Оқу сауаттылығы 1

Қазақ киносының бойтұмарына айналған «Қыз Жібек» картинасының режиссері – Сұлтанахмет Қожықов. Фильм 1972 жылы Бакуде өткен Бүкілодақтық кинофестивальде көрсетіліп, үш бірдей дипломға ие болды. Ұлт танымын этникалық планда кең де тынысты етіп бедерлегені үшін айтулы марапат фильм режиссеры Сұлтан Қожықовқа, суретші Гульфайрус Исмайыловаға, актер Кенебай Қожабековке берілді. Туынды Мемлекеттік сыйлыққа лайық деп танылды. Халық дәстүрімен сабақтасып жатқан мазмұнды идеяны миллион жанарды жаулаған жа уһар туындыға айналдыруда режиссердің табанды еңбегі жатыр. Картинадағы әр деталь, әр штрих үлкен талғаммен өрілген. Тіпті Қожықов қазақ даласының көркем табиғатын көрсету үшін түсірілім жұмыстарында Алатау, Алтай, Ақтау, Жайық, Қарқаралы, Іле жағасы секілді ең шұрайлы жерлерді қамтыды.

1. «Қыз Жібек» фильмінің суретшісі Исмайылова

• A) Гульфайрус Исмайылова

• B) Кенебай Қожабеков

• C) Сұлтанахмет Қожықов

• D) Шәкен Айманов

Қазақ киносының бойтұмарына айналған «Қыз Жібек» картинасының режиссері – Сұлта нахмет Қожықов. Фильм 1972 жылы Бакуде өткен Бүкілодақтық кинофестивальде көрсетіліп, үш бірдей дипломға ие болды. Ұлт танымын этникалық планда кең де тынысты етіп бедерлегені үшін айтулы марапат фильм режиссеры Сұлтан Қожықовқа, суретші Гульфайрус Исмайыловаға, актер Кенебай Қожабековке берілді. Туынды Мемлекеттік сыйлыққа лайық деп танылды. Халық дәстүрімен сабақтасып жатқан мазмұнды идеяны миллион жанарды жаулаған жа уһар туындыға айналдыруда режиссердің табанды еңбегі жатыр. Картинадағы әр деталь, әр штрих үлкен талғаммен өрілген. Тіпті Қожықов қазақ даласының көркем табиғатын көрсету үшін түсірілім жұмыстарында Алатау, Алтай, Ақтау, Жайық, Қарқаралы, Іле жағасы секілді ең шұрайлы жерлерді қамтыды.

2. Фильмде қазақ даласының көркем табиғатын көрсету үшін қай өңірлер түсірілді?

• A) Алакөл,Балқаш

• B) Сарыарқа, Есіл

• C) Алатау, Қарқаралы

• D) Баянауыл, Көкшетау

Біздің заманымыздан бұрынғы І-ІІ ғасырларға тән көне сырмақ барын көпшілік біле бер мейді. Жәдігер 1924 жылы қазіргі Ұланбатыр қаласынан түстік жер Ноин-Ула тауынан табылған. Қазір сырмақ «Ғұн сырмағы» («Гуннская ковер») деген атпен Петербордағы Эрмитажда тұр. Бұл сырмақты 1912 жылы ұлты бурят ресейлік А.Баллод деген қаңғыбас осы Ноян таудың қо лат-қойнауын тіміскілеп, алтын іздеп жүріп, ғұн қорымдарындағы жәдігерлерді байқап қалған. Де реу оны Петербордағы Орыс география қоғамына хабарлаған. Олар да елең етіп, атқа қонғанымен бірінші дүниежүзілік соғыс басталып, іс аяқсыз қалған. Арада бір мүшел уақыт өткенде, 1924-1925 жылдары орыс ғалымы П.К.Козлов басқарған топ Ноян тауына экспедициялық барлау жасап, таудың аңғарында 200-ге тарта көне қорым барын анықтап, «бұлар ғұн дәуіріне тән» деген ғылыми тұжырым жасапты. Жер астында 2000 жыл жатса да бүлінбей сақталған бұл бұйымды археолог-ғалымдар біра уыздан «әлем археологиясының ХХ ғасырдағы керемет жаңалығы» деп бағалады. Мұндай құнды дүниені сақтап, қорғауға Эрмитажды лайық деп тапқан орыстар жергілікті әкімшіліктің келісімін 4 ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ алып, жәдігерді Петерборға жөнелткен. Содан бері бабалар мұрасы осында тұр.

