Kaalaman sa Isip at Kilos-loob

Ang tao ay nilalang na may likas na kaalaman tungkol sa mabuti at masama. Alin sa mga sumusunod ang maaaring gamitin ng tao upang magkaroon ng kaalaman sa kung ano ang mabuti sa masama?

• Isip

• Kilos-Loob

• Pagkatao

• Damdamin

Ang isip at kilos-loob ay mahaha lagang sangkap upang makamit ang pagpapahalagang moral. Alin sa mga sumusunod ang tumutukoy sa kapangyarihan ng tao na magpasya, pumili, at isakatuparan ang kanyang pinili?

• Kilos-loob

• Sarili

• Konsensya

• Isip

Nalaman ni Pedro na ang hinihiling na marka para matanggap sa Senior High STEM track ay 85% pataas kaya bumuo siya ng pasya na pagbubutihin niya ang pag-aaral sa buong taon niya sa grade 10. Alin sa mga sumusunod ang nagtulong sa kanyang magpasyang mag-aral ng maigi?

• Pagkakataon

• Mga payo o Gabay

• Sitwasyon

• Impormasyon

Sa paghahanap ni Pedro na mapapasukan na paaralan, naghanap siya ng mas malapit sa kanilang tinitirhan para makatipid ng pamasahe. Gusto niyang maglakad na lamang dahil tatlo na silang magkakapatid na mag-aaral at halos hindi na magkasya ang araw-araw na kita ng kanyang mga magulang. Aling sa mga sumusunod ang isinasaalang-alang niya sa paghahanap ng paaralan?

• Pagkakataon

• Mga payo o Gabay

• Sitwasyon

• Impormasyon

Ito ay tumutukoy sa paningin, pandinig, pang-amoy, at panlasa na kakayahan ng tao.

• Panloob na pandama

• Pandamang pangkatawan

• Pandamang pinag-iisipan

• Panlabas na pandama

Ang mga ito ay halimbawa ng pangkaalamang pakultad na nabibilang sa mga pandamang panloob.

• Kamalayan, memorya, imahinasyon at instinct

• Paningin, panlasa, pang-amoy at pandinig

• Pagkain, tubig, bahay, at damit.

• Relihiyon, pag-aaral, trabaho, at pamilya

Alin sa mga sitwasyon ang nagsasabing nagamit ng isang indibidwal ang tiyak na imahinasyon sa mataas na pamamaraan.

• Si Pedro ay nag planong magluto ng paborito niyang ulam na fried chicken

• Nag-aaral ng mabuti si Lena para mataas ang markang makukuha niya sa darating na eksam.

• Pupuntang Japan si Maria kasama ang kanyang pamilya kaya't inihanda na niya ang kakailanganin niyang mga gamit.

• May paparating na bagyo kaya't inisip kaagad ni Jonil na maghanda na ng mga gamit na kakailanganin katulad ng flashlight, medisina, kunting pagkain, baterya at iba pa.

Ang ina at ama ani Archie ay pumunta sa bayan upang mamili ng pagkain nila sa isang linggo. Napag-utusan siya na bantayan ang kanyang nakababatang kapatid at gawin ang mga gawaing bahay ngunit inanyayahan si Archie ng kanyang kaibigan na manood na lang sila ng pelikula. Gustong-gusto ni Archie na manood dahil paborito niya ang pelikulang ipapalabas ngunit tumanggi ito at ginawa na lang ang mga gawaing bahay at binantayan ang kanyang kapatid. Ano ang iyong mahihinuha sa sitwasyong ito?

• May malayang pagpipili ang tao batay sa kanyang gustong gawin

• Nauunawaan ng tao na mas piliin kung ano ang gusto ng damdamin

• Ang tao ang may kakayahang piliin ang angkop na bagay ayun sa ikakabubuti ng kapwa

• Dapat na alamin kung ano ang kahulugan ng kilos sa bawat sitwasyon.

Nagalit si Bea dahil sinabi ng kanyang klasmeyt na kinuha daw ni Ana ang kanyang natitirang papel kung kaya't wala siyang na gamit sa kanilang pasulit. Tinanong niya si Ana kung ano ang nangyari at sumagot ito na may nakita siyang papel sa sahig na madumi na at inakala niyang ito ay basura kaya't itinapon niya ito sa basurahan. Sa paliwanag ni Ana ay nawala ang kanyang galit at humingi ng tawad ang dalawa sa isa't isa sa di pagkakaintindihan. Ano ang iyong mahihinuha sa sitwasyong ito?

• May kakayahan ang tao na alamin ang katotohanan batay sa intellect at kilos-loob

• Malaya ang taong pumili ng gusto niyang gawin.

• Nakaka-isip ang tao sa anumang pwedeng mangyari sa hinaharap.

• Ang tao ang may kakayahang piliin ang angkop na bagay ayun sa ikakabubuti ng kapwa

Si Mary ay may sakit na hypertension o high-blood pressure kaya hindi na siya maaaring kumain ng matatabang pagkain lalo na ang karne ng baboy. Pupunta ang kanyang mga kaibigan sa kabilang bayan dahil sa piyesta ngunit tumanggi si Mary upang maiwasan ang mga pagkaing bawal sa kanya. Ano ang mensaheng makukuha sa sitwasyong ito?

• Ang tao ang namamahala sa kaniyang sarili at walang ibang makapagdidikta sa kaniya ng kailangan niyang gawin

• Magagawa ng taong kontrolin ang kaniyang pandamdam at emosyon at ilagay ang paggamit nito sa tamang direksiyon.

• Kailangang maging maingat ang tao sa pagpili ng kaniyang kakainin upang maiwasan ang pagkakasakit.

• Hindi maaaring pantayan ng hayop ang kakayahang taglay ng tao kaya nga ang tao ay natatangi.