Институционалдық белгі бойынша тәрбие бөлінеді:

• адамгершілік

• конфессионалдық(діни)

• эстетикалық

• экономикалық

• азаматтық

Тұлғаны қалыптастыруға байланысты тұжырымдар жасаған Ежелгі грек ойшылары:

• Монтень

• Августин

• Лойола

• Эвклит

• Аристотель

Тәрбиелеу жүйесі:

• ішкі қарама-қайшылықты шешуге негізделген жүйе

• өзіндік ұйымдастырушылық, өзіндік дамытушылық жүйе

• ортадан тыс болмайтын, мақсатты басқарылатын өзіндік компонеттерден құралған динамикалық жүйе

• жалпы адамзаттық қоғамдық ортадан тыс жүйе

• мемлекеттік тапсырыс бойынша басқарылатын жүйе

Педагогикалық зерттеудің теориялық деңгейіне жатпайтын әдістер:

• моделдеу

• болжам жасау

• анализ және синтез

• ғылылми әдебиеттерді оқу

• анкета жүргізу

Қайта тәрбиелеу:

• адамның әртүрлі құндылықтарға бейімделуі

• этикалық нормаларға қайшы келетін көзқарастар мен мінез-құлық түрлерін қайта қалыптастыру

• теріс мінез-құлықты жою

• мінез-құлықтағы жақсы қасиеттер мен мәдени ережелерді тәрбиелеу

• арнайы ұйымдастырылған танымдық әрекет

А.С.Макаренко балалар ұжымын дамытуда келесі перспективаларды айқындады:

• балалық, ата-аналық

• мектепке дейінгі, жасөспірімділік, жастық

• жақын, орта, алыс

• қол жетпейтін, жартылай қол жеткізілетін, тол қол жететін

• жалпы, топтық, жекеше

Оқушылардың мінез-құлқы мен іс-әрекетін мотивациялауды ынталандыру әдісіне жатады:

• жазалау

• бақылау

• мысал келтіру әдісі

• жаттығулар

• дәріс (лекция)

Тәрбиенің әдістері

• пікірталас

• әңгіме, сенім көрсету, үлгі-өнеге, жаттықтыру т.б.

• педагогикалық ситуация, жағдаяттарды туғызу

• конференция

• олимпиада, конкурстар, сынып сағаты

Көп қайталанатын ақыл-ой немесе практикалық әрекет мақсатында меңгеру немесе оның сапасын көтеру

• абораториялық жұмыс

• жаттығу

• тәжірибелік әдіс

• көрнекілік әдісі

• демонстрация

Өзін-өзі тәрбиелеуге қажеттіліктің қарқындылығы қай жаста байқалады:

• жастық шақта

• сәбилік шақта

• жасөспірімдік шақта

• қарттық жаста

• орта жаста