Қазақ әдебиеті. Нұсқа 15

Үзінді Абайдың қай өлеңінен алынғанын белгілеңіз.

Дүние де өзі, мал да өзі

Ғылымға көңіл бөлсеңіз.

• "Интернатта оқып жүр"

• "Әсемпаз болма әрнеге"

• "Ғылым таппай мақтанба"

• "Өнер-білім бар жұрттар"

Answer explanation

Ғылым таппай мақтанба,

Орын таппай баптанба,

Құмарланып шаттанба,

Ойнап босқа күлуге.

Шәкәрім Құдайбердіұлының ағартушылық бағыттағы өлеңін белгілеңіз.

• "Білімге"

• "Шын сырым"

• "Ғылымға"

• "Насихат"

Answer explanation

Кел, байлар, балаңды оқыт, ғылым ізде,

Қазақты бастайтұғын қару сізде.

Партияға шашқанша, осыған сал,

Қолыңда қорегің бар кезіңізде.

"Қырық мысалдың" авторы және оны кімнен аударғанын белгілеңіз.

• М.Дулатов-Пушкин

• А.Байтұрсынов-Крылов

• С.Көбеев-Ушинский

• С.Дөнентаев-Крылов

Answer explanation

Ахмет Байтұрсынұлы (5 қыркүйек 1872 жыл, қазіргі Қостанай облысы, Жангелді ауданы Ақкөл ауылы – 8 желтоқсан 1937, Алматы) — қазақтың ақыны, әдебиет зерттеуші ғалым, түркітанушы, публицист, педагог, аудармашы, қоғам қайраткері. Қазақ халқының 20 ғасырдың басындағы ұлт-азаттық қозғалысы жетекшілерінің бірі, мемлекет қайраткері, қазақ тіл білімі мен әдебиеттану ғылымдарының негізін салушы ғалым, ұлттық жазудың реформаторы, ағартушы, Алаш-Орда өкіметінің мүшесі.

Б.Майлин шығармаларынын баста тақырыбын табыңыз.

• Табиғат

• Махаббат

• Майдан

• Кедей өмірі

Answer explanation

XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің аса көрнекті өкілдерінің бірегейі — Бейімбет Майлин. Ол поэзия, проза, драматургия жанрларында өнімді еңбек етіп, өз дәуірінің шындығын, қазақ елінің, әсіресе ауыл адамының санасындағы өзгерулер мен жаңаруларды, халықтың бастан кешірген күрделі оқиғаларын, әлеуметтік өмірдің шытырман қайшылықтарын көрсетті. Кеңестік заманның алғашқы жиырма жыл ішіндегі қоғамдық құбылыстардың еңбекші адамға тигізген әсерін, қазақ халқының ғасырлар бойында қалыптасқан тұрмыстық, салттық болмысының, шаруашылық, кәсіптік негізінің жойылып, оның орнына жаңа қүрылымдардың табиғи орын теуіп болмаған кезеңінің сыры мен мұңын шебер суреттеді.

Ж.Аймауытовтың "Ақбілек" романындағы оқиға қай жерде болғанын белгілеңіз.

• Іле жағасында

• Еділ-Жайықта

• Марқакөлде

• Балқашта

Answer explanation

Ақбілек романындағы барлық оқиғалар тікелей өмірден алынған. Ақбілек романы - қазақ ауылындағы дүрбелең жылдар шындығын, олардың дәстүрі мен тұрмысын, жекелеген адамдардың іс-әрекеттері мен қарым-қатынастарын, әсіресе негізгі тұлға - Ақбілектің қызығынан қиындығы мол өмір жолдары жайында мұң мен шер де, сыр да толғайтын туынды.Бір ғана қазақ қызының күрделі тағдыры негізінде әлеуметтік төңкерістер тұсындағы қазақ ауылының өзгеру процесін суреттеген алғашқы қазақ романдарының бірі.

Қ.Бекхожиннің "Ақсақ Темір мен ақын" балладасында Ақсақ Темірдің бәрінен артық санайтын қаласының атын табыңыз.

• Мысыр

• Бағдат

• Самарқан

• Рим

"Құдатғу біліг" дастанының авторын табыңыз.

• Махмұт Қашқари

• Ахмет Иүгінеки

• Сүлеймен Бақырғани

• Жүсіп Баласағұн

Answer explanation

«Құтадғу білік» (Құтты білік) — Жүсіп Баласағұни (Баласағұн) шығарған дидактикалық поэма.

Бұл көне түркі тілінде жазылған, түркі тектес халықтардың ортақ қазынасы.

Қиял-ғажайып ертегіні табыңыз.

• "Ақымақ қасқыр"

• "Аяз би"

• "Қырық өтірік"

• "Ер Төстік"

Answer explanation

Ерте заманда Ерназар деген кісі болыпты. Ерназардың өзі бай болыпты. Төрт түлік малы сай болыпты. Қора толған қойлары болыпты. Келе-келе түйелері болыпты. Өріс толған жылқылары болыпты. Ерназардың сегіз ұлы болыпты. Бір жылы үлкен жұт болып, ел малын алысқа, отарға айдап кетіпті. Ерназардың сегіз ұлы да соның ішінде кетіпті. Бір қыстық азығын алып, кемпірі мен Ерназар үйінде қалыпты. Ерназардың сегіз ұлы сол кеткеннен хабарсыз кетеді, айлар өтеді, келмейді. Ерназардың азығы таусылады, ашығады, жейтін тамақ таппайды. Кемпірі екеуінің тұруға әлдері әрең-әрең келеді.

Гүлбаршын сұлудың Алпамысты жар етіп таңдаған себебін көрсетіңіз.

• "Бір кірпігі алтын, бір кірпігі күміс" асқан сұлулығы үшін

• Айттырған адамы болғандықтан еріксіз таңдайды

• Бір жағы батыр, екінші жағы қазақ жігіті болғаны үшін

• Байбөрі байдың жалғыз ұлы болғасын

Answer explanation

Қысқаша мазмұны: Жиделі-Байсын деген жерде, елі Қоңырат Байбөрі деген бір бай адам болады. Оның Құлтай дейтін ағасында да, өзінде де бала болмайды. Сол Құлтайдың күңінен туған бір баланы асырап, өзіне бала етеді. Атын Ұлтан қояды. Ол өсе келе екеуіне де қорлық көрсете бастайды. Оған шыдай алмаған Байбөрі әйелі Аналық екеуі мал-мүлкінен безіп, тәңірден бала тілеп, әулиелердің моласына түнейді. Ақыры, олар Баба Түкті Шашты Әзиздің шапқатымен балалы болып, ұлының атын Алпамыс, қызының атын Қарлығаш қояды...

"Айналасын жер тұтқан" толғауы қай жыраудың туындысы екенін табыңыз.

• Махамбет

• Асан қайғы

• Қазтуған

• Бұқар жырау

Answer explanation

Айналасын жер тұтқан

Айды батпас демеңіз.

Айнала ішсе таусылмас

Көл суалмас демеңіз.