3.Сырмақ мұражайда қандай атаумен белгіленіп тұр?

• A) Сақ сырмағы

• B) ХХ ғасыр жаңалығы

• C) Бабалар мұрасы

• D) Ғұн сырмағы

Біздің заманымыздан бұрынғы І-ІІ ғасырларға тән көне сырмақ барын көпшілік біле бер мейді. Жәдігер 1924 жылы қазіргі Ұланбатыр қаласынан түстік жер Ноин-Ула тауынан табылған. Қазір сырмақ «Ғұн сырмағы» («Гуннская ковер») деген атпен Петербордағы Эрмитажда тұр. Бұл сырмақты 1912 жылы ұлты бурят ресейлік А.Баллод деген қаңғыбас осы Ноян таудың қо лат-қойнауын тіміскілеп, алтын іздеп жүріп, ғұн қорымдарындағы жәдігерлерді байқап қалған. Де реу оны Петербордағы Орыс география қоғамына хабарлаған. Олар да елең етіп, атқа қонғанымен бірінші дүниежүзілік соғыс басталып, іс аяқсыз қалған. Арада бір мүшел уақыт өткенде, 1924-1925 жылдары орыс ғалымы П.К.Козлов басқарған топ Ноян тауына экспедициялық барлау жасап, таудың аңғарында 200-ге тарта көне қорым барын анықтап, «бұлар ғұн дәуіріне тән» деген ғылыми тұжырым жасапты. Жер астында 2000 жыл жатса да бүлінбей сақталған бұл бұйымды археолог-ғалымдар біра уыздан «әлем археологиясының ХХ ғасырдағы керемет жаңалығы» деп бағалады. Мұндай құнды дүниені сақтап, қорғауға Эрмитажды лайық деп тапқан орыстар жергілікті әкімшіліктің келісімін алып, жәдігерді Петерборға жөнелткен. Содан бері бабалар мұрасы осында тұр.

Сырмақтың алғаш табылған сәтте зерттелмей қалуының себебі –

• A) Жергілікті әкімшілік келісім бермеген

• B) Бірінші дүниежүзілік соғыс басталып кеткен

• C) Орыс география қоғамы хабарсыз қалған

• D) A.Баллод сырмақ жайлы Орыс география қоғамына кеш хабарлаған

Біздің заманымыздан бұрынғы І-ІІ ғасырларға тән көне сырмақ барын көпшілік біле бер мейді. Жәдігер 1924 жылы қазіргі Ұланбатыр қаласынан түстік жер Ноин-Ула тауынан табылған. Қазір сырмақ «Ғұн сырмағы» («Гуннская ковер») деген атпен Петербордағы Эрмитажда тұр. Бұл сырмақты 1912 жылы ұлты бурят ресейлік А.Баллод деген қаңғыбас осы Ноян таудың қо лат-қойнауын тіміскілеп, алтын іздеп жүріп, ғұн қорымдарындағы жәдігерлерді байқап қалған. Де реу оны Петербордағы Орыс география қоғамына хабарлаған. Олар да елең етіп, атқа қонғанымен бірінші дүниежүзілік соғыс басталып, іс аяқсыз қалған. Арада бір мүшел уақыт өткенде, 1924-1925 жылдары орыс ғалымы П.К.Козлов басқарған топ Ноян тауына экспедициялық барлау жасап, таудың аңғарында 200-ге тарта көне қорым барын анықтап, «бұлар ғұн дәуіріне тән» деген ғылыми тұжырым жасапты. Жер астында 2000 жыл жатса да бүлінбей сақталған бұл бұйымды археолог-ғалымдар біра уыздан «әлем археологиясының ХХ ғасырдағы керемет жаңалығы» деп бағалады. Мұндай құнды дүниені сақтап, қорғауға Эрмитажды лайық деп тапқан орыстар жергілікті әкімшіліктің келісімін алып, жәдігерді Петерборға жөнелткен. Содан бері бабалар мұрасы осында тұр

5.Сырмақты тапқан Баллодтың Ноян тауында жүру себебі қандай?

