CUMHURİYET DÖNEMİ ROMAN-ÇIKMIŞ SORULAR

Roman türü genellikle deneyimlenmiş hayatın yansımalarını gösterir. Yazar, geçmiş zamanı bir şekilde yeniden kaleme alarak okurlarına sunar. Bunu bazen tarihte yaşamış kahramanlar ile onları kuşatan gerçek veya hayalî kişilerin hayat ve maceralarını işleyerek, bazen de toplumların devir ve hayat tarzı farklılıklarını romana konu ederek yapar. Türk edebiyatında özellikle ilk tarz romanlar; tarihî ve millî doku ile kahramanın aşk, fazilet ve yiğitlik motifleriyle süslenerek kaleme alınır. Bunu yaparken roman yazarının tarih yazıcılarıyla aynı hassasiyette olmasına gerek yoktur. Dilerse yaşamış kişilerin arasına hayalî kişiler ve varlıkları da katar yahut son derece silik şahsiyetleri, birinci dereceye çıkararak tarihin yaldızlı kapısından geçemeyen bu kişileri edebiyat tarihinin baş köşesinde ağırlar.

1) Aşağıdaki eserlerden hangisi bu parçada söz edilen roman türünde yazılmamıştır? (2024)

• A) Küçük Ağa

• B) Devlet Ana

• C) Sahnenin Dışındakiler

• D) Yeni Turan

• E) Yaprak Dökümü

1940 sonrası Türk edebiyatında düzyazı, öykü ve tiyatro türünde eserler vermiş bir yazardır. Eserlerinde toplumsal yapıyı bütüncül bir biçimde ve gerçekçi bir üslupla sunmuştur. Eleştirel anlatımı, sosyal sorunları daha ilgi çekici biçimde sunmasına zemin hazırlamıştır. Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu, Ayışığında Çalışkur gibi öykülerinde de yazarın söz konusu eğilimini açıkça görebilmek mümkündür.

2) Bu parçada söz edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? (2023)

• A) Orhan Kemal

• B) Halikarnas Balıkçısı

• C) Haldun Taner

• D) Memduh Şevket Esendal

• E) Sabahattin Ali

—, Tanzimat’tan Birinci Dünya Savaşı’na kadar olan dönemde Batılılaşma sürecinde bireyi, kurum ve toplum hayatındaki yozlaşmayı konakta yaşayan insanların hayatları çerçevesinde romanlaştırır. Bir başka romanında ise bu yozlaşma sürecinin bir tekkedeki görünümünü dikkatlere sunar. Aynı dönemde — ise İstanbul ve Bursa çevresinden izler taşıyan romanında özellikle aşk ve sosyal meseleleri iç içe işler. Yazarın bu romanının en bilindik tarafı, bir genç kızın Anadolu kasabasında öğretmen olarak karşılaştığı zorluklara karşı verdiği amansız mücadelelerdir.

3) Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? (2022)

• A) Halide Edip - Refik Halit

• B) Yakup Kadri - Reşat Nuri

• C) Reşat Nuri - Aka Gündüz

• D) Refik Halit - Yakup Kadri

• E) Aka Gündüz - Halide Edip

Adalet Ağaoğlu, romanlarının gölgesinde kalan oyunları ve öyküleriyle modern Türk anlatısının en önemli isimlerindendir. Aslında sadece diğer türlerde yazdıkları değil, kimi zaman çok iyi romanları da başka romanlarının gölgesinde kalmıştır. Bugün herkes onu Türkiye’nin yakın tarihine aydının ve kadının gözünden bakan Dar Zamanlar Üçlemesi’nin yazarı olarak bilir oysa aynı olayı pek çok farklı kişinin bakışından tekrar tekrar anlattığı romanı Üç Beş Kişi veya bir gurbetçinin Almanya’dan köyüne otomobiliyle dönüşünü anlatan Fikrimin İnce Gülü romanı da çok iyi anlatılardır. Bence bu iki roman, üçlemedeki kitaplar kadar, mesela Bir Düğün Gecesi veya — kadar önemlidir, başarılıdır.

4) Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2022)

• A) Yaşamın Ucuna Yolculuk

• B) Korsan Çıkmazı

• 
  C) Yenişehir’de Bir Öğle Vakti

• D) Ölmeye Yatmak

• E) Sevgili Arsız Ölüm

Millî Edebiyat Dönemi’nde eser veren yazarların romanları üzerine birçok çalışma yapılmış ancak bu romanlarla aynı dönemde yazılan hikâye kitapları pek ilgi görmemiştir. Pek çok okur, Millî Edebiyat hareketinin nesirde “yıldız üçlüsü” olarak bilinen yazarlarımızın nispeten başarısız olan Miskinler Tekkesi, Tatarcık veya Hep O Şarkı gibi romanlarını dahi bilir ama Sönmüş Yıldızlar, Dağa Çıkan Kurt veya Millî Savaş Hikâyeleri gibi başarılı hikâye kitaplarını çok az duymuştur. 

5) Bu parçada sözü edilen eserlerin yazarları aşağıdakilerin hangisinde bir arada verilmiştir? (2019)

• A) Ömer Seyfettin - Aka Gündüz - Müfide Ferit Tek 

• B) Reşat Nuri Güntekin - Halide Edip Adıvar - Yakup Kadri Karaosmanoğlu 

• C) Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Ömer Seyfettin - Refik Halit Karay 

• 
  D) Mithat Cemal Kuntay - Halide Edip Adıvar - Aka Gündüz 

• E) Refik Halit Karay - Reşat Nuri Güntekin - Falih Rıfkı Atay

Yazar: 
— Ahmet Hamdi Tanpınar’ın yarım kalan son romanı dâhil tüm romanlarını okudum. Utanarak söylemeliyim ki romanları dışında yazdığı hiçbir şeyi okumadım. 
Eleştirmen: 
— En beğendiğiniz ve en az beğendiğiniz romanlarını sorabilir miyim? 
Yazar: 
— Türk modernleşmesini bir parodiye dönüştürdüğü ve Türk romanının en ilginç üç karakterini -Hayri İrdal, Halit Ayarcı ve Doktor Ramiz- yarattığı romanı bir şaheserdir. 
Kurtuluş mücadelesine odaklandığı romanı ise benim gözümde, biraz zayıf kalmıştır ve bu yüzden en az “Tanpınar romanı” olan metnidir. 
Eleştirmen: 
— Size katılıyorum. Edebiyat tarihlerinde geçmese, kitabın kapağında Tanpınar adını görmesem bu romanı onun yazdığını asla düşünmezdim. Şiirleri için de aynı şeyi düşünüyorum. Fakat zaten benim için Tanpınar, bir şairden ziyade muhteşem bir romancı, edebiyat tarihçisi ve araştırmacısıdır.

  
6) Bu diyalogdan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? (2019)

• A) Yazar, Abdullah Efendi’nin Rüyaları kitabını henüz okumamıştır. 

• B) Eleştirmene göre XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi Tanpınar’ın başyapıtıdır. 

• C) Yazarın en az beğendiği Tanpınar romanı Sahnenin Dışındakiler’dir. 

• D) Eleştirmen için Bursa’da Zaman Tanpınar’ın gerçek gücünü yansıtmakta yetersizdir. 

• 
  E) Yazarın en beğendiği Tanpınar romanı Saatleri Ayarlama Enstitüsü’dür. 

Yazar, 1980 sonrası Türk edebiyatının yenilikçi isimlerinden biridir. İlk dönem eserlerinde köy gerçekliğini, köyden kente göçü, çarpık kent ilişkilerini, bu çarpıklığın meydana getirdiği yabancılaşmayı; yabancılaşan bireylerin içsel yolculuklarını ve onların yoksul hayatlarını işledi. Daha önceleri toplumcu gerçekçi bir bakış açısıyla işlenen bu konuları gerçeküstücü bir yaklaşımla ele aldı. Sevgili Arsız Ölüm, Berci Kristin Çöp Masalları, Gece Dersleri, Aşk İşaretleri, Unutma Bahçesi adlı romanlarında hayatın gerçeklerini gözleme dayalı bir anlayışla halk ürünlerinin anlatım tarzlarından yararlanarak aktardı. 

7) Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? (2019)
       
   

• A) Leylâ Erbil 

• B) Sevgi Soysal 

• C) Latife Tekin 

• D) Nazlı Eray 

• E) Pınar Kür 

Hikâyelerinde tam bir gözlemci gibi davranır. Kaleminden çok silgisi çalışır; gereksiz sözden olabildiğince kaçınır. Zaten büyük trajik olayların ve kahramanların öykülerinden çok gündelik olanın ve devlet dairesindeki, sokaktaki, evdeki insanın mütevazı dünyasını anlatan yazar; öykü çerçevesini kısacık ve sade cümlelerle çizer: “Ağustos, Cuma günü. Sicil müdürü Cavit Bey, yemekten sonra minderin üstüne uzanmış, uyumak istiyor.” diye başlayan Mendil Altında öyküsünde olduğu gibi... Köyün, köylünün sorunları, büyük toplumsal çatışmalar veya tarihimizin şanlı sayfaları ve kahramanları yoktur onun öykülerinde. Açıkça hedeflenmiş bir mizah tonu veya sivri bir eleştirellik de yoktur ama gündelik olanın içerdiği komik ayrıntılar pek çok hikâyede okuyucuyu güldürür. Onun hikâyeleri, gündelik yaşamın sıradanlığının içinde silikleşen insanların yaşadığı duygusal ve zihinsel çelişkileri aktarır. 

8) Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? (2019)
             
       

• A) Refik Halit Karay

• B) Orhan Kemal 

• C) Sabahattin Ali

• D) Aziz Nesin 

• E) Memduh Şevket Esendal 

Toplumcu gerçekçi bakış açısıyla yazılan ve "Tütün Üçlemesi" olarak adlandırılan seri içinde yer alan Acı Tütün romanında, Batı Anadolu'nun (İzmir-Urla) toprak ve tarımla uğraşan insanlarının dramları, birer toplumsal sorun olarak kendini gösterir. Gücün etkili olduğu bir hayat içinde yaşam kavgası veren insanların acısıdır bu. Arabacı Yusuf, Ferit Taşçı ve ötekiler hayattan çok şey beklemeyen insanlardır. Biri arabasının borcunu ödemek, diğeri evlenebilmek için mücadele eder. Fakat birtakım "eller" kendi mutluluklarını, bu insanların emeklerini ellerinden alma düşüncesi üzerine kurmuşlardır.

9) Bu parçada söz edilen romanın yazarı aşağıdakilerden hangisidir? (2018)

• A) Necati Cumalı

• B) Yaşar Kemal

• C) Oktay Akbal

• D) Haldun Taner

• E) Orhan Kemal

Uyumasından yararlanıp onun hakkında sessizce bilgi verelim. Özel hayatlarında hareketsiz ve başarısız olan Çehov kahramanları gibi kederliydi hep. Keder konusuna daha sonra çok döneceğiz. Kendisine adının ilk harfleriyle Ka denmesini tercih ettiğini, bu kitapta da öyle yapacağımı hemen söyleyeyim. Şimdi Erzurum garajından ayrıldıktan sonra yolculara iyi seyahatler dileyen şoför gibi ben de ekleyeyim: Yolun açık olsun Ka... Ama sizi kandırmak istemem; Ka'nın eski bir arkadaşıyım ve Kars'ta başına gelecekleri daha bu hikâyeyi anlatmaya başlamadan biliyorum ben.

10) Bu parçadan hareketle postmodern romanla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? (2018)

• A) Romanın kurmaca olduğu okura hissettirilir.

• 
  B) Romanın yazılma süreci metne konu edilir.

• C) Anlatıcı, kurmacanın etkin bir figürü hâline getirilir.

• D) Kurmaca ile gerçeklik arasındaki sınır belirginleştirilir.

• E) Doğrudan veya dolaylı biçimde okurla iletişim kurulur.