tanzimat, ıslahat, fikir akımları

Azınlık isyanları devam ederken XIX. Yüzyılın ortalarına doğru Osmanlı Devleti’nde aydın bir grup kendini göstermeye başladı. Fransız İhtilali ile dünyada yayılmaya başlayan hürriyet, eşitlik, adalet gibi fikirlerden etkilenen ve Jön Türkler olarak bilinen bu grup, azınlık isyanlarını önlemek için farklı bir fikir ortaya koydu. Jön Türklere göre azınlıkların isyan etmesinin temel nedeni, padişahın ülkeyi tek başına yönetmesiydi. Onlara göre azınlık isyanlarının önlenebilmesi için Avrupa’da olduğu gibi bir anayasa hazırlanmalı, meclis açılmalı, bu mecliste azınlıklara da temsil hakkı verilmeli ve padişah ülkeyi bu meclisle birlikte yönetmeliydi.

Parçada geçen “mecliste azınlıklara da temsil hakkı verilmeli ve padişah ülkeyi bu meclisle birlikte yönetmeliydi.” ifadesi azınlık isyanlarının önüne geçilebilmesi için hangi alanda bir önlem alınmasını gerekli görmektedir?

• Ekonomik

• Siyasi

• Askeri

• Kültürel

Osmanlı Devleti’nde dağılma hâlindeki toplulukları birtakım yeniliklerle bir arada tutmak için “………………………………………….” ilan edildi (3 Kasım 1839). Bütün ülke halkı için ilan edilen bu gelişme eşit haklar, mal ve can güvenliği sağlama amacına yönelikti. Fermanda, daha iyi bir yönetim için yeni yasaların çıkarılacağı, vergi ve askerlik işlerinin düzene konacağı, yargılamanın yasalara uygun, açık ve adil olacağı belirtiliyordu.

Yukarıdaki bilgilerde boş bırakılan bölüme yazılması gereken gelişmenin adı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

• Kanun-i Esasi

• Islahat Fermanı

• Tanzimat Fermanı

• Birinci Meşrutiyet

Osmanlı’da yaşayan halkın tamamı din, dil, ırk ve etnik yapısı dikkate alınmadan aynı haklara sahip olacaktı. Böylece toplumda eşitlik sağlanacak ve farklı milletlerden oluşan Osmanlı Devleti dağılmaktan kurtulacaktı. Osmanlı Devleti’ni içinde bulunduğu zor durumdan kurtarmak isteyen bazı devlet adamları birbirinden farklı birtakım düşünce akımları ortaya atmışlardır.

Yukarı bahsi geçen fikir akımı aşağıdakilerden hangisidir?

• Batıcılık

• Osmanlıcılık

• İslamcılık

• Türkçülük

Islahat Fermanı ile Müslüman olmayanlara bütün devlet memurluklarına atanabilme ve yerel meclislere girebilme hakları tanındı. Müslüman olmayanların ibadet yeri ve okul açabilmeleri, inancı ve mezhebi yüzünden aşağılanmamaları, din değiştirmeye zorlanmamaları, bütün okullara ve ordu hizmete girebilmeleri, vergide Müslümanlarla eşit haklar Ferman’la güvence altına alındı.

Yukarıdaki bilgilere bakılarak Islahat Fermanı ile gayrimüslimlerin;

I. Siyasi

II. Eğitim

III. Askeri

IV. Ekonomik

alanların hangilerinde kazanım elde ettikleri ifade edilebilir?

• I, II ve III

• I, II ve IV

• II, III ve IV

• I, II, III ve IV

Azınlıkları devlete bağlamak ve onların bağımsızlık isteklerini yatıştırmak amacıyla yürütülen politikalar, bütün ülke halkını eşit vatandaş sayan Kanun-u Esasi’nin ilanı ile sonuçlandı. Devlet, artık padişahın kişisel isteklerine göre değil anayasadaki kurallara göre yönetilecektir. Anayasada kişiler arası eşitlik, mal ve konut dokunulmazlığı, eğitim hakkı, vicdan hürriyeti, basın hürriyeti ve mahkemelerin bağımsızlığı gibi kişi hak ve hürriyetlerine yer verilmiştir.

Bu bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

• Osmanlı Devleti’nde anayasal düzene geçilmiştir.

• Monarşik yönetim halkın denetimi altına alınmıştır.

• Anayasa içinde birden fazla konu hakkında düzenleme yapılmıştır.

• Azınlıkları devlete bağlı tutmak için yapılan çalışmalar başarılı olmuştur.

