Socjo

Problem zmiany społecznej był centralny dla:

• a) funkcjonalizmu

• b) ewolucjonizmu

• c) strukturalizmu

• d) postmodernizmu

Answer explanation

Ewolucjonizm społeczny, który był jednym z głównych nurtów w socjologii i antropologii w XIX i na początku XX wieku, koncentrował się na badaniu procesów zmian społecznych i rozwoju społeczeństw w czasie. Według teoretyków ewolucjonistycznych, takich jak Herbert Spencer czy Lewis Henry Morgan, społeczeństwa przechodzą przez określone, stopniowe etapy rozwoju, począwszy od prostszych form organizacji społecznej aż po bardziej złożone i zorganizowane struktury.

Chociaż inne nurty socjologiczne, jak funkcjonalizm, także uwzględniają zmiany społeczne, to ewolucjonizm był tym kierunkiem, który najbardziej koncentrował się na procesach zmian i rozwoju społeczeństw w sposób linearny i etapowy.

Odpowiedź: b) ewolucjonizmu.

W okresie średniowiecza uważano, że porządek społeczny jest:

• a) zmienny

• b) stały

• c) zależny od człowieka

• d) zależny od polityki

Answer explanation

Wiązało się to z dominującą wówczas koncepcją porządku Bożego, według której każda osoba i każda warstwa społeczna miały swoje ściśle określone miejsce i rolę. Zmiany społeczne były postrzegane jako niepożądane, a porządek hierarchiczny uważano za ustalony przez Boga i niepodlegający łatwym modyfikacjom.

Odpowiedź: b) stały

Problemem języka jako problemem badawczym zajmował się:

• a) E. Durkeim

• b) M. Mauss

• c) J.G. Herder

• d) F. Engels

Answer explanation

Zajmowanie się językiem jako problemem badawczym w kontekście społecznym i kulturowym było szczególnie charakterystyczne dla M. Maussa. Mauss, francuski socjolog i antropolog, analizował rolę języka i innych zjawisk kulturowych w kontekście społecznym i psychologicznym, a jego prace miały duży wpływ na rozwój teorii społecznych.

Dominujący w średniowiecznej Europie model społeczeństwa stanowego sprawiał, iż:

• a) instytucje społeczne zmieniały się dynamicznie

• b) niższe stany społeczne mogły zmienić swoją pozycję w strukturze

• c) instytucje religijne straciły na znaczeniu

• d) mobilność społeczna była znacznie ograniczona, a struktura społeczna względnie stała

Answer explanation

W średniowiecznej Europie dominował model społeczeństwa stanowego, który charakteryzował się sztywną hierarchią i ograniczoną mobilnością społeczną. Społeczność była podzielona na trzy główne stany: szlachtę, duchowieństwo i chłopów, z których każdy miał przypisaną określoną rolę i miejsce w strukturze społecznej.

W tym systemie mobilność społeczna była znacznie ograniczona, ponieważ pozycja jednostki była w dużej mierze zdeterminowana przez urodzenie. Z tego powodu struktura społeczna była względnie stała przez długi czas, a zmiany były rzadkie i zazwyczaj wynikały z wyjątkowych okoliczności (np. nadania tytułu szlacheckiego czy zmiana majątkowa).

W odniesieniu do koncepcji społeczeństwa tzw. Niemiecka tradycja “prawa krwi” oznacza:

• a) wspólnotę polityczną

• b) połączenie porządku kulturowego z etnicznością

• c) wspólnotę religijną

• d) połączenie porządku ideowego z polityką

Answer explanation

Niemiecka tradycja „prawa krwi” (w niemieckiej filozofii politycznej i historycznej) odnosi się do koncepcji, w której członkostwo w społeczeństwie lub narodzie było definiowane głównie na podstawie pochodzenia etnicznego, a nie na podstawie terytorium czy przynależności do wspólnoty politycznej.

W ramach tej tradycji, połączenie porządku kulturowego z etnicznością było kluczowe — to znaczy, przynależność do narodu była zrozumiana jako wynik dziedziczenia krwi i tradycji, a nie dobrowolnego wyboru lub zmiany obywatelstwa.

