Дәстүрлі қазақ қоғамы

Қазақ көшпенділерінің негізгі бөлігі:

• төлеңгіттер

• жауынгерлер-нөкерлер

• құлдар

• қауымдас малшылар

• қауымдас егіншілер

XV-XVIII ғғ. дәстүрлі қазақ қоғамында иерархия болды. Қоғам екі әлеуметтік топтан (сословиеден) тұрды:

• қожалар

• қарапайымдар

• байлар

• ақсүйектер

• абыздар

Қазақ қоғамында "ақсүйек" пен "қарасүйек" қатарында "асыл сүйек" өкілдері де болды, оларға:

• имамдар

• ишандар

• хазреттер

• қожалар

• молдалар

Бай деп:

• ірі мал мен қозғалмалы мүлікке ие ықпалды бай

• Меккеге қажылық жасаған адам

• руданың немесе тайпаның иесі, төреші және баба

• дала аристократиясының өкілі - рудың немесе тайпаның билеушісі

• Отан үшін шайқастар мен ұрыстарда ерекше көзге түскен жауынгер

"Ақ сүйек" санатына кірді:

• билер

• байлар

• қожалар

• сұлтандар-шыңғысидтер

• молдалар

Халық жиналыстарында ақсақалдар хан немесе сұлтанның құрметті орны:

• сол жақ

• алдыңғы қатарда қарсы

• шеңбердің ортасында

• оң жақ

• алдыңғы қатарда артта

Құлдар санатына жатқызылды:

• жатақтар

• кұндар

• бишаралар

• құлдар

• байғұстар

Құрылтайларда және салтанатты жағдайларда "ақсүйек" өкілдері тек:

• қызыл түсті кілемде отырды

• барлығынан жоғары тұратын төбеде отырды

• жібек немесе атлас кілемшелерде отырды

• ақ киізде отырды

• ағаш тұғырда отырды

Өз руының немесе тайпасының батырларының ерліктерін жырлап, оларға халық арасында бедел жинағандар:

• билер

• салдар

• ақындар

• байлар

• молдалар

Қазақ қоғамындағы әлеуметтік пирамиданың басында тұрған билеуші:

• қаған

• хан

• әмір

• патша

• сұлтан