ulangan bab 1 dongeng+Carita babad

(1)   Sumebar sacara tinulis

(2)   Ngandung hal-hal nu teu asup akal

(3)  diwangun ku basa lancaran

(4)   Caritana jembar        

(5)   Ngandung ajén atikan

(6)   Teu kapaluruh saha nu ngarangna

(7)   Ngandung unsur seni

(8)   Sumebar sacara lisan

(9)   Ngandung hal-hal nu teu pamohalan

 

Ciri-ciri umum nu biasana aya dina dongéng diantarana ...

• 1, 2, 3, 4

• 1, 6, 8, 9

• 2, 3, 5, 8

• 1, 2, 4, 8

• 5, 7, 8, 9

Jaman baheula aya adi lanceuk ngaranna Ki Sabar jeung Ki Subur. Ari Ki Subur lanceukna Ki Sabar téh kaasup jelema beunghar. Ngan Ki Subur téh kacida korétna. Ki Subur tara méré jariah. Lamun nginjeumkeun duit, mulangkeunana kudu leuwih loba. Béda pisan jeung adina, ngaranna téh ki Sabar. Ki Sabar mah hirupna pas-pasan alias miskin; tapi masih sok tutulung ka batur. Lamun ningali batur keur susah pasti wé ditulungan sabisana ku ki Sabar

Sempalan dongeng di luhur téh nepikeun ngeunaan ....

• Taneuh subur

• Dulurna Ki Sabar

• Ki Sabar jeung Ki Subur

• Ki Sabar lanceukna ki Subur

• Adina Ki Sabar anu bageur pisan

Nyi Putri ngadeg bari nulak cangkéng ngagorowok “Kami kudu kawin ka anak pulung cacah, hideng deuih? Ké lanan, kami éling kénéh,” tuluy nunjuk ka luar mani bentik bentik curukna, omongna “ka ditu geura balik, manéh ulah ka dieu-dieu deui!”

Watek nyi putri tina sempalan dongéng di luhur téh nyaéta ....

• bageur

• adigung

• soméah

• welas asih

• sadrah tumarima

Dalem Boncél kacida kaduhungeunana, lantaran geus wani wani ngusir kolotna. Ayeuna ku dirina karasa kumaha balukarna doraka ka nu jadi kolot. Manéhna nyegruk kanyenyerian bari nangkeup tetengger kuburan indung bapana

Amanat anu ditepikeun tina sempalan dongéng di luhur téh nyaéta ....

• kudu indit ka kuburan indung bapa

• ulah doraka ka nu jadi kolot

• kudu wani ngusir kolot

• ulah sok kaduhung

• ulah sok nyegruk

Titénan sempalan dongéng dihandap ieu !

(1)      Di lamping gunung Mégamendung, teu tebih ti jalan anu ti Bogor ka Sindanglaya, aya Situ Hiang, katelahna Talagawarna.

(2)      Anjing nempo beungeut gagak  marahmay sanggeus dipuji ku manéhna. Ceuk pikirna pasti usahana hasil.

(3)      Ceuk ninina, “Kabayan ulah héés beurang teuing, euweuh pisan gawé sia mah, ngala-ngala tutut atuh da ari nyatu mah kudu jeung lauk.”

(4)   Kacaritakeun praméswari Prabu Munding Wangi ngagaduhan putra istri, anu geulis kawanti-wanti éndah kabina-bina. Jenenganana Déwi Kandita.

(5)   Prabu Boros Ngora téh salasahiji raja Panjalu. Kagungan putra dua, nya éta Radén Aria Kuning sareng Radén Aria Kancana.

Sempalan dongéng di luhur nu kagolong kana wangun carita babad nyaéta….

• 1

• 2

• 3

• 4

• 5

Baca sempalan dongéng dihandap !

       Kecepruk kecepruk munding meuntas. Ditumpakan ku budak awéwé, diukna ngémpol. Wanci tunggang gunung nu lumaku nepi ka tutugan pasir, eureun handapeun kiara. Kabeneran lebah dinya aya pancuran, caina ngagolontor hérang. Budak awéwé ka cai, ngumbah suku, subeungeut, tuluy nginum, da hanaang. Ari nginumna di totor, teu inget kana weweling indung. Leguk nginum, geblus pancuran awi saruas. Asup kana tikoro budak, kaserot bareng jeung cai. Budak téh eueuleugeungan. Reng sisitan, gebay jadi oray totog.

 

Dicutat tina Rancagé Diajar Basa Sunda

 

Kalimah nu nuduhkeun unsur pamohalan tina dongéng di luhur bisa kapanggih tina kalimah ....

