Lífræn og ólífræn efni

Eitt af eftirfarandi á ekki við um vatn.

• 75% af massa lífvera

• Mikilvægt í ýmsum efnahvörfum

• Mörg efni leysast upp í vatni

• Er lífrænt efni

​ Menn og dýr geta safnað afar litlum kolvetnaforða en orkuforði manna og dýra er fyrst og fremst ​ (a)   . Plöntur fá orku sína einnig úr ​ (b)   en þær geta safnað miklum kolvetnaforða. Kolvetni eru þar að auki byggingarefni plantna á meðan prótein byggja upp menn og dýr. Kolvetni eru flokkuð í þrjá meginflokka, ​ (c)   , tvísykrur og ​ (d)  

• einsykrur
• fjölsykrur
• fita
• kolvetnum
• kjarnsýrur
• vatn

Margar gerðir af einsykrum eru til, en sú sem skiptir okkur mestu máli heitir?

• Glúkósi

• Frúktósi

• Galaktósi

• Ríbósi

Súkrósi, maltósi, laktósi, glúkósi. Ef nafn efnasambandsins endar á -ósi, þá er það?

• Fita

• Prótein

• Sykra

• Kjarnsýra

Súkrósi er borðsykur settur saman úr (a)   og (b)   . Maltósi er not-aður í ​ (c)   og er samsettur úr tveimur glúkósa sykrum. ​ (d)   (mjólkur-sykur) er samsettur úr glúkósa og (e)   .

• glúkósa
• frúktósa
• galaktósa
• Laktósi
• ölgerð
• ísgerð
• ríbósa
• arabínósa

Raðaðu í rétta flokka

Groups:

(a) Einsykrur

,

(b) Tvísykrur

,

(c) Fjölsykrur

,

(d) ólífrænt efni

• 
• Mjólkursykur

• 
• Súkrósi

• Salt

• Bómull

• Ríbósi

• 
• 
• Frúktósi

​ (a)   eru ósamstæður hópur efna. Þau einkennast af því að vera ​ (b)   í vatni en leysast greiðlega í ýmsum lífrænum, ​ (c)   leysiefnum svo sem terpentínu, ​ (d)   og metanóli. ​ (e)   þessara efna nýtist lífverum á ýmsa lund

• Fituefni
• torleyst
• óskautuðum
• acetoni
• Vatnsfælni
• skautuðum
• auðleyst
• vatni

Raðaðu í réttan flokk

Groups:

(a) Fitusýrur

,

(b) Fosfólípíð

,

(c) Sterar

,

(d) Vax

• 
• 
• 
• 

Frumuhimnan er mynduð úr ​ (a)   . ​ Fosfathópurinn

er ​ (b)   og leitar út í vatnið sem er inni í frumunni

sem og fyrir utan hana. Fitusýrurnar er aftur ​ (c)   og

leita frá ​ (d)   í átt að hvor annarri . Frumuhimnan myndar þannig samloku úr fjölda fosfólípíðsameinda umlukin vatni. Frumuhimnan

er svo styrkt með ​ (e)   , kólesterólsameindum og próteinþráðum

• fosfólípíðum
• vatnssækinn
• vatnsfælnar
• vatninu
• próteinum
• fita
• sameind

Spurt er um stóra flókna sameind mynduð úr fjölda einliða sem kallast amínósýrur

• Prótein

• Kolvetni

• Fitur

• Kjarnsýrur