1822-1824 ЖЫЛДАРДАҒЫ РЕФОРМАЛАР ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫ

М.М.Сперанский «Сібір қырғыздары туралы жарғының» алғашқы нұсқасын жазды:

• бұрынғы декабрист Г.С.Батеньковпен бірге

• Орыс революционері П.И. Пестельмен бірге

• Айдаудағы декабрист М.И. Лунинмен бірге

• Бұрынғы декабрист С.И. Муравьёв-Апостолмен бірге

«Сібір қырғыздары туралы жарғы» бойынша Сібір бөлінген екі бөлік:

• Батыс Сібір және Шығыс Сібір

• Солтүстік Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан

• Орталық Азия және Оңтүстік-Сібір

• Шығыс Еуропа және Батыс Еуропа

«Сібір қырғыздары туралы жарғы» бойынша сайлау мерзімі өмірлік болған және әкеден балаға мұраға қалдырылып отырылды:

• Ауылдық округ

• Уездік басқарма

• Болыстық

• Жергілікті әкімшілік

«Сібір қырғыздары туралы жарғы» бойынша ауыл старшындарының құқықтары бірдей болды:

• Уезд басшыларымен

• Ресейдегі селолық старосталарымен

• Қазақ ауылындағы ақсақалдармен

• Ауылдық басқарма өкілдерімен

«Сібір қырғыздары туралы жарғы» бойынша отырықшы тұрмысқа көшкен қазақтарға бөліп беруге рұқсат етілді:

• 30 десятина жер

• 20 десятина жер

• 18

  десятина жер

• 15 десятина жер

1824 жылғы «Орынбор қырғыздары туралы жарғы» бойынша кіші жүздің батыс бөлігін құрады:

• Ертіс жағалауындағы

• Темір өзендері бойындағы;

• Жайық өзені маңындағы

• Сырдария бойындағы

1824 жылғы «Орынбор қырғыздары туралы жарғы» бойынша кіші жүздің орта бөлігін құрады:

• Есіл

• Орал

• Торғай

• Тобыл

1824 жылғы «Орынбор қырғыздары туралы жарғы» бойынша кіші жүздің шығыс бөлігін құрады:

• Жетісу өңірі мен оңтүстік аймақты қоныстанғандар

• Сыр бойының және солтүстік-шығыс жағын мекендейтіндер

• Орал маңы мен батыс өңірде өмір сүргендер

• Ертіс бойын және шығыс шекаралас аймақты мекендегендер