• A) Алтын іздеп

• B) Козлов тапсырмасымен

• C) Экспедиция

• D) Ғұндар туралы зерттеу жазып

Түйе шаруашылығы – халық шаруашылығы түрлерінің ішіндегі маңыздысы. Швед ғалымы Карл Линней өркеш санына қарап түйені екі түрге бөлген еді, яғни жалғыз өркешті түйелерді аруана, ал қос өркештіні айыр түйе деп атады. Жалғыз өркеш жүрдек түйелерді Рим халқы «камелюс дрома» деп атағандықтан кейін «дромедар» деп атанып кеткен. Бұл кезде жалғыз өркешті түйелердің жабайы түрлері кездеспейтін. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бір ғана тұқымы – аруана, және қос өркешті түйелердің тұқымы – қалмақ-казақ, моңғол түйелері өсіріледі. Бір өркешті аруана оңтүстікте өседі. Қос өркешті түйелер солтүстік малы боп есептеледі. Сондыктан олар өте жүндес, қатаң кли матқа жақсы бейімделген және үскірік аязға төзімді болып келеді. Аруана тұқымы. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бәрін аруана тұқымына жатқыза ды, олар ғасырлар бойы халықтық селекция жолымен өсіріліп келеді. Олар жаздың ыстығы мен кұрғақшылық жағдайларына көнгіш болып келеді. Еліміздегі барлық түйелердің үштен бірі — аруаналар. Аруана тұқымы Африкалық және Азиялық түрге бөлінеді. Бұл түйе тұқымдастарының бір-бірінен айырмашылығы бар. Азия аруанасына қарағанда Африка аруанасы биік, аяқтары ұзын, өркеші кішкене және кейін біткен бас сүйегі ұзынша келеді. Ал Африка аруаналары Сахара, Марокко, Оңтүстік Судан деген бірнеше тұқымдарға бөлінеді. Африка халқы сүйегі жеңіл, ұшқыр, салт мінуге бейімделген аруана түқымын өсіріп шығару үшін сұрыптау жұмысын ғасырлар бойы жүргізді. Соның нәтижесінде Солтүстік Африкада Мехари тұқымы өсіріліп шығарылды. Бұл тұқым түрлерінің дене құрылысы қағілез, сүйегі берік, өте ұшқыр келеді. Ол сағатына 15-18 километр жерді қиналмай жүріп өтеді. Азия аруана түқымдарына Үндістан, Арабия, Персия және Түрікмен түйелері жатады. Үндістан аруанасы Пенджаб және Раджипутан деген екі түрге бөлінеді. Пенджаб аруанасы сүйекті, денесі шомбал, жүк артқыш, кіре тартуға бейімделген, өте күшті тұқым. Раджи путан аруанасын басқаша «Биканир» деп те атайды. Бұл -аруананың салт мінуге жарайтын ұшқыр түрі. Олардың дене құрылысы нәзік, сүйегі берік, басы кішкене, мойны ұзын және жіңішке, тұрқы қысқа, аяқтары ұзын және жіңішке болады.

