Жумазия

ҒАРЫШТЫ ҚОҚЫСТАН ТАЗАЛАУ МҮМКІН БЕ?

NASA-ның зерттеулері бойынша, қазіргі таңда ғарышта 7700 төнна қоқыс бар және ол жыл өткен сайын көбеюде. Осы мәселені шешу мақсатында NASA ғалымдары Innovative Advanced Concepts бағдарламасын іске қосқан. Бағдарламаның мақсаты - осы салада жұмыс істеп жатқан ғалымдардың жобаларын қаржыландыру.

Осы жоба аясындағы бастамалардың бірі - Brane Craft жобасы. Brane Craft - қағаздың жұқалығындай ғана 85 грамдық күннен қуат алатын құрылғы. Ол ғарышта қалқып жүрген қоқысты орап алып, Жерге дейін жеткізеді де кері қайтады.

Бағдарлама шеңберіндегі тағы бір инновациялық жоба - қоқыс аулайтын тор. Құрылғы жерге жақын ғарыш кеңістігін жұмысын тоқтатқан ғарыш аппараттары, үдемелі блоктар, зымырандардың соңғы сатылары сияқты ірі қоқыстардан тазалауға арналған.

Алайда аталған жобалар ірі ғарыштық қоқыстарды «аулауға» арналғандықтан, ғарыш кеңістігін сан мыңдаған ұсақ бөлшектерден тазалай алмайды. Қазіргі таңда сарапшылар көлемі 10 см-ден үлкен қоқыстардың қозғалысын бақылауға алуда, себебі олардың саны өте көп әрі аса қауіпті.

Жер орбитасындағы осындай ұсақ қалдықтарды желім жағылған арнайы жабыстырғыш беттің көмегімен жинайтын спутникті ғарыш кеңістігіне ұшыруды сингапурлық ғалымдар жоспарлап отыр.

Осындай инновациялық жобаларға қарамастан, ғарышты қоқыстан тазалаудағы басты мәселе - спутникті немесе станцияны жою қомақты қаражатты талап етеді.

Ғалымдар ғарышты тазарту мәселесімен қатар оны жою мәселесін де зерттейді, Ғарыш қоқыстарын жинап, оны жаңа ғарыш станцияларына айналдыру жоспарлануда. Мамандар мұндай жұмыстарды тікелей орбитада жасағысы келеді.

Жақын арада алғашқы робот-құрылысшы ғарышқа ұшырылады деп жоспарлануда Егер бағдарлама сәтті нәтиже беретін болса, ғарыш. қоқысына қатысты жаһандық проблема табыстың көзіне айналуы әбден мүмкін. Ал ғарыш кеңістігі қоқыстан тазаруы ықтимал

1. Қай тазалау құралы жылу энергиясы арқылы іске қосылады?

• А) Brane Craft құрылғысы

• В) қоқыс аулайтын тор

• С) желім жағылған бет

• Д) робот-құрылысшы

2. Қай сөйлемде автордың жеке көзқарасы байқалады?

• А) Құрылғы жерге жақын ғарыш кеңістігін жұмысын тоқтатқан ғарыш аппараттары, үдемелі блоктар, зымырандардың соңғы сатылары сияқты ірі қоқыстардан тазалауға арналған.

• В) Алайда аталған жобалар ірі ғарыштық қоқыстарды «аулауға» арналғандықтан, ғарыш кеңістігін сан мыңдаған ұсақ бөлшектерден тазалай алмайды.

• С) Жер орбитасындағы осындай ұсақ қалдықтарды желім жағылған арнайы жабыстырғыш беттің көмегімен жинайтын спутникті ғарыш кеңістігіне ұшыруды сингапурлық ғалымдар жоспарлап отыр.

• Д) Егер бағдарлама сәтті нәтиже беретін болса, ғарыш. қоқысына қатысты жаһандық проблема табыстың көзіне айналуы әбден мүмкін.

3. Гранттық бағдарлама негізінде жобалар не себепті нәтижесіз болып отыр?

• А) Жер орбитасын айналатын қоқыстың саны өте көп

• В) Ғалымдар ғарышты тазалау мәселесін әлі де зерттеуде

• С) Спутниктерді іске қосу ірі қаржыландыруды талап етеді

• Д) Өнертабыстар көлемді қалдықтарды ғана жинай алады

4.Автор қорытынды бөлімде күшейткңш үстеуді қандай мақсатта қолданған?

• А) болашаққа жоспар құру

• В) болашаққа болжам жасау

• С) оқырманды өзіне сендіру

• Д) құрылғыларды насихаттау

5.Мәтіннің ғылыми-көпшілік стильге тән белгілері қандай?

• А) мәтін тақырыбының мазмұны мен рәсімделуі

• В) мәтінді баяндаушы тараптың айқын болмауы

• С) мәтінде термин сөздердің көптеп қолданылуы

• Д) мәтінде сөйлем құрылымының қатаң сақаталуы

6. Публицистикалық стильге тән экспрессия бар тіркесті көрсетіңіз

• А) ұсақ бөлшек

• В) қомақты қаражат

• С) инновациялық жоба

• Д) сингапурлық ғалымдар

№1 мәтін Театр жай көңіл кетеретін орын емес. Театр - мәдени ошақ. Театрга адам тікелей ақпарат алу үшін келмесі де анық, акларет теледидарда да бар. Адам театрга демалу ушін, жан дуниесін тазарту үшін, рухани тебіреністі сезіну үшін келеді.