Pojęcie “umowy społecznej” J.J. Rousseau oznacza:

• a) obowiązujący porządek religijny

• b) powszechnie podzielane zasady życia społecznego

• c) obowiązujący kodeks prawny

• d) obowiązujący zespół teorii socjologicznych

Answer explanation

Pojęcie „umowy społecznej” u J.-J. Rousseau odnosi się do porozumienia między ludźmi, które ma na celu ustanowienie sprawiedliwego porządku społecznego. Rousseau uważał, że w stanie naturalnym ludzie żyli w wolności, ale z powodu rozwoju cywilizacji i nierówności społecznych konieczne było stworzenie umowy, która zapewniłaby równowagę między wolnością jednostki a porządkiem społecznym.

Dla Rousseau, „umowa społeczna” to zbiorowe porozumienie, które ustanawia powszechnie podzielane zasady życia społecznego, oparte na wolnej woli obywateli. W ramach tej umowy jednostki dobrowolnie rezygnują z części swojej naturalnej wolności na rzecz wspólnego dobra (ogólnej woli - „volonté générale”), co zapewnia sprawiedliwość i równość.

Zdaniem E. Durkheima socjolog powinien badać przede wszystkim:

• a) grupy społeczne

• b) fakty społeczne

• c) instytucje społeczne

• d) symbolikę kulturową

Answer explanation

Durkheim definiował „fakty społeczne” jako zjawiska, które mają charakter zewnętrzny wobec jednostek, ale wpływają na nie w sposób przymusowy. Przykładem takich faktów są normy, wartości, zwyczaje, prawo, czy struktury społeczne, które kształtują zachowanie jednostek w społeczeństwie.

Dla Durkheima, społeczeństwo miało swoje właściwości, które należy badać obiektywnie, podobnie jak zjawiska naturalne w naukach przyrodniczych, a kluczowym zadaniem socjologa było zrozumienie, jak te fakty społeczne wpływają na zachowanie jednostek i utrzymanie porządku społecznego.

Podział na kategorie Gesselschaft/Gemeinschaft zaproponował:

• a) F. Tonnies

• b) J.G. Frazer

• c) A. Comt

• d) C. Levi-Strauss

Answer explanation

Podział na kategorie Gesellschaft i Gemeinschaft zaproponował Ferdinand Tönnies.

Tönnies w swojej pracy „Gemeinschaft und Gesellschaft” (1887) wprowadził te dwie kategorie, aby opisać różne typy społeczeństw:

• Gemeinschaft (wspólnota) odnosi się do społeczeństw, w których relacje międzyludzkie są oparte na bezpośrednich, emocjonalnych więziach, tradycji i solidarności, np. w rodzinie czy małych wspólnotach wiejskich.

• Gesellschaft (społeczeństwo) natomiast dotyczy społeczeństw bardziej złożonych, opartych na formalnych, racjonalnych relacjach, gdzie dominują cele egoistyczne, a ludzie współpracują w celu realizacji własnych interesów (np. w miastach, korporacjach).

Teoria Sapira-Whorfa odnosi się do:

• a) koncepcji konfliktu społecznego

• b) wpływu języka na postrzeganie rzeczywistości

• c) koncepcji klasy społecznej

• d) roli instytucji w tworzeniu się struktury społecznej

Answer explanation

Teoria Sapira-Whorfa, znana również jako hipoteza relatywizmu językowego, odnosi się do wpływu języka na postrzeganie rzeczywistości.

Według tej teorii, sposób, w jaki język kształtuje nasze myślenie i postrzeganie świata, jest ściśle związany z tym, jak zorganizowane są struktury językowe w danej kulturze. Inaczej mówiąc, ludzie posługujący się różnymi językami mogą postrzegać i interpretować świat w różny sposób, ponieważ ich język wpływa na sposób kategoryzowania i rozumienia rzeczywistości.

Po raz pierwszy pojęcie “socjologia” użył w jednej ze swoich prac:

• a) E. Durkheim

• b) A. Comte

• c) T. Parsons

• d) M. Weber

Answer explanation

Pojęcie „socjologia” po raz pierwszy użył w swojej pracy Auguste Comte. Comte jest uznawany za jednego z twórców socjologii jako odrębnej dziedziny naukowej. Wprowadził to pojęcie w XIX wieku, w ramach swojej koncepcji „filozofii pozytywnej”, która zakładała, że społeczeństwo powinno być badane przy użyciu metod naukowych, podobnie jak zjawiska przyrodnicze.