Сүйекті, денесі шомбал, жүк артқыш, кіре тартуға бейімделген түйе тұқымы

• A) Раджипутан

• B) Биканир

• C) Пенджаб

• D) Дромедар

Түйе шаруашылығы – халық шаруашылығы түрлерінің ішіндегі маңыздысы. Швед ғалымы Карл Линней өркеш санына қарап түйені екі түрге бөлген еді, яғни жалғыз өркешті түйелерді аруана, ал қос өркештіні айыр түйе деп атады. Жалғыз өркеш жүрдек түйелерді Рим халқы «камелюс дрома» деп атағандықтан кейін «дромедар» деп атанып кеткен. Бұл кезде жалғыз өркешті түйелердің жабайы түрлері кездеспейтін. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бір ғана тұқымы – аруана, және қос өркешті түйелердің тұқымы – қалмақ-казақ, моңғол түйелері өсіріледі. Бір өркешті аруана оңтүстікте өседі. Қос өркешті түйелер солтүстік малы боп есептеледі. Сондыктан олар өте жүндес, қатаң кли матқа жақсы бейімделген және үскірік аязға төзімді болып келеді. Аруана тұқымы. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бәрін аруана тұқымына жатқыза ды, олар ғасырлар бойы халықтық селекция жолымен өсіріліп келеді. Олар жаздың ыстығы мен кұрғақшылық жағдайларына көнгіш болып келеді. Еліміздегі барлық түйелердің үштен бірі — аруаналар. Аруана тұқымы Африкалық және Азиялық түрге бөлінеді. Бұл түйе тұқымдастарының бір-бірінен айырмашылығы бар. Азия аруанасына қарағанда Африка аруанасы биік, аяқтары ұзын, өркеші кішкене және кейін біткен бас сүйегі ұзынша келеді. Ал Африка аруаналары Сахара, Марокко, Оңтүстік Судан деген бірнеше тұқымдарға бөлінеді. Африка халқы сүйегі жеңіл, ұшқыр, салт мінуге бейімделген аруана түқымын өсіріп шығару үшін сұрыптау жұмысын ғасырлар бойы жүргізді. Соның нәтижесінде Солтүстік Африкада Мехари тұқымы өсіріліп шығарылды. Бұл тұқым түрлерінің дене құрылысы қағілез, сүйегі берік, өте ұшқыр келеді. Ол сағатына 15-18 километр жерді қиналмай жүріп өтеді. Азия аруана түқымдарына Үндістан, Арабия, Персия және Түрікмен түйелері жатады. Үндістан аруанасы Пенджаб және Раджипутан деген екі түрге бөлінеді. Пенджаб аруанасы сүйекті, денесі шомбал, жүк артқыш, кіре тартуға бейімделген, өте күшті тұқым. Раджи путан аруанасын басқаша «Биканир» деп те атайды. Бұл -аруананың салт мінуге жарайтын ұшқыр түрі. Олардың дене құрылысы нәзік, сүйегі берік, басы кішкене, мойны ұзын және жіңішке, тұрқы қысқа, аяқтары ұзын және жіңішке болады

Еліміздегі түйелердің қанша бөлігін аруаналар құрайды?

