1. Düzgünlük cəhətdən nitq neçə formada olur?

• 3

• 2

• 1

• 4

• 5

2. Dilin təmizliyini qoruyub saxlamaq üçün nələrə əməl etmək lazımdır? Səhv cavabı göstərin:

• Nitqdə məhəlli dialektlərə, yerli şivələrə məxsus danışıq tərzinə yol verilməməlidir.

• Əcnəbi sözlər lüzumsuz işlədilməməlidir.

• Tüfeyli sözlərlə bağlı qüsurlar aradan qaldırılmamalıdır.

• Jarqon sözlərin və ifadələrin işlədilməsi məqbul sayılmamalıdır.

• Mədəni danışıqda söyüş və qarğışlara, ədəbsiz, təhqiramiz, qeyri-etik sözlərə və ifadələrə yer verilməməlidir.

3. Sadə nitq ........ uzaq olmalıdır. Biri səhvdir:

• yalançı pafosdan

• hər cür sünilikdən

• aydın və anlaşıqlı fikirlərdən

• qondarma ifadələrdən

• təmtəraqdan

4. Akademik kommunikasiya prosesində nitqin düzgünlüyü barədə verilmiş fikirlərdən biri səhvdir:

• Düzgün nitq qarşılıqlı anlaşmanın açarıdır.

• Nitqin bu keyfiyyəti olmasa, nitq ünsiyyətinin dəqiqlik, məntiqlilik, uyarlıq kimi kommunikativ keyfiyyətləri pozular.

• Düzgün nitq heç vaxt ədəbi dil normaları çərçivəsində fəaliyyət göstərmir.

• Düzgünlük kommunikativ keyfiyyətdir.

• Onun komponentlərinə təkrarlanma, yerləşdirilmə, birləşdirilmə və dəyişdirilmə daxildir.

5. Nitqin zənginliyi nədir? Cavablardan biri yanlışdır:

• Nitqin zənginliyi dil və nitq əlaqəsi əsasında meydana gəlir.

• Nitqin zənginliyi bütün üslublar üçün səciyyəvidir.

• Bədii və publisistik üslublarda nitq zəif, elmi üslubda isə zəngindir.

• Nitqin zənginliyi üçün başlıca meyar danışanın (yazanın) geniş söz ehtiyatına malik olmasıdır.

• Nitqdə müxtəlif və təkrarlanmayan dil vahidlərinin işlədilməsi nitqi zənginləş-dirir.

6. Nitqin aydınlığı nədir? Səhv cavabı göstərin:

• Nitqin aydınlığı tələffüzlə sıx bağlıdır.

• Aydınlıq dinləyici və oxucunun nitqi asanlıqla anlaması, başa düşməsidir.

• Nitqin aydınlığı üçün əsas amil danışanın (eləcə də oxuyanın və yazanın) nitq obyekti haqqında mükəmməl məlumata malik olmasıdır.

• Nitqin aydınlığını yaradan amillərdən biri də diksiyadır.

• Nitqin aydınlığı nitqdə dialektizm və varvarizmlərdən istifadə edilməsidir.

7. Fikirlərdən biri nitqin ifadəliliyinə aid deyil:

• Nitqinifadəliliyi ünsiyyət mühiti, dilin struktur sahələri və üslub sistemi ilə şərtlənir.

• İfadəli nitq təfəkkürlə, dili yaxşı bilməklə və onun ifadəlilik imkanlarını qiy-mətmətləndirməklə əlaqədardır.

• Nitq düzgün, dəqiq, təmiz, məntiqi olmaqla yanaşı, dərin mənalı, təsirli və ifadəli olmalıdır.

• İfadəli nitq üçün bacarıq və vərdiş əsas şərt deyil.

• İfadəlilik keyfiyyətinin əmələ gəlməsində dilin bütün sistemləri ─ fonetika, leksika, semantika, qrammatika, intonasiya, üslubiyyat iştirak edir.

8. Biri nitqin məntiqliliyi ilə əlaqədar deyil:

• Məntiqlilik nitqin ən mühüm keyfiyyətidir.

• Obyektiv gerçəkliyi doğru, dürüst əks etdirən hökm, fikir məntiqə əsaslandığı üçün “məntiqi nitq” adlanır.

• Kommunikativlik keyfiyyəti kimi məntiqlilik dəqiqliklə əlaqədar deyil.

• Dəqiqlik kimi, məntiqlilik nitqin əlverişliliyi, hərəkiliyi və uyğunluğu kimi keyfiyyətlərin formalaşması bazasıdır.

• Məntiqliliyin iki qanunauyğun şərti var: dilxarici və dildaxili.

9. Ahəngdarlığı təmin edən xüsusiyyətlərdən biri yanlış göstərilmişdir:

• Açıq hecaların yüksək intonasiya ilə tələffüzü nitqin ahəngdarlığına, uyğunluğuna, axıcı olmasına təsir göstərir.

• Azərbaycan sözlərində saitlər, sonor və cingiltili samitlər işlənmə tezliyinə və kəmiyyətinə görə fərqlənir.

• Ahəng qanununun nitqin uyarlığında rolu böyükdür.

• Cümlədə eyniköklü üzvlərin ardıcıl sıralanması nitqin ahəngdarlığına imkan yaradır.

• Nitqin ahəngdarlığı deyiləndə, onun qeyri-səlisliyi nəzərdə tutulur.

10. Nitqin yığcamlılığı dedikdə, nə nəzərdə tutulur? Yanlış cavabı göstərin:

• Yığcam nitq dedikdə, fikrin qısa və aydın, lakonik şəkildə ifadə olunması nəzərdə tutulur.

• Yığcamlıq fikrin ən zəruri sözlərlə, söz birləşmələri və cümlələrlə ifadə olunmasıdır.

• Yığcam nitq uzunçuluğa qarşı qoyulan bir anlayışdır.

• Fikri əhatə etməklə qısa danışmaq bacarığı istedad əlaməti deyil.

• Yığcam nitq danışandan dərin bilik, həssas düşüncə, zəngin lüğət ehtiyatı tələb edir.