• Kabeneran manggih pancuran

• Munding ditumpakan ku budak awéwé

• Wanci tunggang gunung nepi ka tutugan pasir

• Budak awéwé sisitan tuluy robah jadi oray totog

• Budak awéwé nginum cai bari ditotor, teu inget weweling indung

Ieu di handap sempalan dongéng nu kaasup kana dongeng sasakala nyaéta ....

• Caritana éta dua sobat téh geus marelak cau. Sakadang kuya melak anak cau, ari sakadang monyét melak jantungna

• Si oray kuda anu salawasna jal sarta galak sok ngahakan jelema, sarta matih pisan peurahna, lengas-lengis ka si Aki ménta ditulungan, sien génghék kaduruk.

• Jaman baheula aya Raja Sepuh nu kacida welas asihna ka pala putrana. Ari putrana aya tilu, kabéhanana ogé awéwé. Hiji mangsa, Raja ngageroan putra- putrana sina ngariung, masamoan di karaton jeung kulawadetna. Ku Raja éta anak-anakna téh rék ditanya soal kanyaahna ka manéhna.

• Jol sakadang maung manggul suluh, tuluy dibugbrugkeun kana awak sakadang kuya. Gur baé suluh téh diseungeut

• Henteu kanyahoan deui ti mana datangna cai, ngan léb wé pakarangan Nyi Endit téh geus kakeueum. Atuh kacida ributna, jalma-jalma geus teu inget ka diri batur, asal salamet dirina baé.

Ieu di handap nu mangrupa ungkara nu luyu antara conto dongéng jeung papasingan dongéngna nyaéta ...

• Dongéng Si Kabayan mangrupa conto dongéng fabel

• Dongéng legenda Karang Nini mangrupa conto dongéng fabel

• Dongéng sasakala Talagawarna mangrupa conto dongéng farabel

• Dongéng Situ Bagendit mangrupa conto dongéng sasakala.

• Dongéng sakadang kuya jeung sakadang monyét mangrupa conto dongéng sage

Paménta Tilu Rupa

      Jaman baheula aya hiji jalma anu hirupna  malarat rosa. Carék dahar isuk henteu soré lain bobohongan. Pagawéanana sok buburuh ngangon domba. Ari buruhna dina sataun ngan saukur meunang paré 50 geugeus ditambah ku bekel dahareun mun rék ngangon.

       Demi dununganana jalma beunghar tapi korét kacida sarta licik. Ka pangangon téh ngan saukur minteran waé. Sakali mangsa éta tukang ngangon téh gering nepika teu bisa ngangon. Tapi ku dununganana téh henteu diurus. Barang geus cageur sarta keur mamayu, ngan can kaduga ngangon, kadununganana ménta kadaharan. Ngan batan méré mah dununganana kalah nyarékan.

       Antukna tukang ngangon téh musapir, manéhna prihatin liwat saking sarta ngenes dina jero haté. Beurang peuting neneda ka Gusti hayang cara deungeun-deungeun teu kakurangan nanaon, tuluy wéh miceun manéh kaleuweung. Nalika keur réhat handapeun tangkal, manéhna manggih batu tilu siki. Anu kacaritakeun bisa ngabulkeun 3 paménta.

        Tuluy wéh manéhna ménta hayang loba duit, naha ari pok téh kalah nyebut loba ceuli. Atuh kabéh saawak-awak rebeng ku ceuli, paménta kadua antukna manéhna ménta éta kabéh ceuli dileungitkeun tina awakna tapi poho kana ceuli anu dua. Ahirna kabéh ceulina leungit euweuh nu nyésa. Paménta nu katilu manéhna ménta ceuli anu dua diayakeun deui. Tidinya manéhna sadar yén jalma anu beunghar téh nya éta jalma anu narima kana kulak canggeum bagja. Narima kana takdirna. 

(Pamekar Diajar Basa Sunda, kaca 59)

Amanat anu nyangkaruk dina éta dongéng nya éta .....

• Manusa teu daya upaya dina nyorang kahirupan

• Kudu sukuran kana naon anu geus ditarima

• Hirup téh teu salawasna dina kabagjaan

• Yén hirup téh kudu silih tulungan

• Ulah jadi jalma korét

Dalem Boncél téh Bupati Caringin, Banten. Kacaturkeun, harita anjeunna nuju moyan di taman kadaleman. Teu lila jol aya pangawalna ngabéjaan aya tamu. Kacida reuwasna Dalem Boncél téh. Gancang baé muru ka padaleman, nepungan tamuna. Ari bréh, nyampak aki-aki jeung nini-nini. Kaciri ti lemburna téh. Papakéan kacida basajanna. Awak geus kacida kucelna, sigana lantaran hirup sangsara. Mamawa buntelan butut, teuing naon eusina

Dina sempalan dongéng di luhur aya kecap sangsara. Harti kecap sangsara téh nyaéta ....

• taya pangaboga

• sagala aya

• sederhana

• sarakah

• gumbira