• A) 3/2

• B) 4/2

• C) 4/1

• D) 3/1

Түйе шаруашылығы – халық шаруашылығы түрлерінің ішіндегі маңыздысы. Швед ғалымы Карл Линней өркеш санына қарап түйені екі түрге бөлген еді, яғни жалғыз өркешті түйелерді аруана, ал қос өркештіні айыр түйе деп атады. Жалғыз өркеш жүрдек түйелерді Рим халқы «камелюс дрома» деп атағандықтан кейін «дромедар» деп атанып кеткен. Бұл кезде жалғыз өркешті түйелердің жабайы түрлері кездеспейтін. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бір ғана тұқымы – аруана, және қос өркешті түйелердің тұқымы – қалмақ-казақ, моңғол түйелері өсіріледі. Бір өркешті аруана оңтүстікте өседі. Қос өркешті түйелер солтүстік малы боп есептеледі. Сондыктан олар өте жүндес, қатаң кли матқа жақсы бейімделген және үскірік аязға төзімді болып келеді. Аруана тұқымы. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бәрін аруана тұқымына жатқыза ды, олар ғасырлар бойы халықтық селекция жолымен өсіріліп келеді. Олар жаздың ыстығы мен кұрғақшылық жағдайларына көнгіш болып келеді. Еліміздегі барлық түйелердің үштен бірі — аруаналар. Аруана тұқымы Африкалық және Азиялық түрге бөлінеді. Бұл түйе тұқымдастарының бір-бірінен айырмашылығы бар. Азия аруанасына қарағанда Африка аруанасы биік, аяқтары ұзын, өркеші кішкене және кейін біткен бас сүйегі ұзынша келеді. Ал Африка аруаналары Сахара, Марокко, Оңтүстік Судан деген бірнеше тұқымдарға бөлінеді. Африка халқы сүйегі жеңіл, ұшқыр, салт мінуге бейімделген аруана түқымын өсіріп шығару үшін сұрыптау жұмысын ғасырлар бойы жүргізді. Соның нәтижесінде Солтүстік Африкада Мехари тұқымы өсіріліп шығарылды. Бұл тұқым түрлерінің дене құрылысы қағілез, сүйегі берік, өте ұшқыр келеді. Ол сағатына 15-18 километр жерді қиналмай жүріп өтеді. Азия аруана түқымдарына Үндістан, Арабия, Персия және Түрікмен түйелері жатады. Үндістан аруанасы Пенджаб және Раджипутан деген екі түрге бөлінеді. Пенджаб аруанасы сүйекті, денесі шомбал, жүк артқыш, кіре тартуға бейімделген, өте күшті тұқым. Раджи путан аруанасын басқаша «Биканир» деп те атайды. Бұл -аруананың салт мінуге жарайтын ұшқыр түрі. Олардың дене құрылысы нәзік, сүйегі берік, басы кішкене, мойны ұзын және жіңішке, тұрқы қысқа, аяқтары ұзын және жіңішке болады.

Бір өркешті аруаналар Азияның қай бөлігінде жиі кездеседі

• A) Орталық

• B) Шығыс

• C) Оңтүстік

• D) Батыс

Түйе шаруашылығы – халық шаруашылығы түрлерінің ішіндегі маңыздысы. Швед ғалымы Карл Линней өркеш санына қарап түйені екі түрге бөлген еді, яғни жалғыз өркешті түйелерді аруана, ал қос өркештіні айыр түйе деп атады. Жалғыз өркеш жүрдек түйелерді Рим халқы «камелюс дрома» деп атағандықтан кейін «дромедар» деп атанып кеткен. Бұл кезде жалғыз өркешті түйелердің жабайы түрлері кездеспейтін. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бір ғана тұқымы – аруана, және қос өркешті түйелердің тұқымы – қалмақ-казақ, моңғол түйелері өсіріледі. Бір өркешті аруана оңтүстікте өседі. Қос өркешті түйелер солтүстік малы боп есептеледі. Сондыктан олар өте жүндес, қатаң кли матқа жақсы бейімделген және үскірік аязға төзімді болып келеді. Аруана тұқымы. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бәрін аруана тұқымына жатқыза ды, олар ғасырлар бойы халықтық селекция жолымен өсіріліп келеді. Олар жаздың ыстығы мен кұрғақшылық жағдайларына көнгіш болып келеді. Еліміздегі барлық түйелердің үштен бірі — аруаналар. Аруана тұқымы Африкалық және Азиялық түрге бөлінеді. Бұл түйе тұқымдастарының бір-бірінен айырмашылығы бар. Азия аруанасына қарағанда Африка аруанасы биік, аяқтары ұзын, өркеші кішкене және кейін біткен бас сүйегі ұзынша келеді. Ал Африка аруаналары Сахара, Марокко, Оңтүстік Судан деген бірнеше тұқымдарға бөлінеді. Африка халқы сүйегі жеңіл, ұшқыр, салт мінуге бейімделген аруана түқымын өсіріп шығару үшін сұрыптау жұмысын ғасырлар бойы жүргізді. Соның нәтижесінде Солтүстік Африкада Мехари тұқымы өсіріліп шығарылды. Бұл тұқым түрлерінің дене құрылысы қағілез, сүйегі берік, өте ұшқыр келеді. Ол сағатына 15-18 километр жерді қиналмай жүріп өтеді. Азия аруана түқымдарына Үндістан, Арабия, Персия және Түрікмен түйелері жатады. Үндістан аруанасы Пенджаб және Раджипутан деген екі түрге бөлінеді. Пенджаб аруанасы сүйекті, денесі шомбал, жүк артқыш, кіре тартуға бейімделген, өте күшті тұқым. Раджи путан аруанасын басқаша «Биканир» деп те атайды. Бұл -аруананың салт мінуге жарайтын ұшқыр түрі. Олардың дене құрылысы нәзік, сүйегі берік, басы кішкене, мойны ұзын және жіңішке, тұрқы қысқа, аяқтары ұзын және жіңішке болады.

