Firmalar, bazarlar və rəqabət - M-14

Şaquli məhdudiyyətlər nədir?

• şaquli əlaqələrdə olan firmalar arasındakı uzunmüddətli sazişlərdə olan tənzimləyici şərtlərdir

• şaquli əlaqələrdə olan firmaların birləşməsi şərtləridir

• şaquli nteqrasiya etmiş firmalar arasındakı uzunmüddətli sazişlərdə olan tənzimləyici şərtlərdir

• müstəqil firmalar arasındakı qısamüddətli sazişlərdə olan tənzimləyici şərtlərdir

• məhsulun satıcısı ilə onun son istehlakçısı arasında olan alqı-satqı müqaviləsinin şərtləridir

Firmaların şaquli ayrılması halında inhisar qiyməti ilə bağlı qərarlar belə xarakter daşıyır:

• ikiqat marjinallaşma problemi

• ikiqat qiymətqoyma problemi

• ikiqat qərarvermə problemi

• şaquli inteqrasiya problemi

• qiymətin artması problemi

İkiqat marjinallaşma probleminin həlli üçün bu sistemdən istifadə olunur:

• ikidərəcəli tarif

• qoşa tarif

• limitləyici tarif

• ikiqat qərarvermə

• marjinallaşmadan imtina

İkidərəcəli tarifdə franşiza ödənişi (f):

• fiksə edilmiş (sabit təyin edilmiş) ödəniş məbləgidir

• pərakəndəsatış firmasının gəlirindən faizlə hesablanan ödəniş məbləğidir

• satışın həcminə görə müəyyən edilən ödəniş məbləğidir

• məhsulun xərcləri əsasında hesablanan ödəniş məbləğidir

• minimum əmək haqqına görə faizlə hesablanan ödəniş məbləğidir

Şaquli inteqrasiya zamanı:

• dəyər yaradılması zənciri prosesinin ardıcıl həlqələrini həyata keçirən firmaların birləşməsi baş verir

• dəyər yaradılması zənciri prosesinin ardıcıl həlqələrini həyata keçirən firmaların ayrılması baş verir

• dəyər yaradılması zənciri prosesinin ardıcıllığına daxil olmayan firmaların birləşməsi baş verir

• istehsal firması hazır məhsulun satışını həyata keçirən çox sayda müstəqil firmalarla əlaqələr qurur

• istehsalçı firma məhsul istehsalı üçün lazım olan resursların (xammal və materiallar, komplektləşdirici hissələr və s.) tədarükçülərinə alternativlər axtarır

Şaquli əlaqələr dedikdə nə başa düşülür?

• "tədarük-istehsal-satış" zənciri ardıcıllığı üzrə fəaliyyət göstərən müstəqil firmalar arasındakı saziş əsaslı münasibətlər

• "tədarük-istehsal-satış" zənciri ardıcıllığı üzrə fəaliyyətlərə daxil olmayan iki firma arasındakı saziş əsaslı münasibətlər

• son hazır məhsulun istehsalı üzrə dəyər yaradılması zəncirinin bütün yaxud müəyyən həlqələrində olan müəssisələrin istehsal və təşkilati baxımdan birləşməsi və ya qovuşması

• son hazır məhsulun istehsalı üzrə dəyər yaradılması zəncirinin bütün yaxud müəyyən həlqələrində olan firmaların müstəqil fəaliyyətləri

• son hazır məhsulun istehsalı üzrə dəyər yaradılması zəncirinin ayrı-ayrı həlqələrində fəaliyyət göstərən firmaların müstəqilləşməsi prosesi

Şaquli inteqrasiya dedikdə:

• son hazır məhsulun istehsalı üzrə dəyər yaradılması zəncirinin bütün yaxud müəyyən həlqələrində olan müəssisələrin istehsal və təşkilati baxımdan birləşməsi və ya qovuşması

• dəyər yaradılması zənciri ardıcıllığı üzrə fəaliyyət göstərən iki firma arasındakı saziş əsaslı münasibətlər başa düşülür

• dəyər yaradılması zənciri ardıcıllığı üzrə fəaliyyətlərə daxil olmayan iki firma arasındakı saziş əsaslı münasibətlər başa düşülür

• dəyər yaradılması zəncirinin bütün həlqələrində olan müəssisələrin fəaliyyətlərini öz aralarında razılaşdırılması başa düşülür

• son hazır məhsulun istehsalı üzrə dəyər yaradılması zəncirinin ayrı-ayrı həlqələrində fəaliyyət göstərən firmaların müstəqilləşməsi prosesi başa düşülür

İkiqat marjinallaşma problemi nədir?

• firmaların şaquli ayrılması halında istehsalçı firmanın marjinal (son hədd) xərclərinin ikiqat artması problemidir

• firmaların şaquli inteqrasiyası halında məhsulun istehsal və satış satış xərclərinin iki dəfə artmasıdır

• firmaların şaquli ayrılması halında məhsulun satış qiymətinin iki dəfə artmasıdır

• firmaların şaquli inteqrasiyası (birləşməsi) halında inhisar qiyməti ilə bağlı qərarın iki dəfə qəbul edilməsidir

• firmaların şaquli ayrılması halında inhisar qiyməti ilə bağlı qərarın iki dəfə qəbul edilməsidir

İkidərəcəli tarif (f, w) bu elementlərdən ibarətdir:

• inhisar qiyməti və əlavə ödəniş

• topdansatış qiyməti və françayzinq ödənişi

• pərakəndəsatış qiyməti və françayzinq ödənişi

• pərakəndəsatış qiyməti və franşiza ödənişi

• topdansatış qiyməti və franşiza ödənişi

Bunlardan hanı şaquli məhdudiyyətlərə aid deyil?

• eksklüziv satış ərazilərinin tətbiqi

• yuxarı səviyyədə olan firma tərəfindən pərakəndəsatış qiymətinin aşağı həddinin təyin edilməsi

• yuxarı səviyyədə olan firma tərəfindən maksimum pərakəndəsatış qiymətinin təyin edilməsi

• franşiza ödənişi

• dövlət tərəfindən məhsulun qiymətinin yuxarı həddinin (tavan qiymətinin) təyin edilməsi