fen lgs deneme

Güneş altında fazla kalındığında ten rengimiz de koyulaşma görülürken saç rengimiz de ise açılma söz konusudur. Bunun nedeni ise Güneş’ten gelen UV ışınlarının etkisidir. UV ışınları vücudumuzdaki melanin hücrelerini parçalar. Melanin hücrelerinin fazla olması tenimizin ve saç rengimizin koyu olmasını sağlar. Deri hücrelerimiz canlı olduğu için UV ışınlarının parçaladığı melanin hücrelerinin yerine daha fazlasını üretir. Miktarı artan melanin hücreleri ise tenimizin daha koyu olmasını sağlar ancak kıl dokusu canlı hücrelerden meydana gelmediği için zamanla melanin hücrelerinin sayısında azalma görülür. Bu sebeple saç rengimiz yoğun UV ışığına maruz kaldığı zaman açılır. Güneş altında uzun süre kaldığımızda derimizin koyulaşırken saç rengimizin açılması arasındaki temel farkta budur.

Yukarıda saç ve ten rengimizdeki değişime ait bir parça verilmiştir. Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

• A) Ten rengimizdeki değişim Güneş’in etkisi ortandan kalkınca tekrar eski haline dönebilir.

• B) Ten ve saç renklerinde görülen bu değişimler modifikasyondur.

• C) Melanin hücrelerindeki bu değişimin sebebi genlerin işleyişinin değişmesinden kaynaklanıyor olabilir.

• D) Saç renginde meydana gelen bu değişim modifikasyon olduğu için Güneş’in etkisi ortadan kalktığında tekrar eski haline geri dönecektir.

Güneş ışınları 21 Haziran'da kuzey yarım kürede bulunan Yengeç Dönencesi üzerindeki bölgelere dik olarak düşmeye başlar. Aşağıdaki grafikte 21 Haziran tarihinde X, Y, Z ve T şehirlerinde yaşanan gece süreleri verilmiştir.

X 6 SAAT

Y 24 SAAT

Z 15 SAAT

T 12 SAAT

Sadece bu merkezler dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

• A) X şehri Ekvator çizgisinin kuzeyindedir.

• B) Y şehri Güney kutbundadır.

• C) Z şehri, X şehrinin kuzeyinde yer alır.

• D) 21 Aralık tarihinde gece gündüz süreleri T şehrinde birbirine eşittir.

4.

Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) artık günümüz tarım ve hayvancılık uygulamalarında birçok ürün üzerinde kullanılır hale gelmiştir. GDO en çok mısır, pamuk, kolza ve soya yetiştiriciliğinde yabani otların önüne geçilmek maksadıyla kullanılmaktadır. Ayrıca bitkilerin zararlılardan korunması ve hastalıklara dayanıklılıklarının arttırılması amacıyla patates, çeltik, mısır, domates, pamuk ve buğday gibi birçok tarımsal ürün üzerinde de kullanılmaktadır. Hayvanlar üzerindeki GDO uygulamaları hayvansal ürünlerin verim ve kalitesini arttırmakla birlikte birçok hastalığın tedavisinde ve hayvandan insana doku nakillerinin yapılabilmesinde kullanılmaktadır. GDO’lu ürünler, ürün verimi ve besin kalitesinin arttırılması, meyve ve sebzelerin raf ömürlerinin uzatılması ve insan hastalıklarının tedavisinde ve organ nakil çalışmaları başta olmak üzere birçok faydalı yan dikkate alınarak, bilinçli üreticiler tarafından gerçekleştirilmelidir. Aksi durumda GDO’lu ürünlerin yetiştirilmesi bilinçsizce yapılırsa eğer; başta insan olmak üzere tüm canlıların barındığı doğa ve çevrenin olumsuz etkilere maruz kalması kaçınılmazdır. Gen aktarım teknolojisiyle organizmaya yerleştirilen yeni genin özellikleri insanlar üzerinde alerjik reaksiyonlar ve toksik etkiler yaratabilir. Doğa ve bitki florası açısından bakıldığında ise genetiği değiştirilmiş bitki türleri ile rekabete giremeyen doğal bitki türlerinin hızla kaybolması, genetik çeşitliliğin yanı sıra biyolojik çeşitlilik içinde tehdit unsuru oluşturabilir.

Sadece verilen metinden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

• A) GDO’lu ürünler sadece mısır, pamuk, patates, domates, buğday, çeltik, kolza ve soya bitkilerin yetiştirilmesinde kullanılır.

• B) Genetiği değiştirilmiş bitki türleri doğal bitki türlerinin neslinin tükenmesine neden olabilir.