Аруананың салт мінуге жарайтын ұшқыр түрі

• A) Мехари

• B) Биканир

• C) Пенджаб

• D) Дромедар

Түйе шаруашылығы – халық шаруашылығы түрлерінің ішіндегі маңыздысы. Швед ғалымы Карл Линней өркеш санына қарап түйені екі түрге бөлген еді, яғни жалғыз өркешті түйелерді аруана, ал қос өркештіні айыр түйе деп атады. Жалғыз өркеш жүрдек түйелерді Рим халқы «камелюс дрома» деп атағандықтан кейін «дромедар» деп атанып кеткен. Бұл кезде жалғыз өркешті түйелердің жабайы түрлері кездеспейтін. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бір ғана тұқымы – аруана, және қос өркешті түйелердің тұқымы – қалмақ-казақ, моңғол түйелері өсіріледі. Бір өркешті аруана оңтүстікте өседі. Қос өркешті түйелер солтүстік малы боп есептеледі. Сондыктан олар өте жүндес, қатаң кли матқа жақсы бейімделген және үскірік аязға төзімді болып келеді. Аруана тұқымы. Орта Азияда бір өркешті түйелердің бәрін аруана тұқымына жатқыза ды, олар ғасырлар бойы халықтық селекция жолымен өсіріліп келеді. Олар жаздың ыстығы мен кұрғақшылық жағдайларына көнгіш болып келеді. Еліміздегі барлық түйелердің үштен бірі — аруаналар. Аруана тұқымы Африкалық және Азиялық түрге бөлінеді. Бұл түйе тұқымдастарының бір-бірінен айырмашылығы бар. Азия аруанасына қарағанда Африка аруанасы биік, аяқтары ұзын, өркеші кішкене және кейін біткен бас сүйегі ұзынша келеді. Ал Африка аруаналары Сахара, Марокко, Оңтүстік Судан деген бірнеше тұқымдарға бөлінеді. Африка халқы сүйегі жеңіл, ұшқыр, салт мінуге бейімделген аруана түқымын өсіріп шығару үшін сұрыптау жұмысын ғасырлар бойы жүргізді. Соның нәтижесінде Солтүстік Африкада Мехари тұқымы өсіріліп шығарылды. Бұл тұқым түрлерінің дене құрылысы қағілез, сүйегі берік, өте ұшқыр келеді. Ол сағатына 15-18 километр жерді қиналмай жүріп өтеді. Азия аруана түқымдарына Үндістан, Арабия, Персия және Түрікмен түйелері жатады. Үндістан аруанасы Пенджаб және Раджипутан деген екі түрге бөлінеді. Пенджаб аруанасы сүйекті, денесі шомбал, жүк артқыш, кіре тартуға бейімделген, өте күшті тұқым. Раджи путан аруанасын басқаша «Биканир» деп те атайды. Бұл -аруананың салт мінуге жарайтын ұшқыр түрі. Олардың дене құрылысы нәзік, сүйегі берік, басы кішкене, мойны ұзын және жіңішке, тұрқы қысқа, аяқтары ұзын және жіңішке болады.

10.Солтүстік Африкада өсірілетін дене құрылысы қағілез, сүйегі берік, өте ұшқыр түйе тұқымы

• А) Пенджаб

• B) Камелюсдрома

• C) Раджипутан

• D) Мехари