5.Sınıf Türkçe Dersi Ses Bilgisi Tarama testi

''Birden küçük martının kanatları açılmıştı. Artık ilk anlarda olduğu gibi tepesi üstü düşmüyordu. "

Cümlesinde yer alan aşağıdaki kelimelerden hangisi sert ünsüzlerin benzeşmesi kuralına örnektir ?

• Birden

• Anlarda

• Açılmıştı

• Artık

Answer explanation

Ünsüz Sertleşmesi (FıSTıKÇı ŞaHaP) kodlamamızı hatırladın mı ?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü düşmesi vardır ?

• İşleyen demir pas tutmaz

• Omzumun üstüne düştüm.

• Bir elin verdiğini öbür elin duymasın.

• Bugünün işini yarına bırakma.

Answer explanation

İki heceli bazı kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerindeki dar ünlüler düşer.

*omuz-um ---> omzum ˆ_ˆ

Aşağıdakilerin hangisinde büyük sesli uyumuna uymayan bir sözcük vardır ?

• Güller açılmıştı al yanağına

• Gülsen bağlarına baykuşlar konmuş.

• Eğer dost tutarsa bu dünya malı

• Mert yiğitler yalnız yemez malını

Answer explanation

Bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de kalın, ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur.

Bülbülün derdi güllerde
Methin geziyor dillerde
Hasret koydun şu illerde

Şen olasın Halep şehri

Bu dörtlükte aşağıdaki ses olaylarının hangisi yoktur ?

• Ulama

• Ünlü düşmesi

• Ünlü yumuşaması

• Ünlü daralması

Answer explanation

Türkçede geniş ünlülerin dar ünlülere dönüşmesi şeklinde gerçekleşen bir ses olayıdır. a veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki getirildiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü, ı, i, u, veya ü ünlülerinden birine dönüşür.

1. 1. Bu hafta alışverişe siz gidin.

2. 2. Şu yemeklerden de tadınız.

3. 3. Üzerinde yaşadığınız dünyayı sevin.

4. 4. Bir gün çıkıp gel uzak yollardan.

Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinde ünsüz yumuşaması yoktur. ?

• 4

• 3

• 2

• 1

Answer explanation

Süreksiz sert ünsüzlerle biten sözcüklerin, ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında, sözcüklerin sonundaki ç, k, p, t ünsüzlerinin yumuşayarak - sırasıyla- c, g/ğ, b ve d'ye dönüşmesidir.

1. 1. Her sabah erkenden kalkarım.

2. 2. Salonun pencerelerini açtı.

3. 3. Buralarda kış ayları uzun sürer.

4. 4. Müdür herkesi odasına çağırıyor.

Numaralandırılmış cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesine uğrayan bir sözcük vardır ?

• 1

• 2

• 3

• 4

Answer explanation

Ünsüz benzeşmesi ya da ünsüz uyumu, Türkçe dilbilgisindeki ses olaylarından biridir. Bu kurala göre herhangi bir kelimeye eklenen ve ünsüz harfle başlayan yapım ve çekim ekleri kendisinden önceki son harf sert ünsüz ise sert, yumuşak ünsüz ise yumuşak ünsüz harfle başlamak zorundadır.

Aşağıdaki cümlelerin hangilerinde ünsüz türemesine uğrayan bir sözcük vardır? İşaretleyiniz.

Not: Birden fazla doğru cevabımız olabilir.

• Seni tekrar affediyorum.

• Sepetteki yumurtaları götürebilirsin.

• Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklal!

• Uzun zamandır yol alıyoruz, yorulduk.

• İşimizi halletsin diye başkana çıktık.

Answer explanation

Ünsüz türemesi, kelimenin içerisinde bulunan sessiz bir harfin kendisini tekrarlaması, yani iki kere yazılması olarak da ifade edilebilmektedir. Ünlü ile başlayan bir kelimenin ek alması veya ardından yardımcı fiil gelmesi durumunda, kelimede bulunan ünsüz harfin tekrarladığı görülmektedir.

Sıcacık çorba içimi ısıttı.   

Yukadaki altı çizili sözcükte hangi ses olayı vardır?

Answer explanation

Hece düşmesi, kelimelerin çekimlenirken veya türetilirken seslerinden birinin düşmesine verilen isimdir. Ses düşmesi sonucunda kelimenin anlamı değişmezken yapısı ise değişmektedir. Çünkü bu şekilde kelimede yer alan seslerden birisi düşmektedir.

Aşağıda verilen cümlelerdeki koyu yazılan sözcüklerde ünlü daralması olup olmadığını ilgili alana işaretleyiniz.

Saat üç gibi yemek de yiyelim.

• Ünlü daralması vardır.

• Ünlü daralması yoktur.

Tuz ekmek yediğim kavim kardeşler
Nedir bu feleğin ettiği işler
Gözümden akıttım kan ile yaşlar

Gelin helalleşin ben gider oldum

Bu dörtlükte aşağıdaki ses olaylarından hangisinin örneği yoktur ?

• Ünlü daralması

• Ulama

• Ünsüz yumuşaması

• Ünsüz benzeşmesi