên cứu sẽ có được nhận tiền hoặc các lợi ích khác từ việc phát triển các sản phẩm như vậy hay không.

+ Nghiên cứu viên đóng vai trò là nhà nghiên cứu đơn thuần hay đóng cả hai vai trò nhà nghiên cứu và bác sĩ điều trị của đối tượng.

+ Phạm vi trách nhiệm của các nghiên cứu viên trong việc cung cấp các dịch vụ y tế cho đối tượng nghiên cứu.

+ Việc điều trị sẽ được cung cấp miễn phí đối với các loại tổn thương liên quan đến nghiên cứu đã được xác định hoặc cho các biến chứng liên quan đến nghiên cứu, hình thức và khoảng thời gian của việc chăm sóc y tế đó, tên của tổ chức hoặc cá nhân sẽ cung cấp điều trị và khả năng có bất kỳ sự không chắc chắn nào liên quan đến việc chi trả cho việc điều trị Bằng cách nào và tổ chức nào sẽ bồi thường cho đối tượng nghiên cứu, gia đình hoặc những người phụ thuộc vào đối tượng cho việc tân tật hoặc tử vong do các tổn thương liên quan đến nghiên cứu (hoặc nêu rõ là không có kế hoạch cho việc bồi thường).

- Có một Hội đồng đánh giá khía cạnh đạo đức sẽ thông qua hoặc làm rõ đề cương nghiên cứu (CIOMS, 2002).