Театр - халықты стетикалық адамгершілік пен ізгілікке тәрбиелеудін аса маңызды қуралы. Театр өнері керерменнің езгелерге деген, басқа халықтар өмірі мен қогам тіршілігіне деген ынта-ықыласын арттырумен қатар, достық сезімін де кушейте тусуге әсер етеді. Дуниежузіндегі түрлі халықтардың географиялық-тарихи даму өзгешелігі мен олардың өмір-тұрмысы, әдет-ғұрпы әр алуан театр жуйелерінің туып, қалыптасуына ықпал жасайды. Адамзат тарихымен қоса жасасып келе жатқан театрдың қайнар көзі ежелгі замандағы аңшылық пенаАуыл шаруашылық ойын-сауықтарына, халық мерекелері мен салт-жырларына ұқсайды.

Театрдың өзгеше бір қасиеті, яғни әрекетке құрылған табиғаты сахналық ойын-сауыктың мазмұн-желісі мен идеялық-эстетикалық негізін құрайтын драма арқылы ашылады. Театр әдеби шығарманы сахналық әрекетпен, өзіне тән бейнелі театрлық бояу-өрнекпен жаңа күйге тусіреді де драмадағы кейіпкерді, олардың өзара қарым-қатынастарынан, қақтығыстарынан туатын талас-тартыс пен іс-әрекеттеріне жан бітіріп, тірілтіп жібереді. Театрдагы басты тұлға, пьесадағы берілген жағдайға байланысты әрекет етіп, сахналық образдың, характерін жасайтын - актер. Ол сахнада шығармалық процесс кезінде пьеса материалын өзінің болмыс-тусінігімен, өмірде көріп-байқағандарымен, туйсігімен унемі байытып, толыктырып отырады. Бұл тұста актердің бойынан орындаушылық өнерге қоса ойшыл суреткерлік қасиет те айқын анғарылады. Актер образы пьеса және спектакльді қоюшы режиссердің шешімі мен тусіндірмесі негізінде өмірге келеді. Өнердің өзге түрлеріндей театр да өмір шындығын көркем образдар жуйесі арқылы бейнелейді. Ал мұның өзі спектакль арқылы жузеге асады.

№2 мәтін

·         Пандемия, карантиндік шектеулер театрларды тұралатып тастаған жоқ па? Бұл тұргыдан М. Әуезов театрынын жағдайы калай? Пандемия жағдайында театр стратегиясы калай өзгерді?

·         Пандемиянын театрға ғана емес, күллі тіршілік атаулыға тигізген әсері жан-жақты ғой. Эпидемиялық, ахуалдын кері ықпалына да, пайдасына да анализ жасап отырмыз. Шектеулердін катаң кезінде көрерменмен байланысты жоғалтып алмау ушін кептеген спектакльдерімізді телеэкрандардан, әлеуметтік желілерден халыққа керсетіп отыруды мақсат еттік. Орындадық та. Қаралым саны да көп болды.

Көрерменмен кері байланысты арттыру ушін театр мамандары, актерлар көпшілікпен тікелей эфир арқылы тілдесу, онлайн кездесу өткізді, сұхбаттар жүргізді, поэзия оқып, ағартушылык мәні зор әңгімелер айтты. Бұл процестің кері тұсы да болмай калған жоқ. Кейбір көрермендер «театрмен осылай да байланыс орнатуға, бармай-ақ қойылымдарды көре беруге болады екен» деген ойға кетіп қалуы мүмкін еді. Алайда қойылымды жүз камерамен түсіріп, экран аркылы жолдасаныз да, ол көрерменге нағыз спектакльдің әсерін сыйлай алмайды.

Студенттер аудиториясына оралды, оқушылар мектеп партасына отыратын күнге жетіп  қуанды. Сол секілді көрермен театрын, театр көрерменін сағынды. Пандемия талаптарды қатаң сақтауга үйретті, біз де санитарлык ережелерді сақтай отырып, көрерменді түрлі спектакльдермен қуантуға  әзірміз. Ең бастысы, халқымыз аман болсын!

- Әңгіменізге көп рақмет!

Сұхбаттаскан Мөлдір Райымбекова

1.Мәтіннің белгілі бір салалық бағытын айқындайтын сөздер қатарын көрсетіңіз.

• А) тікелей түрлі ақпарат алу үшін

• В) өзге мәдениетпен танысу үшін

• С) жанына рухани азық алу үшін

• Д) ежелгі заманға саяхаттау үшін

2.Мәтіннін тілдік ерекшелігін корсетініз.

• А) образды сездер, есім тіркестердін басымдығы

• В) дерексіз зат есімдер, қос сездердін басымдығы

• С) салалық сездер, жай сейлемдердін басымдығы

• Д) көркемдегіш құралдар, троптардың басымдығы        

3.Драмалық кейіпкердің болмысы мен қойылымның мақсатын айқындайтын кім?"

• А) әртіс

• В) халық

• С) режиссер

• Д) көрермен

4. Екі мәтінде де айтылмаған ойды табыңыз

• А) эмоция

• В) кейіпкер

• С) койылым

• Д) көрермен