Fransız İhtilali’nin yaydığı hürriyet, eşitlik ve adalet gibi kavramlar Osmanlı’da demokrasinin gelişimine katkı sağlamış yine Fransız İhtilali ile her millet kendi devletini kurmalıdır fikrine dayalı olan milliyetçilik akımı Balkanlarda milliyetçilik isyanları başlatmıştır. Balkanlardaki isyanları engellemek için Osmanlı aydınları çeşitli fikir akımlarını öne sürmüşlerdir.

Metinde verilen bilgiler incelendiğinde aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

• Fikir akımları Balkanlardaki isyanları engellemeyi başarmıştır.

• Fransız İhtilali Osmanlıyı olumlu ve olumsuz etkilemiştir.

• Balkanlardaki Osmanlı toprak bütünlüğü bozulmaya çalışılmıştır.

• Milliyetçilik akımı Balkan ulusları üzerinde etkili olmuştur.

I. Meşrutiyetin ilan edilmesi sonucu açılan Mecliste, 69 Müslüman milletvekiline karşılık 46 gayrimüslim milletvekili vardı. Ancak ülke yönetimine dâhil edilmelerine rağmen azınlıklar isyan etmekten vazgeçmediler. O yıllarda yaşanan Osmanlı-Rus Savaşı’nı (93 Harbi) fırsat bilen Meclisteki azınlık milletvekilleri yıkıcı faaliyetlerini artırdılar. Bu durum üzerine Padişah II. Abdülhamit, Anayasa’nın kendisine verdiği yetkiyi kullanarak Meclisi kapattı.

Buna göre II. Abdülhamit’in Mebusan Meclisini kapatması Osmanlı Devleti’nde;

I. Milli egemenlik

II. Ülke bütünlüğü

III. Demokrasi

IV. Ekonomi

gibi kavramların hangilerindeki gelişimin olumsuz etkileneceğini göstermektedir?

• I ve II

• I ve III

• II ve III

• II ve IV

Tarihte yaşanan olaylarda olduğu gibi Osmanlı Devleti’ni ilgilendiren birçok gelişme arasında neden sonuç ilişkisi vardır.

Aşağıda verilen ve Osmanlı Devleti’ni de etkileyen gelişmelerden hangileri arasında neden-sonuç ilişkisi kurmak doğru değildir?

• Osmanlı Devleti’nin çok uluslu yapıya sahip olması – Osmanlı topraklarında milliyetçilik akımlarının etkisi ile azınlık isyanlarının yaşanması

• 1876 tarihinde Kanun-i Esasi’nin ilan edilmesi – Osmanlı Devleti’ndeki ülke yönetiminde halkın tek başına söz sahibi olması

• Sanayi İnkılabı sonucunda Osmanlı ülkesine Avrupa’da bol ve ucuz malların giriş yapması – Avrupa ile rekabet edemeyen ve malını satamayan yerli esnafın üretimini durdurması

• Osmanlı Devleti’nin Sanayi İnkılabı ve onun sonuçlarına ayak uyduramaması - Düyun-u Umumiye Teşkilatının kurulması

Haritaya bakılarak Osmanlı Devleti hakkında hangi seçenekteki çıkarımın yapılması doğru olmaz?

• Devletin Afrika’daki ve Balkanlardaki varlığı devam etmektedir.

• Orta Doğudaki Osmanlı hâkimiyeti son bulmamıştır.

• Mısır, Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğüne zarar vermektedir.

• Karadeniz kıyılarında toprağı bulunmamaktadır.

Aşağıda Osmanlı Devleti’nin dağılmasını engellemek amacıyla ortaya atılan fikir akımları verilmiştir.

I. Avrupa’nın yeniliklerini uygulayarak devleti kurtarmayı amaçlamışlardır.

II. Sınırları içindeki tüm azınlıkları Osmanlı vatandaşı sayarak dağılmayı engellemek istemişlerdir.

III. Osmanlı sınırlarında yaşayan Müslümanları halifenin liderliğinde birleştirmeyi hedeflemişlerdir.

IV. Dünyadaki bütün Türkleri bir çatı altında toplamayı düşünmüşlerdir.

Bu akımlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?

• I. Batıcılık

  II. Türkçülük

  III. Osmanlıcılık

  IV. İslamcılık

• I. İslamcılık

  II. Batıcılık

  III. Türkçülük

  IV. Osmanlıcılık

• I. Batıcılık

  II. Osmanlıcılık

  III. İslamcılık

  IV. Türkçülük

• I. Osmanlıcılık

  II. İslamcılık

  III. Batıcılık

  IV. Türkçülük