11-kl 29-§. BIOSFERADA ZAT HÁM ENERGIYANÍŃ DÁWIRLIK AYLANÍSI

Biosferadaǵızat hám energinıń aylanısı biosferanıń qaysi quram bólekleri tınımsız dáwirlik aylanıs procesi bolıp esaplanad

• ósimlikler, haywanlar, mikroorganizmlerdiń

• taw jınısları, tábiyǵıy suwlar, gazler, topıraq.

• taw jınısları, tábiyǵıy suwlar, gazler, topıraq, ósimlikler, haywanlar, mikroorganizmlerdiń

• tábiyǵıy suwlar, topıraq, ósimlikler, haywanlar, mikroorganizmlerdiń

Geologiyalıq dáwirlik aylanıs degen ne?

• Jer planetası kóleminde quyash energiyası esabına

  júz beretuǵın biologiyalıq áhmiyetli elementlerdiń bir buwınnan ekinshisine

  ótiwi

• Geologiyalıq

  aylanısı abiotikalıq faktorlar tásirinde ámelge asırılatuǵın zatlar migraciyası

  esaplanadi

• quyash nurı, atmosfera, jawıngershilik tásirinde taw jınıslar jemiriledi, samal tásirinde unıraydı hám dúńya okeanınaaǵızıp ketiledi

• okeanlardıń túbinde jıynalǵan

  taw jınısları qurǵaqlıqtıń betine kóterilse, kontinentlerdiń betinde toplanıp

  barǵan taw jınısları bolsa suw astında qaliwi

Biologiyalıq dáwirlik aylanısta qatnasıwshı biogen elementler

qanday toparlarga ajıratılad

• Biologiyaliq ham ximiyaliq

• makroelementler hám mikroelementlerge

• Biologiyaliq

• Mikroelementlerge

Zatlardıń geologiyalıq dáwirlik aylanısı biologiyalıq dáwirlik aylanıstan

qananday qásiyetleri menen parıqlanadı:

• geologiyalıq ham biologiyaliq dáwirlik aylanıstıń

  háreketlendiriwshi tiykarǵı kúshi suwdıń okeanlar hám qurǵaqlıq ortasında

  toqtawsız aylanıp turıwı

• geologiyaliq ham biologiyalıq dáwirlik aylanıstı háreketlendiriwshi kúshi tiri organizmlerdiń azıqlanıwındaǵı ayırmashılıqla

• geologiyalıq dáwirlik aylanıstıń

  suwdıń okeanlar hám qurǵaqlıq ortasında

  toqtawsız aylanıp turıwı,biologiyalıq dáwirlik aylanıstı organizmlerdiń azıqlanıwındaǵı ayırmashılıqlari

• biologiyalıq dáwirlik aylanıstı háreketlendiriwshi kúshi tiri organizmlerdiń azıqlanıwındaǵı ayırmashılıqlari menen

Geologiyalıq dáwirlik aylanıstıń dawam etiwi qansha waqitti quraydi?

• bir neshe jıl, bir neshe on hám

  júz jıllardı qurayd

• on mıń hám

  júz mıń jıllardı quras

• Bir neshe asirlerdi

• Bir neshe eralardi

Biologiyalıq dáwirlik aylanıstı támiyinlewshi biogenelementlerdiń dáwirlik aylanıs qisqa cikl bolip qansha jıllardı quraydi?

• bir neshe jıl, bir neshe on hám

  júz jıllardı qurayd

• on mıń hám

  júz mıń jıllardı quras

• Bir neshe asirlerdi

• Bir neshe eralardi

Biologiyalıq dáwirlik aylanıstıń áhmiyeti,

avtotrof organizmler tárepinen ....

• Biologiyalıq dáwirlik aylanıstıń áhmiyeti,

  avtotrof organizmler tárepinen ....

• organikalıq birikpelerdiń azıq shınjırındaǵı konsumentler qatnasında ózlestiriliwi

• reducentler tárepinen bolsa

  qaytadan anorganikalıq zatlarǵa tarqalıwi

• biologiyalıq dáwirlik aylanısta qatnasıwı onıń quramınan shıǵıp, geologiyalıq dáwirlik aylanısqa qosılıw

43-súwret. Elementlerdiń qanday dáwirlik aylanısi suwretlengen?

• Elementlerdiń biologiyalıq dáwirlik aylanısi

• Elementlerdiń ximiyalıq dáwirlik aylanısi

• Elementlerdiń geologiyalıq dáwirlik aylanısi

• Elementlerdiń biogeoximiyalıq dáwirlik aylanısi

Jasıl ósimlikler sırtqı ortalıqtan karbonat angidrid, suw, mineral duzlardı

ózlestirip, quyash nurı tásiri hám xlorofill qatnasında geterotrof organizmler

ushın zárúr bolǵan birlemshi ónim –.....

• Kislorod, korbanat

• anoorganikalıq birikpelerdi sintezleydi

• organikalıq birikpelerdi sintezleydi

• uglevod sintezleydi

Ósimlik hám haywanlar tirishiligi tamam bolǵan soń, nabıt boladı hám

organikalıq qaldıqlar... payda qıladi

• konsument

• geterotrof

• avtotrof

• detrit