18-19. YÜZYIL FELSEFESİ

Hegel, varlığın temeline her şeyin özü olarak salt kavramsal yapıya sahip "Tin"i yani mutlak ruhu koyar. Hegel "Tin"i gelişen dinamik bir süreç olarak açıklar. Hem doğa hem de insan tez, antitez ve sentez sıralamasıyla işleyen diyalektik bir gelişme sonucunda ortaya çıkar. Hegel tez aşamasına akılsal kavramsal yapıdaki 'Tin'i, antitez aşamasına gerçeklikten yoksun duyusal dünyayı yani doğayı koyar. Doğanın çelişkili yapısı içinde tutsak kalan "Tin", özgürlüğünü kazanmak için insanla birlikte sentez aşamasına yükselir ve sonunda felsefi çabayla yeniden kavram haline dönüşerek kendine geri döner.

Parçada sözü edilen bu görüş aşağıdaki kavramlardan hangisi ile adlandırılır?

• Diyalektik materyalizm

• Mekanik materyalizm

• Diyalektik idealizm

• Öznel İdealizm

• Dualizm

J. Locke, insan zihnine bilgilerin nereden geldiğini, zihnin nasıl dolduğunu ya da donatıldığını sorar. "Aklın ve bilginin bütün malzemelerine zihin nereden ve nasıl sahip olur?" sorusuna tek bir sözcükle cevap verir: "Deneyden." Ona göre, bütün bilgimiz deneyde temelini bulur ve kendisini deneyden türetir.

Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

• İnsanın bilgisinin kaynağı tecrübelerdir.

• Zihnimizde deneyimden bağımsız bilgi yoktur.

• Akıl yürütme yetisi deneyimle kazanılır.

• Bilinen her şey sonradan kazanılmıştır.

• Zihinde bulunan bazı kavramlar doğuştandır.

Aşağıda verilen durumlardan hangisi Kant’ın ödev ahlakı anlayışıyla örtüşmektedir?

• Spor salonunda havuza bir çocuk düştü, arkadaşlarıma hava atmak için hemen suya atladım. İyi yüzme biliyorum, çocuğu havuzdan dışarı çıkardım.

• Spor salonunda havuza bir çocuk düştü, salondaki cankurtaran olduğum için suya atladım ve çocuğu havuzdan dışarı çıkardım.

• Spor salonunda havuza bir çocuk düştü, çocuğu kurtarmak amacıyla suya atladım ama çocuk paniğe kapıldığı için havuzdan dışarı çıkarmayı başaramadım.

• Spor salonunda havuza bir çocuk düştü, Tanrı'nın hayrını kazanmak için hemen suya atladım, yüzme bilmiyorum çok şükür havuz derin değilmiş, çocuğu havuzdan dışarı çıkardım.

• Spor salonunda havuza bir çocuk düştü, babası olduğum için hemen suya atladım iyi yüzme biliyorum, çocuğu havuzdan dışarı çıkardım.

J.J.Rousseau "İnsan özgür doğar oysa her yerde zincire vurulmuştur." sözüyle siyaset felsefesinin hangi problemini ele almaktadır?

• Meşruiyetin kaynağı

• Birey ile devlet ilişkisi

• Egemenliğin kullanılış biçimleri

• İktidarın kaynağı

• Sivil toplumun ne olduğu

Rousseau'ya göre insanların tarım ve özel mülkiyetin ortaya çıkışından beri özgür yaşamalarının koşulu bir araya gelip kendi iradeleriyle bağlandıkları bir devlet kurmalarıdır. Bu genel bir uzlaşıdır.

Bu parçadan aşağıdaki ifadelerin hangisine ulaşılabilir?

• Devletin doğal olarak var olduğu

• Devletin toplum sözleşmesi ile ortaya çıktığı

• Devletin bir hizmet organı olduğu

• Devleti toplumun ileri gelen belirli bir kesiminin oluşturduğu

• Devlet kurmanın kutsal bir görev olduğu

Rönesans ve Aydınlanma dönemleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

• Aydınlanma dönemi, Rönesans düşüncesinin ortaya çıkma sebebidir.

• Her iki dönemin özeliklerinden biri de gelenekçiliktir.

• Rönesans Aydınlanma’nın sonucudur.

• Her ikisinin temel özelliği akılcılıktır.

• Rönesans dinî bir değişimi ifade ettiği için Aydınlanmanın karşıtıdır.

Kant'ın “Prolegomena” adlı eserinde dile getirdiği idealizm görüşü, şeylerin varlığıyla ilgili değildi. Öyle olsaydı; şeyler, varlıklarından şüphe etmeye ve cisimler dünyasının varlığını reddetmeye müsait hale gelirdi. Şüpheyi bilgi alanında kullanması onu diğer idealizm görüşlerinden ayırır. Çünkü varlıklardan şüphe duymak ve onları reddetmek Kant'ın dile getirmediği şeylerdi. Onun şüphe ettiği nokta; bilginin konusu olan görünenlerin, şeylere ait bilgiyi verip vermediğidir.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi Kant'ın bu görüşü ile uyuşmamaktadır?

• İnsan düşüncesinden bağımsız bir varlık alanı vardır.

• Varlık bilgisinin hakikati yansıttığına şüphe ile yaklaşılmalıdır.

• Cisimler dünyasının varlığı kesindir.

• Cisimlerin, varlıkların ve bunların özlerinin tam bilgisine ulaşılır.

• Gerçekler dünyasının özlerini algılayamayız.

Montesquieu; yasaların ve olayların mahiyetinden kaynaklanan zorunluluklar olduğunu savunur. Ona göre yasaların nesnel bir yönü vardır, asla yöneticilerin keyfi tutumlarından kaynaklanmaz. Yasalar maddi ve manevi unsurlar tarafından belirlenir.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi filozofun bu görüşüyle çelişmektedir?

• Yasalar, belirli nedenlerin sonuçları olarak ortaya çıkarlar.

• Halkın yaşama koşulları, örf ve adetler yasaları belirler.

• Yöneticiler, kendi çıkarlarına uygun yasalar ortaya koyarlar.

• İklim, toprakların zenginliği ve büyüklüğü yasaları belirler.

• Yasalar rastlantıların değil belirli zorunlulukların sonucudur.

I. Hümanizm

II. Fransız İhtilali

III. Reform Hareketleri

Yukardakilerden hangileri 18. yüzyıl felsefesinin etkisiyle ortaya çıkmıştır?

• Yalnız I

• Yalnız II

• I ve II

• I ve III

• II ve III

18. yüzyıl felsefesi aklın doğayı/evreni açıklayabileceği görüşüne yaslanır. Akla duyulan bu güvenin temelinde, “Düşünüyorum, o halde varım.” önermesiyle ulaşılan kesin bilgilerin kaynağında aklın olduğu iddiası vardır. Dolayısıyla gerçekliğe ve ona bağlı tüm varlıkların bilgisine akılla ulaşılabilir.

Bu parçada aşağıdaki filozoflardan hangisinin 18. yüzyıl felsefesi üzerindeki etkisi söz konusu edilmiştir?

• Kant

• Spinoza

• Aristoteles

• Descartes

• Popper