• C) Gen aktarımı yöntemiyle organizmanın kazandığı yeni genlerin insanlar üzerinde zararlı etkisi yoktur.

• D) Bilinçli üreticiler sayesinde GDO’lu ürünlerin hiçbir olumsuz ve yan etkisi meydana gelmemektedir.

Periyodik sistemde oluşan yatay sıralara periyot, düşey sütunlara ise grup denir.

Bilim insanları elementleri periyodik cetvele yerleştirirken artan proton sayılarına göre sıralamıştır. Ayrıca proton sayılarından yararlanarak periyodik sistemdeki yerini tespit edebilecek bir yöntem oluşturmuşlardır. Bu yönteme göre:

1. kural: Atomun çevresindeki katman sayısı periyot numarasını, son yörüngedeki elektron sayısı ise grup numarasını vermektedir.

2. kural: Atomun periyot sayısı arttıkça, hacmi de artmaktadır.

X ve T aynı grupta ve periyodik tablonun en sağında yer almaktadır.

Y periyodik tablonun en solunda yer almaktadır.

Z ve T aynı periyotta yer almaktadır.

T periyodik tablonun en alt en sağ kısmında yer almaktadır.

Buna göre, verilen elementlerin hacimleri arasındaki ilişki aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru sıralanmıştır?

• A) X > Y > Z > T

• B) Z = T > Y > X

• C) X > Y > Z = T

• D) X = T > Z > Y

Almanya’nın Magdeburg kentinin belediye başkanı Ottovon Guericke 1654 yılında kalın metalden içi boş kulplu iki yarım küre yaptırır. Bu yarım küreleri üst üste hava sızdırmayacak şekilde üst üste kapatır. Kendi icat ettiği hava boşaltma pompası ile kürelerin içindeki havayı boşaltır. Kürenin iki ucundaki atlar zıt yönde çekmelerine rağmen küreler birbirinden ayrılmaz. Ottovon Guericke hava pompasını açarak kürenin içine hava pompalayınca yarım küreler birbirinden ayrılır.

Yukarıdaki parçayı okuyan bir öğrenci aşağıdaki yorumlardan hangisini yapamaz? 

• A) Yarım kürelerin birbirinden ayrılmasını güçleştiren kuvvet kürenin dışından etki eden açık hava basıncıdır.

• B) Kürenin içine hava pompalandığında oluşan gaz basıncı kürelerin ayrılmasına sebep olmuştur.

• C) Kürelerin içindeki hava boşaltılmazsa iç ve dış basınç eşitlenerek küreler kendiliğinden ayrılır.

• D) Ottovon Guericke bu deney ile açık hava basıncının hangi faktörlere bağlı olduğu incelemek istemiştir.   

Bir canlı popülâsyonunda eğer büyük ve küçük bireyler ortama uygun, fakat ortalama büyüklükteki bireyler ortamla uyumsuz ise ayırıcı doğal seçilim gerçekleşmektedir. Ayırıcı doğal seçilimde, türün birbirinin zıddı iki uç özelliği seçilmekte, ortalama özellik ise ayıklanmaktadır. Örneğin bir bitki için, çok uzun boylular yüksek uçucu hayvanlar tarafından, alçak boylular ise yere yakın yaşayan hayvanlar tarafından tozlaştırılabilecektir. Ancak ortalama boya sahip olanların seviyesinde yaşayan bir hayvan bulunmuyorsa, tozlaşmaları zorlaşacak ve üreyemeyeceklerdir. Bu durumda, iki uçta olan bireyler avantajlı konuma geçecek ve sayılarını arttıracaklardır.

Verilen bilgi ve örnekten yola çıkarak ayırıcı doğal seçilim ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?

• A) Bir canlı popülasyonun da ortalama özellikteki canlıların hayatta kalması ayırıcı doğal seçilimdir.

• B) Zürafa popülasyonun da kısa boylu zürafaların neslinin tükenip uzun boylu zürafaların neslini devam ettirmesi ayırıcı doğal seçilimin sonucudur.

• C) Çok zayıf veya çok kilolu bebeklerin normal kiloda doğan bebeklere göre hayatta kalma oranının düşük olması ayırıcı doğal seçilime örnek olarak verilebilir.

• D) Küçük ve büyük gagalı ispinoz kuşları kolayca besin bulabilirken, orta büyüklükteki gaga yapısına sahip olan ispinoz kuşlarının kolay besin bulamadığı için ölüm oranları yüksektir.

• A

• B

• C

• D

• A

• B

• C

• D

• A

• B

• C

• D

• A

• B

• C

• D