10. sınıf felsefe (2. ünite sonu)

Felsefede ileri sürülen bir görüş ya da sav için bir dayanak göstermek gerekir.

Buna göre felsefeyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

• Varlığı bütün olarak ele alır.

• Eleştirici ve sorgulayıcıdır.

• Cevaplardan çok sorular önemlidir

• Temellendirmeye dayalı bir düşüncedir.

• Çağın koşullarından etkilenir.

Doğruluk nedir? Bu soruyu kendi aklınıza dayanarak; “yanlış olmayan” şeklinde cevaplayabilirsiniz. Peki yanlış nedir? diye sorulsa: aynı akıl, “Yanlış, gerçeklikle uyuşmayandır.” şeklinde felsefi bir cevap verebilir. Bir septik “gerçeği” ulaşılabilen bir şey olarak görmediğinden, doğruluğu tartışmayı dahi kendi aklına aykırı bulacaktır. Klasik bilim anlayışı ise bu soruya olgusal bir perspektifle yaklaşarak; nesnelerin gerçekliğinin denetlenebilirliği üzerinden cevap üretecektir.

Parçadan doğrulukla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

• Doğru bilgi mümkün değildir.

• Doğru bilginin kaynağı akıldır.

• Doğru bilginin kaynağı hakkında farklı görüşler ortaya çıkmıştır.

• Doğruluk ile ilgili ortak bir uzlaşı söz konusu değildir.

• Doğruluk bireye ve topluma göre değişmemelidir.

“Dünya yuvarlaktır.” önermesi “Dünya” diye adlandırdığımız gezegenin yuvarlak olması halinde doğru, olmaması halinde ise yanlış değeri almaktadır. Buna karşılık “Dünya” kendi başına ne doğrudur ne yanlıştır; fakat o gerçek bir varlıktır.

Buna göre doğruluk ve gerçeklik ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

• Doğruluk bir değerdir.

• Gerçeklik bir tür var olma durumudur.

• Doğruluk düşünceden bağımsızdır.

• Gerçeklik, insan algısından bağımsızdır.

• Doğruluk, bilginin nesnesine uygunluğudur.

Doğruluk bilginin nesnesine uygunluğudur. Nesne soyut yada somut olabilir. Bilgi nesnesine uygunsa doğru, değilse yanlıştır. Gerçeklik ise bir tür var olma - olmama durumudur. “Kar beyazdır.” önermesinin doğruluğu, yağan karın gerçekte beyaz olup olmadığına bakmaktan geçer.

Bu parçaya göre doğruluğu gerçeklikten ayıran temel fark aşağıdakilerden hangisidir?

• Farklı kaynaklardan edinilmesi

• Yöntemli olarak edinilmiş olması

• Dış dünyada gözlenebilir olması

• Bilginin nesnesiyle örtüşmesi

• Nesnel ve denetlenebilir olması

Bilgi felsefesinin temel konularından olan doğruluk ve gerçeklik ilişkisi hakkında filozoflar, bazı doğruluk ölçütleri geliştirmişlerdir. Bu ölçütlerden en önemlisi olan tutarlılık, bize sağlam bir zeminde hareket etme fırsatı vermekle birlikte süreç boyunca, artık güvenlik sigortamız olacaktır.

Parçadan çıkarılacak sonuç aşağıdakilerden hangisidir?

• Tutarlılık bilginin can yeleğidir.

• Gerçeklik, özneden bağımsızdır.

• Doğrunun ölçütü dış dünyada işe yaramasıdır.

• Felsefede doğru bilgiye ulaşmak imkânsızdır.

• Bilginin sınırı dış dünyadaki gerçeklikten ibarettir.

Tümevarım, tek tek olayları gözlemleyerek yargılara ulaşmaktır. Tümevarımın yaşadığımız dünya hakkında oldukça güvenilir bilgiler sağladığı düşüncesi, bize her zaman yol gösterici olmuştur.

Buna göre tümevarım hakkında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

• Mantıksal doğrulara ulaşır.

• Mutlak olarak kanıtlanmış bilgiler verir.

• Geçmişe yönelik açıklamalardan oluşur.

• Özelden genele varmaktır.

• Genel prensiplere dayanarak gözlemleri açıklar.

Herakleitos “Gerçeği söz haline getirmeden, başka deyişle dile dökmeden önce insanlar anlamadılar.” demiştir.

Düşünürün bu sözle anlatmak istediği aşağıdakilerden hangisidir?

• İnsan konuştuğu için düşünür.

• Düşünce varlığını dil ile gerçekleştirir.

• Gerçeklik düşünülemez, yalnız sözle ifade edilir.

• Düşünme ve konuşma eylemleri birbirinden farklı şeylerdir.

• Gerçeklik genel ve soyut olduğu için anlatmak güçtür.

Soru 8: 29883

Sokrates’in Menon diyaloğundaki ünlü çıkarımı şöyledir:

I.öncül: Kötü biri, zarar vermeye eğilimlidir.

II. öncül: Hiç kimse isteyerek başkalarını zarar vermeye eğilimli kılmaz.

Sonuç: Hiç kimse, birini isteyerek kötü insan haline dönüştürmez.

Bu çıkarımdan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

• Kötülük, zarar vermeye eğilimlidir.

• Kimse isteyerek yanlış yapmaz.

• Bir kişi diğerine farkına varmadan zarar verebilir

• Hiç kimse kötü değildir.

• Kötülük bilgi eksikliğinden kaynaklanır.

Aşağıdakilerden hangisi dilin işlevlerinden biri değildir?

• Yazma

• İletişimi kolaylaştırma

• Sembolleştirme

• Düşünme

• Sosyalleşme

Dil, bir toplumdaki en kapsamlı uzlaşımdır. Her insan, uzlaşılmış böylesi bir yapının içine doğar. Dil, öğrenilen bir yapıdır. Dil sayesinde sorular ve cevaplar üretilir. Kişinin kendini ve başkalarını anlayabilmesi, dilin doğru kullanılmasına bağlıdır. Dil, öğrenilen bir şey ise düşünme, neden öğrenilen bir durum olmasın ki?

Bu parçadan çıkarılabilecek temel anlam aşağıdakilerden hangisidir?

• Dil, düşünmeyi yavaşlatır.

• Düşünmek dili aşamaz.

• Dil ve düşünme bir arada ele alınmalıdır.

• Dile gelmeyen düşünceler boştur.

• Farklı diller farklı düşünmelerin sonucudur.